Een opmerkelijk jubileum

Het begin
Met dit jubileum bedoelen we het veertigjarig jubileum van de Vereniging voor Calvinistische Wijsbegeerte dat deze maand gevierd wordt.
Het eerste begin van deze vereniging ligt eigenlijk nog tien jaar verder terug - in 1926. Dat jaar werden aan de Vrije Universiteit te Amsterdam de hoogleraren Dooyeweerd en Vollenhoven benoemd. Zij ontwikkelden een heel eigen wijsgerig systeem. Het uitgangspunt daarbij was, dat de wetenschap nooit waardevrij kan zijn. Bij christelijke wetenschapsbeoefening dient ook het christelijk uitgangspunt centraal te staan.
Momenteel wordt het vrij algemeen aanvaard, dat de wetenschap altijd van vooronderstellingen uitgaat en dat voortdurend in de beoefening van de wetenschap een keuze gemaakt wordt. In de twintiger jaren was deze gedachte evenwel bepaald geen gemeengoed. Het ideaal was integendeel dat van de neutrale of waardevrije wetenschap.
Het wijsgerig ontwerp van de hoogleraren Dooyeweerd en Vollenhoven vond ingang bij velen. Daardoor werd op hun initiatief in 1936 de Vereniging voor Calvinistische Wijsbegeerte opgericht. Nog altijd van betekenis zijn de woorden waarmee prof. Vollenhoven de oprichtingsvergadering opende: „. . . wat ons hier samenbrengt is iets heerlijks. Het is niet de wijsbegeerte, want die is niet het eerste in ons leven. Het is veeleer de band aan Gods Woord, omdat wij door genade hebben geleerd alleen uit de Christus te willen leven, en de religie als hartezaak de kern is geworden van heel ons bestaan; omdat we geleerd hebben, dat alleen in het letten op de geboden des Heeren vrede en leven te vinden is, niet alleen voor de enkeling, maar vanzelf ook voor alle levensverbanden, in welke wij staan: daarom is de wijsbegeerte niet nummer één. Zij is dat nooit geweest in onzen kring, en indien de vereniging, die wij thans oprichten, haar taak getrouw blijft, zal het ook aan haar niet liggen, indien de wijsbegeerte ooit nummer één wordt. Wij willen slechts ernst maken met die hoofdzaak, óók in de wijsbegeerte. Dat is nodig, want de gangbare philosophie weet niets van dat alles, dat ons zo na aan het hart ligt: niets van een God, indien ge daaronder verstaat de God der Schriften; niets van een hart, dat alleen rust kan vinden in Hèm; niets van de wereldgeschiedenis, die vastligt in de eerste en de tweede Adam; ook heel weinig van verschil tussen terreinen welker onderscheiding in de praktijk toch zo nodig bleek".

De ontwikkeling
Het werk van de vereniging heeft zich op een geweldige wijze ontwikkeld. Tal van publikaties zagen het licht en tal van conferenties werden gehouden. Vanuit de vereniging kwam voort de Stichting voor Bijzondere Leerstoelen in de Calvinistische Wijsbegeerte aan de Openbare Universiteiten en Hogescholen in Nederland. Deze stichting zette zich ervoor in, dat aan niet-christelijke universiteiten en hogescholen het geluid van de calvinistische wijsbegeerte gehoord kon worden. Aan verschillende universiteiten en hogescholen werden onder de studenten kringen gevormd die uit belangstelling colleges in deze wijsbegeerte volgden. Soms kan ook de studie van deze wijsbegeerte in het studiepakket opgenomen worden. Momenteel doceert namens deze stichting in Delft en Eindhoven prof. dr. ir. E. Schuurman, in Groningen en Utrecht prof. dr. J.D. Dengerink, in Rotterdam prof. dr. A. Troost en in Leiden drs. H.G. Geertsema.
In het jubileum-nummer van het blad van de vereniging dat de naam Beweging draagt schrijft prof. Van Riessen over de ontwikkeling: „Vele publicaties, hier en in het buitenland, zagen het licht. Zij vertonen ons de groei en openheid van deze filosofie. Maar het geheim van de voorspoed is dunkt mij, dat de Vereniging haar eerste liefde niet verlaten heeft: filosoferen bij het licht van de Heilige Schrift".

Vandaag
Voor de taak die de Vereniging voor Calvinistische Wijsbegeerte zich altijd gesteld heeft is vandaag meer dan ooit plaats. In het jubileum-nummer van Beweging zegt prof. Schuurman over de betekenis van de reformatorische wijsbegeerte voor vandaag heel duidelijk: „Voor elke wijsbegeerte geldt dat zij uitgaat van een grondovertuiging van de denker, de wijsgeer. Die grondovertuiging beheerst zijn wijsbegeerte. Wanneer we nu letten op de hoofdtendens in de westerse wijsbegeerte moeten we konkluderen, dat de wijsbegeerte, de filosofie, zelf steeds meer de plaats van de grondovertuiging is gaan innemen. In het westen gaan filosofie en grondovertuiging steeds meer samenvallen. Daarachter ligt de prententie dat de mens als autonoom, als zelfgenoegzaam, als souverein mens in de filosofie zelf de weg naar de waarheid kan vinden. Dat wil zeggen, de filosofie krijgt de funktie van een religie. In de filosofie zoekt men zijn laatste zekerheid, zijn laatste vertrouwen. En in dit licht valt te verstaan dat de wijsbegeerte op gespannen voet komt te staan met de christelijke religie, waarin beleden- wordt dat Jezus Christus de Weg, de Waarheid en het Leven is. In de reformatorische wijsbegeerte wordt nadrukkelijk de autonomie van de mens afgewezen. Aan het reformatorischwijsgerig denken gaat de erkenning vooraf dat niets in zichzelf rust: de mens, de natuur, de kultuur, de geschiedenis zijn onzelfgenoegzaam. De werkelijkheid is schepping, is afhankelijk van en verwijst naar de Schepper en Verlosser. Reformatorische wijsbegeerte is filosoferen bij het licht van de Goddelijke Woordopenbaring. Reformatorisch filosoferen is zich oriënteren aan de Wijsheid van de Heilige Schrift. Vanuit dit kardinale vertrekpunt wil de reformatorische wijsbegeerte de betekenis van het christelijk geloof laten zien voor de wetenschap, de samenleving en de kultuur".

Om aan het werk verdere uitbreiding te geven is nu een jubileum-actie gestart. Een nieuwe stichting werd in het leven geroepen die de naam kreeg: Stichting Centrum voor Reformatorische Wijsbegeerte. De bedoeling is zo veel mogelijk donateurs voor deze nieuwe stichting te werven.
Het centrum wil „enerzijds doorgeefluik zijn wat het denkwerk van de reformatorische wijsbegeerte betreft (naar de kerk, vakbeweging, politiek, de publiciteitsmedia, christelijk maatschappelijke organisaties en het „grondvlak" in het algemeen) en anderzijds het meedenken bevorderen van allen die, hoewel niet wetenschappelijk, toch vanuit de invalshoek van de wijsbegeerte, bezig willen zijn met de vragen van leven en samenleven".
Voor het bereiken van deze opzet zullen conferenties, cursussen, lezingen, series en werkweekends georganiseerd worden voor zowel wetenschappelijk geïnteresseerden als voor groepen belangstellenden die behoefte hebben aan een wijsgerige onderbouwing van hun praktische werk en aan bezinningsmogelijkheden met als leidraad het reformatorisch wijsgerig denken.
Het geld van de jubileum-actie zal bovendien worden aangewend om ook aan de Landbouwhogeschool in Wageningen en aan de Technische Hogeschool in Twente tot het instellen van leerstoelen te komen. Voor dit alles is uiteraard veel geld nodig. Gedacht wordt bij een bescheiden opzet aan een bedrag van meer dan een miljoen. U kunt niets beters doen dan uw gelukwens aan de jubilerende vereniging gestalte te geven door tot wederopzegging donateur te worden van de Stichting Centrum voor Reformatorische Wijsbegeerte. In dit jubileum- jaar is er een speciale koppeling van het donateurschap aan een abonnement op het blad Beweging. U kunt nu donateur en abonnee samen worden voor de prijs van ƒ 30,—. (De afzonderlijke bedragen zijn ƒ 25,— voor het donateurschap en ƒ 15,— voor het abonnementsgeld). Gelden - ook giften - kunnen worden overgemaakt op postgiro 30037 t.n.v. Stichting Centrum voor Reformatorische Wijsbegeerte te Amsterdam.
Het goede werk van de jubilerende vereniging is de belangstelling en de financiële steun, ook vanuit onze kerken, zeker waard. Het is verheugend, dat in een breed comité van aanbeveling vanuit onze kerken de namen voorkomen van ds. Biesma uit Veenendaal en van ds. Velema uit Nunspeet. We hopen van harte, dat de voorgenomen plannen - ook met steun vanuit onze kerken - gerealiseerd kunnen worden!

J.P. Versteeg

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen