Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Een Rooms-katholiek geschrift tegen de geest der 19e eeuw (I)

Bekijk het origineel

Een Rooms-katholiek geschrift tegen de geest der 19e eeuw (I)

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Van de heer H. te A., die een getrouw lezer van De Wekker blijkt te zijn, kreeg ik onlangs een eigenaardige maar tevens zeer interessante vraag. Naar aanleiding van de verschijning van mijn boekje over Da Costa's Bezwaren tegen den geest der eeuw, vraagt de heer H. of er in de vorige eeuw ook niet van Rooms-katholieke zijde een brochure verschenen is met soortgelijke bezwaren tegen de geest der negentiende eeuw als Da Costa in zijn beroemd en geruchtmakend geschrift in 1823 naar voren had gebracht. De heer H. meende vroeger wel eens iets gelezen te hebben over zulk een geschriftje van Rooms-katholieke zijde maar hij kon zich niet meer herinneren waarin hij dit had gelezen. Nu wilde hij gaarne van mij weten of men inderdaad van Rooms-katholieke zijde een dergelijk protest tegen de tijdgeest had aangetekend.
Gaarne wil ik trachten de heer H. van dienst te zijn, die mij, het zij tussen haakjes even opgemerkt, verzocht mijn antwoord in De Wekker te plaatsen opdat zo schreef hij „ook anderen die belang stellen in onze historie het zouden kunnen lezen".
Aangezien ik geen helderziende ben kan ik de heer H. natuurlijk niet vertellen in welk boek of tijdschrift of courant hij over een dergelijk Rooms-katholiek geschrift vele jaren geleden gelezen heeft, maar ik kan hem wel op de hoogte brengen met het feit dat er inderdaad in de vorige eeuw een brochure van een Rooms-katholiek schrijver het licht zag waarin enigermate in de geest van Da Costa bezwaren tegen de geest der 19e eeuw naar voren werden gebracht. Het was het eerste nummer van de serie: Katholiek-Nederlandsche Brochuren-Vereeniging, getiteld De geest der eeuw en de geest der waarheid, door dr. W.J.F. Nuyens, te Haarlem bij A.B. van den Heuvel, 1868.
Het is wel de moeite waard hierover iets te vertellen.

Eerst iets over de schrijver.
Dr. Wilhelmus Joannes Franciscus Nuyens, 1823-1894, was een plattelandsgeneesheer in Westwoud (N.H.), die van grote betekenis is geweest voor de emancipatie en verheffing van het Rooms-katholieke volksdeel in ons land. Hij had een ijzeren gestel, waardoor hij slechts een minimum aan slaap nodig had. Behalve arts met een drukke praktijk (geen auto nog, zelfs geen fiets!), was hij dichter, romanschrijver, essayist oftewel schrijver van korte wetenschappelijke verhandelingen, apologeet, politicus en geschiedschrijver. Men heeft terecht van hem gezegd, dat hij „van een enigszins verontrustende veelzijdigheid" was, die bijna een halve eeuw lang ontzaglijk veel heeft gedaan voor de verheffing van zijn Rooms-katholieke landgenoten. Grote naam verwierf hij zich door zijn vier-delig historisch hoofdwerk Geschiedenis der Nederlandsche Beroerten in de XVIe Eeuw, waarmede hij zich plaatste tegenover de calvinistische en liberale geschiedschrijvers, een werk waarvan de grote historicus Robert Fruin getuigde „dat een geschiedschrijver ex professo er eer mee zou behalen". Rondom de Heiligerlee-herdenking in 1868 raakte hij gewikkeld in een hoogstaande pennestrijd over de betekenis van Willem van Oranje en zijn broers voor onze vrijheidsstrijd en vooral over de vraag of graaf Lodewijk van Nassau een aanstichter van de beeldenstorm was geweest, met grote en gezaghebbende historici als Groen van Prinsterer, Fruin en Van Vloten. Nuyens beweerde en hield dit ook vol dat Lodewijk medeplichtig was aan de beeldenstorm, zie de vierde brochure uit bovengenoemde reeks, getiteld De Ultramontaansche kritiek, antwoord aan mr. G. Groen van Prinsterer, een verweerschrift van dr. W.J.F. Nuyens, Haarlem 1868, 58 bladzijden. Wij kunnen dit alles, nu verder laten rusten - wij vestigden er alleen de aandacht op dat de schrijver van De Geest der eeuw en de geest der waarheid, niet de eerste de beste was doch iemand die door zijn wetenschap, vrucht van nauwgezette studie, in staat mocht worden geacht een verantwoord geschrift over de tijdgeest het licht te doen zien. Het was, zoals gezegd, het eerste nummer van de Katholieke Nederlandsche Brochuren-Vereeniging, door hem opgezet om zijn geloofsgenoten voor te lichten als onderdeel van zijn ideaal om hun volkomen gelijkstelling met de overige Nederlanders te bewerken.
In een volgend artikel willen we dan iets over de inhoud van zijn brochure mededelen.

A.[Apeldoorn], H.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 4 januari 1974

De Wekker | 8 Pagina's

Een Rooms-katholiek geschrift tegen de geest der 19e eeuw (I)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 4 januari 1974

De Wekker | 8 Pagina's