Behoorlijke zorg voor de kerkelijke archieven (IV)

Archief generale synode
Hoewel het zeer leerzaam zou zijn om na te gaan wat bijv. de Ned. Herv. Kerk en de Gereformeerde Kerken in deze eeuw en vooral na de tweede Wereldoorlog ten behoeve van de kerkelijke archieven hebben gedaan, moet ik dit toch laten rusten omdat ik dit verhaal niet te lang mag maken. Daarom beperken we ons tot onze eigen kerken na 1892.
Op de eerste synode van de zeer klein geworden maar toch reeds weer groeiende Christelijke Gereformeerde Kerk, die op 3 en 4 januari 1893 in een der zalen van Diligentia te 's-Gravenhage gehouden werd, kwam ook de zaak van het kerkelijk archief ter sprake. De synode besloot dat het voorlopig zou berusten bij de heer G. Renkema Ezn. te Utrecht, die scriba van de synode was. Hij vervulde permanent deze functie tot 1918 toen hij haar wegens langdurige ziekte moest neerleggen. Hij zond toen (1918) het archief, dat altijd onder zijn berusting gebleven was, aan de synode die in dat jaar in Utrecht vergaderde.
In de classis Dordrecht was toen blijkbaar nogal belangstelling voor de zaak van het archief want zij stelde er op de synode vragen over. Het resultaat van de besprekingen was dat de synode de gemeente Rotterdam (er was daar toen nog maar één gemeente) aanwees als archiefbewarende kerk. Hierbij werden de volgende bepalingen gemaakt: 1. de kerkeraad van Rotterdam moet de notulen van de synode vanaf 1892 laten binden en op elke synodale vergadering ter tafel leggen; 2. de stukken van het archief moeten, gerangschikt, in een brief ordner worden opgeborgen; 3. het archief moet in de kluis der gemeente bewaard worden; en 4. voor het gebruik van het archief dient men zich te houden aan een bepaling door de synode van 1879 bij art. 50 van de Kerkorde gemaakt.
Op de volgende synode, 1919, stelde de voorzitter, ds. J.W. Geels, aan een afgevaardigde van de particuliere synode van het Zuiden, ouderling van de archiefbewarende gemeente Rotterdam, de vraag hoe het met het synodale archief gesteld was. Wij lezen dan in art. 33 van de Handelingen der synode: „Deze antwoordt, dat slechts weinig stukken daarin worden genoemd. Ook konden tot hiertoe alle Handelingen van vorige Synodale vergaderingen niet bemachtigd worden. Wel bleek, dat bij een lid der gemeente Utrecht een aantal dier Handelingen berusten, doch niet van alle Synodale vergaderingen. Aan genoemd lid zal, onder dankbetuiging voor zijn gewaardeerde zorg, verzocht worden genoemde Handelingen te verzenden naar de Theol. School. De Kerkeraad van Rotterdam wordt gemachtigd pogingen te doen tot het verkrijgen van een volledig stel Synodale Handelingen." Als men dit zo leest krijgt men niet de indruk dat alles keurig in orde was, integendeel! Daarna schijnt er verbetering te zijn gekomen, want op de synode van 1922 rapporteert oud. B. Nederlof uit Rotterdam, dat alleen de Handelingen van de synode van 1916 nog ontbreken. De synode machtigt de Rotterdamse kerkeraad deze aan te schaffen en de Handelingen te laten inbinden.
Ds. J.W. Geels en oud. L. Kamp worden benoemd om het archief te controleren - twee dagen later kunnen zij rapporteren dat het archief in goede orde is bevonden en dat het met vol vertrouwen ter verzorging aan de gemeente Rotterdam kan worden overgegeven.
De daarop volgende synoden benoemden steeds deputaten om het archief te controleren en verslag van hun bevindingen uit te brengen. Dit is tot op heden een goede regeling gebleken - de rapporten kan men als bijlagen achter de acta der generale synoden vinden. In de loop der jaren werden dikwijls goede suggesties gedaan die gaarne door de synoden werden opgevolgd. Op de synode van 1941 moest echter gerapporteerd worden dat aan het archief van de generale synode „geborgen in stalen kisten, en geplaatst in de kluis" van de kerk van Rotterdam-C. tengevolge van het bombardement van de Maasstad op 14 mei 1940 „onherstelbare schade" aangebracht was. Slechts een klein gedeelte van het archief, in een brandkast geborgen, was niet geheel vernietigd. Deputaten voor de controle zeggen dan in hun rapport terecht: „Bij zulk een verlies wordt de waarde pas ten volle gevoeld". Acta 1941, bijlage XII. Gelukkig konden er later nog belangrijke stukken van vóór 1940, die (gedeeltelijk tegen de regels in!) nog buiten het archief waren gebleven in het nieuw opgezette archief worden geborgen. Tot 1941 trad de heer P. de Jong, te Rotterdam, op als archivaris. Zijn opvolger, de heer W. van Wijngaarden, eveneens te Rotterdam woonachtig, was als zodanig werkzaam tot zijn dood, waarna de synode van 1962 de heer W. van de Kamp te 's-Gravenhage benoemde, die tot op heden het archief op zeer deskundige wijze verzorgt. Wie de rapporten zowel van de archivaris als die van de deputaten voor de controle leest, krijgt de overtuiging dat er thans „behoorlijk zorg" aan het archief wordt besteed. Wij moeten dit nu verder buiten beschouwing laten om in een slot-artikel nog iets te zeggen over de zorg voor de archieven van kerkeraden, classen en particuliere synoden.

A. [Apeldoorn] H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen