Opgewekt en opstandig

Prof. dr. H. Berkhof besluit in zijn veelverkochte boek „Christelijk Geloof" (dat prof. van Genderen onlangs besprak in ons blad op critische wijze) een passage in de paragraaf over „De opstanding en verheerlijking" met deze zin: „De opwekking maakt ons opgewekt, de opstanding opstandig". Een zin, die aan het denken zet door z'n spitse formulering.

Bedoeling
Uiteraard gaat er aan deze zin, die fungeert als een soort conclusie het een en ander vooraf.
Wij leven sinds Christus is opgestaan en naar de hemel is gegaan in een interimsituatie, tussen het „niet meer en nog niet". Dat betekent dat er in het leven in dubbele zin een excentrische richting is. Excentrisch - uit het centrum, het middelpunt van ons bestaan. Practisch betekent het dat we in dubbele zin buiten onszelf leven. In het leven van een christen zijn dan ook twee lijnen op te merken.
Er mag in het leven van een christen geborgenheid en rust zijn, want de toekomst is gegarandeerd door het zitten van Jezus Christus ter rechterhand van God.
Anderzijds er is in de wereld waarin wij leven nog zoveel, dat tegen de nieuwe orde van zaken ingaat, dat er ook een grote mate van onrust is in het leven van een christen. Er is zoveel dat met het nieuwe in tegenspraak is en dat doet de christen geen vrede hebben met de bestaande situatie.
Dank zij de geborgenheid en rust, gewaarborgd in de opwekking, kan hij opgewekt zijn.
Maar door de onrust, ontsproten aan het feit dat de opstanding nog niet is doorgewerkt, wordt hij opstandig!
Het is duidelijk dat door het zo te formuleren Berkhof uitdrukking geeft aan een benadering van het leven, die velen zal aanspreken.
De tweeslag - opgewekt en tegelijk opstandig - is karakteristiek voor de mens, die als Paaschristen door de wereld gaat: hij is er en hij is er nog niet.

Achtergrond
Wie het hele stuk van Berkhof over de opstanding leest, stuit op een beschouwing, die wel prachtig geformuleerd is, maar die tegenspraak oproept omdat hier een theologie wordt gegeven, die tegemoet komt aan het eigentijdse denken.
Dat komt vooral uit in het feit dat Jezus bij herhaling de representant, de vertegenwoordiger van de mensheid wordt genoemd. Jezus staat niet alleen aan de kant van de mens, maar hij komt ook van diezelfde kant. Zijn God-zijn komt niet aan de orde. Daarom betekent verheerlijking: „Het menszijn van Jezus wordt langs de weg van gehoorzaamheid en zelfovergave opgenomen in de sfeer van God, de sfeer van ‚heerlijkheid', die tot dan toe de exclusieve sfeer van God was geweest". „Door Jezus' verhoging is God vanaf dat ogenblik wezenlijk met de mens verbonden en in zijn God-zijn nooit meer van de mens los te denken". „Het zolang mislukte verbond tussen God en mens is nu in één mens voor eeuwig gelukt".
Van de gedachte dat Christus Borg is, die in de plaats van zondaren de schuld betaalde en als straf op de zonde moest sterven, maar de dood zo gedood heeft dat Hij tot het leven moest terugkeren, vinden we bij Berkhof niets terug.
Geen wonder dat we op een volgende bladzijde lezen (328) dat het lege graf niet heils- of denknoodzakelijk kan worden genoemd. Als we tegen deze achtergrond de conclusie van Pasen lezen - zoals boven dit artikel staat - moeten we wel voorzichtig worden.
Berkhof betoogt dat in het N.T. veel meer over opwekking dan over opstanding wordt gesproken. Jezus' opstanding is „allereerst een scheppende daad van Gods kant. Deze daad treft echter niet een willekeurige, maar één wiens leven daarom riep, gezien de bedoelingen en beloften van God."
We houden op van verdere weergave van Berkhof's gedachten.
Als hij zegt dat de opwekking ons opgewekt maakt, zal hij daarmee bedoelen: we kunnen opgewekt zijn, „want één mens ontvangt van Hem de legitimatie, die ons aller mens-zijn behoeft". De mens is met God verbonden voor eeuwig. Is dat geen reden om opgewekt te zijn? Zonde, lijden en dood blijken voorlopig te zijn, voorbijgaand.
En als we toch nog zien dat de bestaande werkelijkheid van het menselijke leven in strijd is met het nieuwe feit, dan worden we opstandig.
De beide woorden „opgewekt en opstandig" hebben dus een bepaalde achtergrond, die we eerlijkheidshalve even aanstipten. We kwamen tegelijk in aanraking met nieuwere opvattingen over Pasen, zoals ze a.s. zondag in allerlei variatie verkondigd zullen worden.

De spits
En toch wordt in die twee woorden aangeduid de levenshouding van de Paaschristen.
Los van deze achtergrond en daarom met een eigen vulling kunnen we met deze woorden aangeven wat Pasen betekent in de praktijk van het leven. We mogen inderdaad opgewekt zijn nu de Here Jezus Christus opgewekt is uit de doden.
Pasen is het feest van de vreugde over de overwinning, die behaald is op satan, hel en dood.
Niet door onze representant, die het zo goed gedaan heeft voor ons; maar door deze enige Borg en Zaligmaker, Die zo volstrekt voldaan heeft dat er niets meer te voldoen overbleef. Daarom moest Hij worden opgewekt. Wie dat gezien heeft met het oog van het geloof weet dat de overwinning behaald is. Hij kan inderdaad opgewekt zijn. Niet in deze zin dat er niets meer overblijft om aan te tillen. We leven nog in een doodswereld. En de doodslucht verspreidt zich helaas nog overal. En we moeten nog naar het kerkhof. De ontluistering en ontreddering van het leven kan ons bij tijden somber stemmen, als we daar alleen op zouden zien. Maar één woord mag steeds voor onze aandacht staan: Vivit - Hij leeft!
En die tweede aanduiding opstandig?
Als daarmee bedoeld zou worden dat we door Christus' opstanding revolutionairen worden, die alles omver willen schoppen wat nog overeind staat en die de wereld willen hervormen en de opstand als het leidende beginsel prediken van het christelijke leven, zoals dat in de theologie vandaag gebeurt in de voorstanders van de „politieke prediking", dan haken we af.
Dat kan de bedoeling van de opstanding niet zijn.
Maar Christus' opstanding betekent wel dat we uit kracht van het Leven gaan strijden tegen de dood en de symptomen van de dood. We kunnen geen vrede hebben met de zonde. We worden door Zijn kracht opgewekt tot een nieuw leven en dat nieuwe leven is een totaal leven. Het heeft met onze verhouding tot God, maar ook met onze verhouding tot de naaste te maken. We kunnen het onrecht niet zegenen en we zullen naast de lijdenden staan. We laten het milieu niet bederven als we zelf leven uit de Opstandingskracht van de Paasvorst.
Wil men dit opstandig noemen - accoord. Maar het is niet de opstand, zoals die door het neo-marxisme wordt voorgestaan en door neo-marxistische theologen wordt bevorderd.
Het is de opstand tegen onszelf en tegen de zonde en de gevolgen van de zonde.
Pasen is wel het feest waarop de grote wending tot stand is gekomen. Zonder Pasen zal het leven uitzichtloos en grauw zijn. Door Pasen krijgt de prediking en het geloof inhoud; behoren Paaschristenen tot de nieuwe orde, die haaks staat op de oude orde. Daarom is er in hun leven heilige onrust en een ontembaar verlangen naar de morgen van de grote Triumf.
Wie goed Paasfeest viert verlangt naar de Wederkomst van de levende Christus.

J.H.V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen