De Gereformeerde Oecumenische Synode van Sydney (1)

Was deze synode eigenlijk wel een „synode"?
Wanneer wij over een „synode" spreken, denkt iedereen aan de synode van onze kerken, die als generale synode eenmaal in de drie jaar samenkomt. Misschien denkt iemand ook nog aan de particuliere synode. In ieder geval verbinden wij het woord „synode" met een kerkelijke vergadering, waarop voor het hele kerkverband bindende besluiten genomen worden. Slechts dan hoeven de besluiten niet als bindend beschouwd te worden, wanneer bewezen kan worden, dat die besluiten in strijd zijn met het Woord van God of met de artikelen zoals die in de synode vastgesteld zijn. Het is het beroemde - en beruchte - art. 31 van onze kerkorde, dat over deze zaak spreekt. Wat op de z.g. „mindere" vergaderingen niet kan worden afgehandeld, wordt ter afhandeling doorgezonden naar de generale synode, die dan een laatste beslissing neemt. Men zou nu kunnen menen, dat het woord „synode" in de naam Gereformeerde Oecumenische Synode ook deze zelfde betekenis heeft. Dan zou de gedachte zijn - en ik meen, dat die gedachte wel voorkomt - dat die zaken, die door een bepaalde generale synode van een bepaalde kerk eigenlijk niet afgehandeld kunnen worden, kunnen worden doorgezonden naar de G.O.S., zodat de G.O.S. over die zaken het laatste en beslissende woord spreekt.
Dat is beslist niet het geval. De G.O.S. is géén synode in die zin, dat ze - in welke zaak ook - het laatste en beslissende woord kan spreken. Uitdrukkelijk wordt in de grondslag van de G.O.S. gezegd, dat de besluiten van deze synode het karakter van adviezen dragen, ook al wordt er tegelijk bijgezegd, dat de leden-kerken verplicht zijn de besluiten van de synode in ernstige overweging te nemen.

Er was op deze G.O.S. het voorstel om het woord „synode" te laten vallen en te vervangen door het woord „raad". Dan zou alle misverstand voorkomen zijn. Daar stond tegenover, dat het woord „raad" een veel vager en algemener begrip is. Typerend voor het woord „synode" is ook, dat het de aanduiding is van een vergadering, waarop kerken samenkomen om op kerkelijke wijze allerlei zaken te behandelen. Dit laatste gaf de doorslag om toch aan het woord „synode" vast te houden. Interessant in dit verband is, dat het woord „synode" in de oudere reformatorische traditie ook reeds bekend was in een bredere zin dan waarin wij het gewoonlijk gebruiken. In een briefwisseling tussen Cranmer en Calvijn wordt door Cranmer het woord „synode" op één lijn gebruikt met het woord „convent". Cranmer stelde aan Calvijn voor om een „synode" te houden van alle kerken, die trouw waren aan het Woord van God. Op deze „synode" zouden de gemeenschappelijke problemen besproken kunnen worden. Calvijn antwoordde, dat hij wel tien zeeën wilde oversteken om dit ideaal te verwezenlijken! Het is er in de tijd van Calvijn niet van gekomen. Aan precies ditzelfde ideaal wil de G.O.S. in onze dagen gestalte geven.

Het is onzes inziens terecht, dat daarbij ook het woord „synode" gebruikt wordt. Men dient evenwel te bedenken, dat in de naam Gereformeerde Oecumenische Synode het woord „synode" in een bredere zin gebruikt wordt. De Gereformeerde Oecumenische Synode kan niet geplaatst worden in het rijtje van de particuliere synode en de generale synode. Wie de G.O.S. wèl in dat rijtje zou plaatsen, zou deze kerkelijke vergadering bepaald overvragen.

Waar het om ging
Als een „synode" wilde de G.O.S. een vergadering van kerken zijn. Die kerken waren nader bepaald gereformeerde kerken. Het was het gereformeerd belijden, dat alle afgevaardigden in Sydney aan elkaar verbond. Het was ook het gereformeerd belijden, waarop alle afgevaardigden elkaar en de kerken, die zij vertegenwoordigden konden aanspreken. Vandaar ook dat in Sydney op enkele punten - waarop we nog nader terugkomen - een ernstige waarschuwing gehoord werd tegen allerlei krachten, die binnen de gereformeerde wereld aan het gereformeerd karakter van de kerken afbreuk doen. Het ging er om van de gereformeerde overtuiging getuigenis af te leggen op verschillende konkrete punten - op het punt van het Schriftgezag en op dat van het rassenvraagstuk om maar enkele te noemen. Of dat getuigenis helder genoeg was en of dat getuigenis werkelijk zal doorklinken zal in de komende jaren moeten blijken, maar dit was de opzet bij alle afgevaardigden.

Vanouds ging het in de G.O.S. om dit gereformeerd getuigenis. In 1946 werd een begin met het werk van de G.O.S. gemaakt, toen in Grand Rapids in de Verenigde Staten drie gereformeerde kerken samenkwamen, nl. de Gereformeerde Kerk van Zuid-Afrika, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Christian Reformed Church van Amerika en Canada. De samenkomst van deze drie kerken liet een soort „proclamatie" uitgaan. Daarin werd onder meer gezegd: „Hoewel de kerk de wondervolle leiding van de Heilige Geest erkent, die van mensen gebruik gemaakt heeft, waarschuwt zij niettemin tegen elke poging om dit werk van de Heilige Geest te verduisteren door ook maar in de geringste mate te aanvaarden, dat we in de Schrift te doen hebben met een menselijk feilbaar getuigenis van de goddelijke openbaring, omdat dit een aanval betekent op het heerlijke werk van de Geest van God en de zekerheid van het kinderlijk geloof ondermijnt". Het opkomen voor het gezag van de Schrift als het Woord van God is iets, dat zeker karakteristiek genoemd mag worden voor de gereformeerde overtuiging.
Overigens deed de eerste samenkomst van de G.O.S. in 1946 ook een uitspraak, waarmee de gereformeerde oecumeniciteit bepaald niet gediend was. De drie kerken die in 1946 samen waren spraken uit, dat de z.g. „vervangingsformule", die door de Ger. Kerken in Nederland was opgesteld in het conflict met de Ger. Kerken (vrijg.), in overeenstemming is met Schrift en belijdenis. In die „vervangingsformule" werd uitgesproken, dat de kinderen van het verbond, tenzij zij zich als ongelovigen openbaren, beschouwd en behandeld moeten worden „als zulken, die delen in de wederbarende genade van de Heilige Geest". Het is de overtuiging van onze kerken, dat deze formulering niet gereformeerd is. Toch had de G.O.S. van 1946 er een gereformeerd ijk aan verleend. Op de laatste G.O.S. werd door onze kerken bezwaar ingebracht tegen de uitspraak van de G.O.S. van 1946. Drie argumenten speelden daarbij een rol. Allereerst het feit, dat de wijze waarop in 1946 de zaak aan de orde gesteld was, niet deugde. In een conflict tussen de Ger. Kerken en de Ger. Kerken (vrijg.) was door een G.O.S. een uitspraak gedaan, terwijl wel de ene partij (de Ger. Kerken), maar niet de andere partij (de Ger. Kerken Vrijg.) gehoord was. In de tweede plaats is de „vervangingsformule" juist niet in overeenstemming met Schrift en belijdenis. Een derde argument was nog, dat mede door het besluit van de G.O.S. van 1946 de Ger. Kerken (Vrijg.) en haar zusterkerken van de G.O.S. vervreemd zijn. Het is een verheugende zaak, dat de G.O.S. van Sydney met algemene stemmen de „vervangingsformule", zoals die in 1946 door de G.O.S was aanvaard, heeft teruggetrokken. Een vertegenwoordiger van de Ger. Kerken uit Australië verklaarde, dat hij er bijzonder blij mee was, dat onze kerken het verzoek deden om de „vervangingsformule" terug te trekken, omdat hij niet graag zag, dat zijn kerken op die „vervangingsformule" werden aangekeken. De G.O.S. bedoelde met het terugtrekken van de „vervangingsformule" 'n bijdrage te leveren aan een grotere gereformeerde oecumeniciteit.

Het was een gevarieerd gezelschap, dat in Sydney aanwezig was. Er waren vertegenwoordigers van de z.g. „oude", „gevestigde" kerken en van de z.g. „jonge" kerken. Alle continenten waren vertegenwoordigd. Zowel uit Mexico als uit Nieuw-Zeeland, zowel uit Zuid-Afrika als uit Japan waren de gedelegeerden gekomen. In het totaal werd de synode door ongeveer zeventig afgevaardigden uit eenendertig verschillende gereformeerde kerken bijgewoond. Zesendertig kerken zijn bij de G.O.S. aangesloten, maar een aantal kerken had geen mogelijkheden om een afgevaardigde naar Australië te zenden. Het aantal leden, dat behoort tot de kerken, die bij de G.O.S. zijn aangesloten, bedraagt niet minder dan ongeveer vijf miljoen. Dat is geen geringe zaak! Via haar vertegenwoordigers was een zeer groot gedeelte van de gereformeerde wereldkerk in Sydney aanwezig.

Bijna twee weken lang werd daar gedacht en gesproken over allerlei zaken, die vandaag in het brandpunt van de belangstelling van de gereformeerde wereld staan: het vraagstuk van het gezag van de Schrift, het rassenvraagstuk, de vragen rond „de vrouw in het ambt", de visie op de zondag, de bijbelse toekomstverwachting. We hopen in enkele artikelen in te gaan op de behandeling van die vragen door de laatstgehouden G.O.S.

J.P. Versteeg

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen