De synode van 1574 (II)

Wie er waren
Niet allen die naar de synode waren afgevaardigd konden ter vergadering komen. Zo verscheen er bijvoorbeeld niemand uit Noord-Holland. Door de oorlogshandelingen waren de afgevaardigden verhinderd naar Dordrecht te reizen. Dit werd aan de synode per schrijven van 9 juni medegedeeld, welke brief pas op 25 juni in Dordrecht arriveerde, een paar dagen dus voor het sluiten van de synode. Ook uit plaatsen als Gorinchem, Leerdam en Schiedam waren vanwege de oorlog geen ambtsdragers aanwezig. Dat de classis Leiden ook geen afgevaardigden kon zenden, verwondert ons niet als wij bedenken dat de Spanjaarden toen voor de tweede maal de Sleutelstad belegerden of, zoals het misschien juister is te zeggen, blokkeerden. Hoeveel personen de synode hebben bijgewoond is niet meer na te gaan. Bij de slotzitting waren nog 20 broeders aanwezig want de acta zijn door 20 personen eigenhandig ondertekend. Maar het staat vast dat sommige synodeleden toen al waren vertrokken.
Een enkele naam willen we noemen.
Daar is dan allereerst Casparus Heijdanus, oftewel Gaspar (Jasper) van der Heijden, 1530-1586, uit een aanzienlijk, misschien adellijk, geslacht te Mechelen geboren. Vermoedelijk voor de geestelijke stand bestemd stelde hij zijn ouders diep teleur door reeds op 16 of 17 jarige leeftijd de zijde van de Hervorming te kiezen. Zeer waarschijnlijk is hij toen door zijn vader verstoten. In Antwerpen zocht hij zijn kost te verdienen door schoenmakersleerling te worden. Na enige tijd werd hij voorganger van de geheime gemeente in die stad, maar moest tenslotte vluchten, waarna hij predikant werd bij de vluchtelingengemeente in Frankfort a.d. Main en daarna opvolger van Petrus Datheen bij de vluchtelingengemeente in Frankenthal. Later was hij weer predikant in Antwerpen. Ten tijde van de Dordtse synode van 1574 was hij pas aan de gemeente van Middelburg verbonden. De voortgang van de Reformatie in ons land heeft zeer veel aan hem te danken gehad, maar hij is, helaas, wat al te veel in de schaduw gebleven. Heidanus, zoals hij meestal kortweg genoemd wordt, gevoelde zich in alles een geestverwant van Calvijn. Hij was bevriend met de grote calvinist Marnix van St. Aldegonde, met wie hij in het latijn correspondeerde en door wie hij contacten had met Willem van Oranje. Met Marnix ijverde hij voor het van de grond komen van een goede kerkelijke organisatie, hetgeen bekroond werd door het samenkomen van de eerste synode van Nederlandse kerken in Emden, 1571, van welke synode hij voorzitter werd en mede daardoor een groot aandeel kreeg in de totstandkoming van onze kerkorde. De synode van Dordt, 1574, koos hem tot haar praeses. Hij was als vanzelf de aangewezen man.
Verder is daar Arnholdus Cornelius, of Arnoldus Cornelii, Arent Cornelisz, ook wel Kroese of Crusius genoemd, in 1547 te Delft geboren en aldaar in 1605 overleden. Hij was een man van meer dan gewone capaciteiten. Na zijn studie in Heidelberg en in Geneve (onder Beza, de medewerker en opvolger van Calvijn), werd hij in 1571 predikant bij de vluchtelingengemeente in Frankenthal, en in 1573 tot zijn dood in Delft. Meermalen werd hem een professoraat in Leiden aangeboden, maar hij bleef zijn gemeente trouw. Met anderen streed hij tegen het opkomende remonstrantisme. Ten aanzien van de praedestinatie was hij infra-lapsarist. Vele geschriften en brieven van en aan hem zijn bewaard gebleven. In het kerkelijke leven vervulde hij belangrijke taken. De synode van 1574 koos hem tot scriba; dit geschiedde ook door de nationale synode van 1578, in Dordrecht gehouden. Van de nationale synode van Middelburg, 1581, was hij voorzitter en van die van den Haag, 1586, assessor.
Dan noemen wij Gerardus Gallicaneus, die reeds omstreeks 1545 met groot levensgevaar in ons land het Evangelie verkondigde. Kort na de synode van 1574 overleed hij.
Voorts herinneren wij aan loännes Gerobulus, of eigenlijk Oudraadt, 1540-1606. Op verschillende plaatsen arbeidde hij als predikant; Hij was bezield met een grote ijver voor de zuivere leer. Als bestrijder van allerlei bijgeloof was hij zijn tijd vooruit. Van zijn hand verschenen vertalingen van belangrijke werken van Bullinger, Beza en Hyperius, e.a.
Ook niet vergeten mag worden Ioannes Miggrodius, Johannes van Miggrode, 1531-1627, die wel de hervormer van Zeeland wordt genoemd.
Aanwezig was ook Ian Canin, ouderling in Dordrecht. Hij was in 1534 te Gent geboren en woonde in elk geval vóór 1573 reeds in Dordrecht. Zijn sterfjaar valt na 1597. Hij heeft als boekdrukker grote diensten aan de Hervorming bewezen, want hij verzorgde vele Bijbeluitgaven; ook andere geschriften, bijv. van Marnix kwamen bij hem van de pers.
Meer namen noemen we niet. Het waren overigens allen namen die hoofd voor hoofd van betekenis, sommigen zelfs van gróte betekenis, voor Gods kerk in ons land zijn geweest. Het waren mannen van geloofsmoed en grote ijver voor de zaak des Heren.

A.[Apeldoorn], H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen