De G.O.S. van Kaapstad (3)

De G.O.S. en de Wereldraad van Kerken
Een zeer uitvoerig punt van diskussie vormde op de vergadering van de G.O.S. de vraag, of het lidmaatschap van de G.O.S. te kombineren is met het lidmaatschap van de Wereldraad van Kerken. Het was niet de eerste keer, dat dit punt de aandacht van een vergadering van de G.O.S. vroeg! Het eerst kwam de kwestie aan de orde in 1953. Dat is dus nu meer dan twintig jaar geleden.
In 1968 diende op de vergadering van de G.O.S. een uitvoerig rapport over „De aard van de kerk en haar oecumenische roeping". Meer dan een derde gedeelte van dit nog altijd waardevolle rapport handelt expliciet over de Wereldraad. In 1968 werd besloten om te blijven bij het advies van vorige vergaderingen van de G.O.S. aan de aangesloten kerken „om in de huidige situatie zich niet bij de Wereldraad van Kerken aan te sluiten".
Dit nam niet weg, dat in 1971 de Gereformeerde Kerken in Nederland het lidmaatschap van de Wereldraad aanvroegen. Op de vergadering van de G.O.S. die het jaar daarop in Sydney plaatsvond moest daarom de zaak wel weer opnieuw aan de orde komen. Verwondering en ernstige verontrusting werden toen door velen uitgesproken over het besluit dat de Gereformeerde Kerken - ondanks de duidelijke adviezen van de G.O.S. - hadden genomen. Op de vergadering in Sydney deden de afgevaardigden van de Gereformeerde Kerken de toezegging, dat zij de synode van hun kerken zouden verzoeken een verantwoording te geven van het genomen besluit.
In Kaapstad was de in Sydney toegezegde verantwoording - geformuleerd door dr. Weijland - ter tafel. Aan de andere kant waren er ook verzoeken van aangesloten kerken om nu duidelijkheid in deze zaak te scheppen en uit te spreken, dat het lidmaatschap van de G.O.S. en dat van de Wereldraad elkaar uitsluiten, zodat kerken die een dubbel lidmaatschap kennen een keuze voor één van beide oecumenische organisaties dienen te maken. Zo sprak b.v. de Gereformeerde Presbyteriaanse Kerk van Ierland in een instruktie aan de synode over het dubbel lidmaatschap als „een abnormale positie die indruist tegen de geest van de constitutie van de G.O.S."
Ook in Kaapstad is een laatste en beslissend woord over deze zaak niet gesproken. De kommissie van de synode die een bespreking over deze zaak op de synode had voor te bereiden en met voorstellen had te komen wilde in meerderheid nu een definitieve beslissing nemen. De meerderheid van de kommissie deed het voorstel, dat de synode het advies van tal van voorafgaande vergaderingen van de G.O.S. om zich niet bij de Wereldraad aan te sluiten zou bevestigen en dat de synode in overeenstemming met dit advies nu met nadruk zou uitspreken, dat het lidmaatschap van de Wereldraad in strijd is met dat van de G.O.S. Uit dit eerste voorstel vloeide direkt een tweede voort. Het was het voorstel uit te spreken, dat de bij de G.O.S. aangesloten kerken die tevens lid zijn van de Wereldraad de zaak van het dubbele lidmaatschap opnieuw ernstig dienen te overwegen en het resultaat van deze overweging aan de eerstkomende vergadering van de G.O.S. dienen te rapporteren.
Een minderheid van de kommissie wilde minder ver gaan. Zij was het met de meerderheid eens, dat het advies van de voorafgaande vergaderingen om zich niet bij de Wereldraad aan te sluiten bevestigd moest worden en ook, dat die kerken binnen de G.O.S. die tevens lid zijn van de Wereldraad dat laatste lidmaatschap ernstig dienen te overwegen. Ze wilden evenwel niet zo ver gaan voor te stellen, dat werd uitgesproken, dat het lidmaatschap van de Wereldraad in strijd is met dat van de G.O.S.
De synode nam uiteindelijk een voorstel aan dat duidelijk het karakter draagt van een tussen- voorstel. Aanvaard werd het voorstel van de meerderheid van de kommissie om met nadruk uit te spreken, dat het lidmaatschap van de Wereldraad in strijd is met dat van de G.O.S. De grote moeilijkheid was evenwel met de woorden „in strijd met". Het engelse woord dat in het voorstel gebruikt werd was het woord „inconsistent" (d.w.z. „tegenstrijdig", „inkonsekwent"). Bedoelde deze uitdrukking aan te geven, dat iets niet kan en mag bestaan óf dat het bestaan van iets volkomen ongerijmd is? Om over de uitdrukking geen misverstand te laten bestaan werd nu ter verduidelijking aan de uitspraak toegevoegd, hoe hier de uitdrukking verstaan wil worden. Gezegd werd, dat het woord „inconsistent" in dit verband een afwijking van de besluiten van voorafgaande G.O.S.-vergaderingen betekent, maar niet een direkte onverzoenlijkheid impliceert tussen de G.O.S. en de kerken die lid zijn van de Wereldraad. In deze toevoeging waaraan de meerderheid van de synode haar stem gaf werd aan de ene kant duidelijk gesteld, dat er een tegenstrijdigheid bestaat tussen het lidmaatschap van de Wereldraad en dat van de G.O.S. Tegelijk werd aan de andere kant deze tegenstrijdigheid duidelijk onderscheiden van direkte onverzoenlijkheid. Enerzijds werd het lidmaatschap van de Wereldraad afgewezen, anderzijds wilde men het lidmaatschap van de Wereldraad op dit moment nog niet tot een breekpunt binnen de G.O.S. maken. In dit enerzijds-anderzijds komt het kompromis-karakter uit van het voorstel dat aanvaard werd. Tegelijk werd door de synode aan het voorstel van de kommissie toegevoegd, dat het Interim Committee op korte termijn in overleg moet treden met die aangesloten kerken die ook lid zijn van de Wereldraad om over dat laatste lidmaatschap te spreken. Het Interim Committee kreeg bovendien de instruktie om over dat overleg te rapporteren aan de kerken en aan de vergadering van de G.O.S. in 1980.
Overgenomen werd het voorstel van de kommissie om op die kerken die lid zijn van de Wereldraad een beroep te doen om dat lidmaatschap opnieuw in ernstige overweging te nemen en het resultaat van die overweging aan de komende vergadering van de G.O.S. te doen weten.

Al is dus in Kaapstad een laatste en beslissend woord over het dubbele lidmaatschap van G.O.S. en Wereldraad niet gesproken, er is wel een stap verder gezet in de diskussie. Een nieuw element in vergelijking met alle voorafgaande besluiten over deze zaak is, dat nu het Interim Committee de opdracht kreeg om in overleg te treden met de kerken die zowel van de G.O.S. als van de Wereldraad lid zijn. Veel zal er van afhangen, hoe het Interim Committee deze opdracht opvat en uitvoert. In ieder geval komt het lidmaatschap van de Wereldraad opnieuw op de agenda van de komende vergadering van de G.O.S. Dan zal ook duidelijker moeten worden dan nu het geval is, wat het betekent dat het lidmaatschap van de Wereldraad in strijd is met dat van de G.O.S., terwijl toch het lidmaatschap van de Wereldraad niet een direkte onverzoenlijkheid impliceert.

J.P. Versteeg

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen