Kerk en onderwijs

De Amersfoortse vergadering
Tot mijn spijt is tot dusver in ons blad niet geschreven over de op 8 september in Amersfoort gehouden vergadering, die belegd was door deputaten voor „Kerk en Onderwijs".
In de kring van deputaten leefde de gedachte dat ondergetekende als bezoeker van deze vergadering natuurlijk over deze bijeenkomst zou schrijven, terwijl schrijver dezes van mening was dat ons redactielid, die over onderwijszaken als deskundige ons pleegt voor te lichten, over dit onderwerp stellig ons zou informeren.
Achteraf hoorde ik dat hij als waarnemend voorzitter van deze vergadering dit niet had willen doen. Een begrijpelijk, hoewel - althans voor mij - geen doorslaggevend argument. Graag wil ik daarom alsnog op deze samenkomst in ons blad terugkomen, temeer nu ons redactielid Pieper tijdelijk is uitgeschakeld en hij voorlopig niet over het onderwijs zal schrijven.
De Amersfoortse vergadering mag een belangrijke gebeurtenis in ons kleine kerkelijke leven worden genoemd. Om meer dan één reden: allereerst vanwege het contact dat kerkelijke deputaten met kerkleden op deze wijze hebben; dan vanwege de grote belangstelling, die deze dag trok en niet het minst vanwege de belangrijke dingen, die in Amersfoort zijn besproken.
Het zou niet moeilijk zijn elk van deze drie motieven breder uit te werken.
Graag wil ik alleen onderstrepen dat het bezoek dat deze samenkomst trok beslist verheugend was. Er waren zeker 250 kerkleden aanwezig, die allen op de een of andere manier wat met het onderwijs te maken hebben: hetzij als leerkracht, hetzij als bestuurslid of ook belangstellende vader en moeder. Mogen we hieruit concluderen dat de gang van zaken op de christelijke school ons kerkvolk ter harte gaat?
Blijkt hieruit een zekere verontrusting over de ontwikkeling en een behoefte aan tegenstuur, dat op deze dag zeker werd gegeven? Moge deze vergadering dan een belofte zijn dat we niet op één terrein verontrust zijn, maar dat er vele terreinen zijn, waar in wezen dezelfde dingen aan de orde zijn als op schoolgebied. Het zou niet consequent zijn als we op het ene gebied zeggen: zo kan het niet langer en op het andere terrein rustig voet geven aan dezelfde geest, die we op het ene terrein willen bestrijden. Ingespannen de grond dweilen terwijl in een andere hoek van het vertrek de kraan wijd open blijft staan is geen zinvolle aangelegenheid!

Doelstelling christelijk onderwijs
Op de „Kerk en onderwijs-dag" te Amersfoort heeft de voorzitter van deputaten, prof. dr. W.H. Velema, gerefereerd over het onderwerp: Heiligen de stellingen het doel?
Gelijk te verwachten was nam hij de door de hervormde dr. F. Boerwinkel geformuleerde doelstelling van het christelijk onderwijs onder handen. In de formulering treft „een zodanige vaagheid en algemeenheid, dat ik deze duidelijk een verliespunt wil noemen. Over de persoon en hét werk van Jezus Christus wordt niets gezegd. Dat de Bijbel norm is voor begrippen als vrede en gerechtigheid blijft onuitgesproken. Er wordt alleen gesproken over een gemeenschap van mensen, die leven uit een Godsvertrouwen als Abraham. Uit de toelichting blijkt dat met de gelovigen zowel Joden en Christenen als Islamitische gelovigen bedoeld worden." De referent meende in de verwoording van Boerwinkel een bewuste aansluiting te zien bij algemene, humanistische opvoedingsidealen. Voor het christen zijn is nodig het persoonlijk geloof. Daarom moet in de doelstelling van het christelijk onderwijs ook expliciet over Jezus Christus en zijn betekenis voor onze verhouding tot God worden gesproken. De christelijke school is bruggehoofd van het Koninkrijk van God in deze wereld; dit is niet bedoeld als een vorm van christelijk imperialisme.
De school is een instrument voor de verkondiging en verbreiding van het Evangelie. Daarom is het specifieke van het christelijke onderwijs dat het gegeven wordt vanuit de overtuiging dat Jezus Christus voor opgroeiende jongeren de Verlosser en Bevrijder wil zijn. Aan het slot van het referaat werd de vraag beantwoord: wat is nu het nieuwe in de doelstelling? Antwoord: het nieuwe ligt in de nieuwe moed waarmee men deze oude taak op zich neemt.
Het was te begrijpen dat er vele vragen loskwamen en allerlei praktische situaties en moeilijkheden op tafel werden gelegd.
Een en ander resulteerde in „een proeve omschrijving doelstelling christelijk onderwijs", aangediend als een voorlopige formulering, opgesteld o.a. door de deputaten prof. dr. W.H. Velema en de heer L Pieper.
Vanwege het belang van de zaak nemen we deze proeve in ons artikel op:
De christelijke school dient er bij haar taak van opvoeding en onderwijs, tegen de achtergrond van de bij de doop door de ouders aanvaarde verantwoordelijkheid, op gericht te zijn jonge mensen te brengen tot kennis van God in Jezus Christus en hen te leren op welke wijze aan deze persoonlijke geloofsrelatie met God, vanuit de gehoorzaamheid aan Zijn Woord, in de intermenselijke en maatschappelijke verhoudingen gestalte moet worden gegeven.

Tot deze dienst in het Koninkrijk van God behoort volgens het Evangelie de uitvoering van de aan de mens toevertrouwde cultuurtaak om de aarde te bewerken en te bewaren en deze aarde een leefbare plaats voor alle mensen te doen zijn. Voor de uitvoering van deze taak in de complexe menselijke samenleving van vandaag zal het nodig zijn de jonge mensen op de scholen vanuit de normen van het Evangelie van Jezus Christus op te voeden tot en te begeleiden bij het onderscheiden tussen goed en kwaad, recht en onrecht, waarheid en leugen, en hen te leren op welke wijze zij zich hebben in te zetten voor de ontrechten en de verdrukten in de menselijke samenleving.

Wezenlijke voorwaarden hiertoe zijn:
a. dat de verhoudingen binnen de school zijn gestempeld door de liefde van en de gehoorzaamheid aan Christus.
b. dat het Evangelie van verzoening door het kruis en van het vernieuwende werk van de Heilige Geest als het fundament voor onze verhouding tot God en de medemens aan de kinderen wordt voorgehouden.
c. dat gezag als een ordening van God in de menselijke samenleving wordt aanvaard en geoefend in de geest van dienstbetoon die uit het Evangelie van Christus spreekt.

In discussie
Intussen is deze onderwijsdag en dit referaat niet binnen de muren van de Ichthuskerk gebleven. Het feit dat drs. T.M. Gilhuis, voorzitter van de Stichting Unie „School en Evangelie" met de secretaresse, mevr. Ridderbos-De Rooy deze dag bijwoonden onderstreepte de betekenis van de dingen, die daar aan de orde waren. Met oprechte bewondering werd de grote interesse, die onze kerkleden toonden voor onderwijszaken, genoemd.
Het gehouden referaat met het schema van de referent alsook bovengeciteerde doelstelling werd royaal opgenomen in het maandblad „Inkom" voor het christelijk voortgezet onderwijs.
Drie weken later - op 29 september - werd door bovengenoemde Unie een werkvergadering gehouden te Utrecht.
Uit het verslag in hetzelfde nr. 10 van „Inkom" lezen we dat bovengenoemde voorzitter in zijn openingsrede zich nogal afzette tegen een nieuw type protestants christelijke school, de z.g. „Reformatorische School" gesticht door hen die zich rekenen tot de Gereformeerde Gezindte. Hij noemde dit een „trieste compositie, gelet op de fragmentarisering van wat eigenlijk het éne Prot. Chr. Onderwijs hier te lande zou moeten zijn". Een zin als deze doet vermoeden dat de heer Gilhuis nog niet voldoende de bezwaren en motieven gepeild heeft, die bv. op de gehouden onderwijsdag bleken te leven.
's Middags werd een forum gehouden, dat over geestelijke eenheid en verscheidenheid licht deed schijnen. Het forum stond onder leiding van de heer Pieper. Ook zaten in dit forum de heer Spaans uit Zierikzee en de heer E. Hofman, leraar aan „De Driestar" en ouderling van de Geref. gemeente te Gouda.
De opvattingen van dr. F. Boerwinkel, prof. Velema en dr. Ter Schegget dienden als hulpbronnen c.q. uitgangspunten voor de discussie.
De discussie, die daar ontstond, blijkt nog een vervolg te krijgen. Een van de aanwezigen was ds. C.J. Honig te Rotterdam. In „De School met de Bijbel" - orgaan van de vereniging van christelijke onderwijzers - geeft hij breder weer wat hij in Utrecht heeft gezegd.
Volgens deze predikant zit in de doelstelling Velema/Pieper te veel dogmatiek en te weinig didaktiek. En als in deze doelstelling ook staat dat men de kinderen moet leren zich in te zetten voor de ontrechten en verdrukten, vraagt hij: Hoe dan? Is er ook een rechts begrip van gerechtigheid en hoe ziet dat er dan uit? Als men wil waken voor een linkse vulling van het begrip gerechtigheid in het christelijke onderwijs, hoe moet het dan wel?
Vragen, die door de Amersfoortse referent beantwoord zullen worden.
Het is uit een en ander wel duidelijk dat de gehouden „Kerk en Onderwijs"-dag het een en ander heeft losgemaakt.
We mogen dankbaar zijn dat op deze wijze belangrijke onderwerpen aan de orde zijn. Het zijn onderwerpen, die van meer betekenis zijn dan alleen voor het christelijk onderwijs.
Het gaat m.i. om de vraag: hoe stellen wij ons als christenen op in de wereld van nu?
Als we bezwaar hebben tegen allerlei revolutionaire machten, die de huidige structuren omver willen werpen, kunnen we dan volstaan met daartegen te protesteren? Wat doen we zelf en hoe geven we zelf in eigen leven, in de prediking, in ons gemeentelijk en kerkelijk leven gestalte aan het woord van Micha: Hij heeft u bekend gemaakt, o mens, wat goed is en wat de Here van u vraagt: niet anders dan recht te doen en getrouwheid lief te hebben en ootmoedig te wandelen met uw God.

J.H.V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen