Bezinning op de Zending (I)

De zending zelf is belangrijker dan de bezinning op de zending. De bezinning kan nooit een doel zijn, maar is altijd slechts een middel. De bezinning staat ten dienste van de zending en nooit omgekeerd. Toch kan zo de bezinning een belangrijke taak vervullen. De bezinning kan nieuwe wegen wijzen en van de bezinning kunnen nieuwe impulsen uitgaan. De zending kan daarom de bezinning ook niet missen. Er dient een gezonde wisselwerking tussen het een en ander te zijn.

Een belangrijke bijdrage tot de bezinning op de zending is enige tijd geleden door prof. dr. J. Verkuyl geleverd in zijn boek Inleiding in de nieuwere zendingswetenschappen. Terecht is door prof. dr. E. Jansen Schoonhoven met betrekking tot dit boek geschreven: „De verschijning van dit kloeke werk is een belangrijke gebeurtenis op het terrein van de missiologie-beoefening in Nederland". We kunnen daaraan toevoegen, dat dit niet alleen geldt voor de missiologie-beoefening in Nederland in het algemeen, maar ook voor de gereformeerde missiologie-beoefening in Nederland in het bijzonder. In de kring van de gereformeerde gezindte in Nederland is het boek prof. Verkuyl het tweede grote samenvattende boek over de zending na de Inleiding in de zendingswetenschap van prof. dr. J.H. Bavinck

Van het boek van prof. Verkuyl zijn verschillende typeringen te geven. Allereerst mag het boek wel getypeerd worden als een boek waaruit een grote betrokkenheid van de auteur op de zending blijkt. Prof. Verkuyl heeft midden in de praktijk van het zendingswerk gestaan. Hij schrijft ook met een grote liefde voor het zendingswerk. Opmerkelijk zijn in dit verband de persoonlijk getinte beschrijvingen die prof. Verkuyl geeft van allerlei mensen die hij in het zendingswerk ontmoette en die voor hem en zijn zendingswerk van grote betekenis waren. Te denken is b.v. aan wat hij zegt over het heengaan van prof. Bavinck: „Hij werkte zolang het dag was en waagde zelfs nog . . . in januari 1964 een reis naar Zuid-Afrika. Tenslotte begaf de lichaamskracht hem en was opname in het ziekenhuis noodzakelijk, terwijl de nieraandoening zijn geest omfloerste. Als hij helder was, sprak hij met die liefde, die alle vrees voor de dood geheel uitdrijft, over wat Jezus Christus voor hem betekende in leven en sterven. Soms — aan de grenzen van het bewustzijn — kwamen herinneringen op aan voorbije tijden. De omstanders hoorden hem een enkele maal in het Javaans oud-leerlingen toespreken en soms sprak hij in het Engels tot zwarte docenten! Aan het eind nam hij zeer bewust afscheid van zijn familieleden, één voor één. Daarna boog hij het hoofd en stierf. Hij is gestorven zoals hij geleefd heeft: een transparante getuige van dat Licht, dat het Eeuwige Licht is" (blz. 66). Zulke beschrijvingen komen — naar mijn weten — in geen enkel studieboek over de zending voor. Ze geven het boek van prof. Verkuyl een eigen (en aantrekkelijk) karakter.
De persoonlijke betrokkenheid bij wat geschreven werd blijkt niet alleen uit de beschrijving die prof. Verkuyl van allerlei personen geeft, maar ook uit zijn weergave van de feiten. Met die weergave wil hij dienstbaar zijn aan het zendingswerk van de komende tijd. Hij zet in zijn beschrijving het bestek uit voor het werk in de komende tijd.
De beschrijving van de feiten geschiedt vanuit een bepaalde overtuiging. Het is de overtuiging, dat bij het zendingswerk een nieuwe situatie ontstaan is. Vandaar dat in de titel van het boek ook gesproken wordt over de „nieuwere" zendingswetenschap. In het „Woord vooraf" wordt al duidelijk gemaakt waarin het nieuwe bestaat. Nieuw is bij het zendingswerk het einde van het „éénrichtingsverkeer" De zending liet altijd een beweging zien van het westen naar de andere werelddelen. Van deze éne beweging vanuit het westen is nu geen sprake meer. Er is een „veelrichtingsverkeer" bij de zending ontstaan. Een belangrijke faktor bij deze ontwikkeling is het einde van het kolonialisme geweest. Daardoor ontstonden in onze wereld totaal nieuwe verhoudingen. Voor de wijze waarop het zendingswerk verricht dient te worden is deze situatie van ingrijpende betekenis.
Het lijkt mij zeer terecht, dat prof. Verkuyl stelt, dat de veranderingen die zich de laatste decennia hebben voltrokken in de verhoudingen in de wereld een nieuwe bezinning op de zending noodzakelijk maken. Duidelijk wil prof. Verkuyl vanuit zijn bezinning nieuwe wegen wijzen. Het boek loopt dan ook uit op een „Epiloog" waarin de punten voor de agenda van de missiologie voor de komende jaren worden aangegeven. Uiterst belangrijke vragen worden daarbij gesteld, b.v. de vraag naar de omvang van het heil, de vraag naar de omvang van de missionaire taak en de vraag, hoe tot deelnemen aan de missionaire taak gestimuleerd moet worden.
Omdat het boek vanuit een grote betrokkenheid op de zending en met het oog op de (komende) praktijk van de zending geschreven is, kan het moeilijk vrijblijvend gelezen worden. Het is een appellerend boek. Het wil ook duidelijk liefde voor en betrokkenheid op het zendingswerk wekken.
Een tweede typering die gegeven mag worden is dat het een boek is dat met grote bekwaamheid geschreven is. Prof. Verkuyl weet waarover hij schrijft. Daarvan geven de vele voortreffelijke overzichten duidelijk blijk. Prof. Verkuyl is op de hoogte van allerlei ontwikkelingen op tal van plaatsen in de wereld. Daarbij scheert hij niet alles over één kam, maar laat hij het eigene van de ontwikkelingen op verschillende plaatsen uitkomen.
Een voorbeeld hiervan is het hoofdstuk over de funktie en evaluatie van ideologieën in ontwikkelingslanden. Daarbij wordt b.v. ingegaan op het eigen karakter van de ideologieën in de verschillende landen van Latijns-Amerika. In die ideologieën is een gemeenschappelijke trek aanwijsbaar, namelijk die van het semifascisme. Binnen het semi-fascistische systeem in Latijns-Amerika zijn evenwel verschillende modellen en varianten aanwijsbaar. Er is bij alle overkomst ook verschil tussen landen als b.v. Argentinië, Brazilië en Peru.
Bij het eerste lezen van het boek kan de vraag opkomen, of de vele overzichten van de theologische, ideologische en politieke situatie in verschillende werelddelen in een inleiding in de zendingswetenschap thuis horen. Toch vormen ze in het boek van prof. Verkuyl een integrerend deel. Zijn uitgangspunt is immers de omwenteling van het éénrichtingsverkeer naar het veelrichtingsverkeer bij het zendingswerk. Ook daarom dienen we op de hoogte te zijn van de theologische, ideologische en politieke ontwikkelingen in andere gebieden. Het is niet alleen nodig om in die gebieden het zendingswerk op een verantwoorde wijze te kunnen verrichten. Het is ook — bij het veelrichtingsverkeer — nodig om invloeden vanuit die gebieden op de juiste wijze te kunnen waarderen. Zo zal er ook in het westen de bereidheid moeten zijn te leren van wat elders in de wereld door christenen gezegd en geschreven wordt. Bij een oriënterende verkenning daarvan is prof. Verkuyl een uitnemende gids.
Het is de bedoeling in twee volgende artikelen nog enkele andere typeringen van het boek van prof. Verkuyl te geven.

J.P. Versteeg

N.a.v. Dr. J. Verkuyl, Inleidingen in de nieuwe zendingswetenschap.
Uitgave: fa. J.H. Kok te Kampen. 571 blz. Prijs: ƒ 69,-.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen