Boekbespreking

A. de Vries: „Het Nieuwe Testament in de taal van onze tijd". Uitgave van J.H. Kok te Kampen. Omvang: 484 blz.
Ruim een jaar vóór zijn overlijden op 29 november 1964 was de bekende schrijver Anne de Vries begonnen, in samenwerking met zijn zoon drs. Henk de Vries, het Nieuwe Testament over te zetten in onze gewone omgangstaal, voor iedereen leesbaar. Het werk stond onder toezicht van de - destijds - Groningse nieuwtestamenticus prof. dr. P.A. van Stempvoort. Bij het overlijden van Anne de Vries was het werk voor de evangeliën en de Handelingen van de apostelen voltooid. Hij heeft de publicatie niet meer mogen meemaken, al was dit gedeelte van de vertaling bij zijn overlijden persklaar.
Na het overlijden van Anne de Vries zette de zoon het werk van de vader voort. Hij werd daarbij - toen ook prof. Van Stempvoort overleed - geassisteerd door dr. H.R. Smid. Zo kwam een tweede deel gereed dat de vertaling van de brieven en de Openbaring omvatte.
Beide delen beleefden verschillende herdrukken voordat ze door de firma Kok in één band werden uitgegeven. Deze laatste, nu verschenen, herdruk betekent, dat de evangeliën en de Handelingen in zevende druk uitkwamen en de brieven en de Openbaring in vierde druk. De uitgave is - in onderscheid van vorige uitgaven - nu een gebonden uitgave in een harde kaft. Het boek is zo bestand tegen een veelvuldig en langdurig gebruik.
De hier gegeven vertaling is bijzonder waardevol. Het taalgebruik is inderdaad „gewoon" en daardoor duidelijk. Toch wordt het taal-gebruik nergens gewild populair. Het gaar ook om een werkelijke vertaling. Omdat Anne de Vries een veelgelezen kinderbijbel verzorgd heeft, zou de gedachte kunnen opkomen, dat het hier om een vertellend, parafraserend weergeven van de tekst van de Bijbel gaat. Dat is evenwel bepaald niet het geval. Er is een nauwe aansluiting bij de oorspronkelijke tekst. In dit verband was ook de medewerking van prof. Van Stempvoort en dr. Smid van groot belang.
Bij het lezen van de Bijbel in een andere vertalinge dan men gewend is - b.v. bij het persoonlijk Bijbelgebruik of aan tafel - kunnen bepaalde gedeelten op een nieuwe wijze gaan spreken. Daarom verdient het aanbeveling ook eens een wat minder bekende vertaling te gebruiken en in dat verband mag zeker allereerst op deze vertaling gewezen worden.

J.P. Versteeg

P. A. Elderenbosch: „Het onderricht van de Messias". Aantekeningen bij het Evangelie naar Johannes. Uitgave van het Boekencentrum te 's-Gravenhage. Omvang: 168 blz. Prijs: ƒ 21,90.
Dr. Elderenbosch heeft al in verschillende publicaties de betekenis van de oud-synagogale methode van lezing van het Oude Testament doen zien. Daardoor worden allerlei verbanden in de Schrift duidelijk en wordt op tal van gegevens een verrassend licht geworpen. Dit uitgangspunt heeft dr. Elderenbosch nu toegepast op het evangelie naar Johannes. Ook bij dit evangelie wijst hij op tal van plaatsen de achtergrond in de lezing van het Oude Testament in de synagoge aan. Ook overigens trekt hij voortdurend lijnen van het evangelie naar het Oude Testament.
Hier ligt zeker een van de grootste verdiensten van dit boek. Terwijl het evangelie naar Johannes beschouwd is - en nog wel beschouwd wordt - als het meest „Griekse" van de vier evangeliën, heeft dr. Elderenbosch overtuigend aangetoond, dat ook het vierde evangelie slechts vanuit het Oude Testament te verstaan is.
Daarbij weet hij - evenals bij andere publicaties - ook nu een vaak verrassend licht te werpen op tal van gegevens. Dat maakt het lezen van het boek ook bijzonder boeiend. Niemand kan het boek lezen zonder er door verrijkt te worden. Voor de studie van het evangelie naar Johannes is dit boek een - meen ik zonder overdrijven te kunnen zeggen - haast onmisbare bron.
Natuurlijk kan men bij de parallellen die dr. Elderenbosch ziet wel eens aarzelen. Men kan zelfs bij wat voor hem parallellen zijn grote vraagtekens zetten. Juist wie op parallellen attent is loopt het gevaar ook daar parallellen te zien waar ze niet of zeer bezwaarlijk aanwezig zijn. Zo zette ik toch ook heel wat vraagtekens! Als voorbeeld mag ik misschien wijzen op wat gezegd wordt naar aanleiding van het verhaal van Judas' verraad bij Jezus' gevangenneming in Joh. 18: 1-11 (blz. 141 v.). Judas leidde bij die gelegenheid een afdeling tempelwachters naar Jezus. Het woord „speira" dat hier gebruikt wordt om een afdeling soldaten aan te duiden doet dr. Elderenbosch denken aan wat van Judas de Makkabeeër vermeld wordt, dat deze met een dergelijke „speira" op de vijand afging. De conclusie van dr. Elderenbosch is: „Het is niet ondenkbaar dat bij de evangelist deze associatie is opgekomen en dat hij heeft willen zinspelen op de bewondering, die Judas gehad heeft voor zijn naamgenoot uit de Makkabeeën- oorlog en voor alles een bevrijding van Israël door middel van wapengeweld wenste". Hier wordt, naar mijn gedachte, een parallel van een dermate hypothetisch karakter getrokken dat ze onmogelijk als een parallel kan functioneren. Hetzelfde is het geval met de direkt hierop volgende opmerking. In het feit, dat men met fakkels en zwaarden op Jezus afging ziet dr. Elderenbosch een herinnering aan de strijd van Gideon tegen de Mideanieten waarbij de Israëlieten met fakkels en wapens in de nacht tegen de vijand optrokken. De antithetische parallel is dan, dat hier de Israëlieten tegen hun eigen Messias optrekken. Ook deze parallel is wel heel moeilijk te trekken.
Bij alle aarzelingen die er kunnen zijn is het boek van dr. Elderenbosch toch onmiskenbaar een bijzonder inspirerend boek.

J.P. Versteeg

J. van der Graaf, eindredacteur, „Geest en leven". De Heilige Geest en zijn werk. Een dagboek. Uitgave van J.H. Kok te Kampen. Prijs; ƒ 35, -.
Het was een bijzonder goede gedachte in de vorm van een dagboek aandacht te geven aan de persoon en het werk van de Heilige Geest. Wie het dagboek gebruikt is zo lange tijd intensief bezig de Schrift te lezen vanuit het wel zeer centrale gezichtspunt van de persoon het werk van de Heilige Geest.
Aan het dagboek werkten twaalf verschillende predikanten en hoogleraren mee. De auteurs zijn afkomstig uit de Ned. Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde Kerken (vrijg., b.v.), de Gereformeerde Gemeenten en - last but not least - de Christelijke Gereformeerde Kerken. Vanuit onze kerken werd medewerking verleend door ds. Den Butter, bij de publicatie van het boek nog predikant te Bunschoten. Hij nam de maand februari voor zijn rekening. Verder door prof. Velema (maart) en ds. Brons (oktober).
Elk van de medewerkers bespreekt teksten die in verband met het thema van het dagboek aan de orde kunnen komen in steeds verschillende Bijbelboeken.
De gevarieerdheid van de medewerkers geeft ook een gevarieerdheid aan bijdragen. Aan de ene kant is dat een goede zaak. Aan de andere kant is het daardoor onvermijdelijk, dat men door meditaties in de ene maand meer aangesproken zal worden dan door die in een andere maand.
Dat het thema werd toegespitst op teksten in de verschillende Bijbelboeken die aan de verschillende medewerkers werden toegewezen, heeft ook zijn bezwaren.
Er zijn maanden waarin alle meditaties inderdaad op de Geest en Zijn werk duidelijk betrekking hebben. Er zijn ook maanden waarin in een groot aantal meditaties op een wat gewrongen manier de Geest en Zijn werk ter sprake gebracht worden, omdat in de in die maanden besproken Bijbelboeken over de Geest en Zijn werk niet of minder expliciet gesproken wordt.
Aan het dagboek gaat een inleiding van ds. Tukker over „De Heilige Geest in het Oude Testament" vooraf. Het is niet duidelijk waarom dit inleidend gedeelte beperkt wordt tot het Oude Testament en waarom ook niet op de gegevens in het Nieuwe Testament in een kort overzicht wordt ingegaan. Dat over de Heilige Geest in het Oude Testament moeilijk gesproken kan worden zonder het Nieuwe Testament daarbij te betrekken laat de bijdrage van ds. Tukker ook duidelijk zien.
Kritiek die te maken is neemt niet weg, dat dit dagboek met zegen gebruikt zal worden. In tal van meditaties wordt de rijkdom van de Heilige Geest en Zijn werk duidelijk getekend. Wie zich in die rijkdom - het liefst dagelijks - verdiept mag niet anders verwachten dan gezegend te zullen worden.

J.P. Versteeg

Prof. dr. R. Bijlsma: De preek, 118 blz.. Kok, Kampen 1977. Prijs ƒ 14,90
De auteur heeft aan de prot. faculteit in Brussel gedoceerd. Hij publiceert in een reeks studies „De gemeente van Christus nu", resultaten van zijn studie voor de studenten aldaar.
Dit deel gaat over de preek. Het is een verademing temidden van allerlei agogische literatuur over de prediking dit boekje te lezen. De noodzaak om het Woord aan het woord te laten wordt benadrukt. Over de ergernis van het Evangelie wordt niet gezwegen. De oproep om te volharden in het preken zal voor velen een stimulans zijn.
De schrijver staat in de school van Barth. Een uitdrukking als: de bijbel is gestolde profetie, die in een profetisch spreken weer tot leven komt (blz. 45) of: de preek moet het gebeuren dat in de boekvorm is vastgelegd weer doen herleven (blz. 46) wijst op een schriftbeschouwing die ik niet kan delen. Dat heeft ook gevolgen voor de pneumatologie. Het gezin als biologisch gegeven heeft geen heilsbetekenis (blz. 97) is een formulering waarover men met de auteur wel graag van gedachte zou wisselen. Het gezin wordt door God in de lijn van het verbond wel in zijn heil betrokken, lijkt me. Ondanks deze bezwaren die met nog meer voorbeelden te illustreren zouden zijn, hebben we toch waardering voor dit boekje. Die waardering geldt ook hoofdstuk 2 „De preek door de eeuwen heen". In kort bestek wordt hier een prachtig overzicht gegeven van de hoofdlijnen uit de geschiedenis van de homiletiek.

W.H. Velema

Dr. J. van Genderen: De continuïteit van geloof en kerk. Apeldoornse Studies nr. 12. Uitgave Kok, Kampen. Prijs ƒ 7,90
De inhoud van deze Apeldoornse Studie - de twaalfde al - is de rede die prof. van Genderen, in kortere vorm uitsprak bij de overdracht van het rectoraat september 1976. Reeds in het toen gegeven korte verslag van die gebeurtenis in ons blad konden we veel goeds van deze rede zeggen: aktueel, confessioneel en geestelijk. Het is ook een bijzonder vertroostende rede. De laatste zin luidt: Het geloof in Christus heeft toekomst en de kerk van Christus heeft toekomst. Dat is de conclusie na een nauwgezet onderzoek in confrontatie met andere meningen over wat Schrift en belijdenis zeggen over de continuïteit van het geloof en als gevolg daarvan ook van de kerk.
Een fijne studie, die we graag aanbevelen.

J.H.V.

Lenie Ippel-Breedveld: Het licht schijnt in de duisternis. Prijs ƒ 19,50. Uitgave Hoekman's Uitgeverij, Goes.
Een boeiend zendingsverhaal geschreven door een zendingsverpleegster van de Geref. Gemeenten, die enkele jaren in Nigeria heeft gewest. Fijn wordt de macht van het bijgeloof getekend, maar nog veel meer de kracht van het Evangelie. Een boek dat de grote betekenis van de Zending belicht; het is voorzien van prachtige kleurenfoto's. Dat zal het ook wel een beetje duur maken. Hartelijk aanbevolen.

J.H.V.

Helmuth Donsbach e.a. Gemeente in training. Uitgave J.N. Voorhoeve, Den Haag. Prijs ƒ 14,90.
Ondertitel van dit boek is meedenken, meepraten en meedoen. Het is uit het Duits vertaald en is dus allereerst typerend voor het kerkelijk leven in Duitsland. Waarom dit boek zo nodig in het Nederlands vertaald moest worden, is niet duidelijk. Is het de bedoeling dat we in Nederland ook zo gemeente moeten zijn zoals het in Duitsland in praktijk wordt gebracht?
Hoogstwaarschijnlijk wel. Er zou in dit verband heel wat over dit boek en de achtergrond en doelstelling kunnen worden geschreven, meer en uitvoeriger dan in een recensie mogelijk is.
Het grote bezwaar tegen dit boek, dat negen hoofdstukken telt, geschreven door vijf auteurs, is dat de gemeente niet primair meer een horende gemeente is, maar voor alle dingen een doe-gemeente. Dat is een radicale verandering. Alle mogelijke moderne technieken wil men in dit verband graag toepassen.
In het tweede hoofdstuk wordt betoogd dat gemeenschap ontstaat waar men samen aan de slag gaat. Is de gemeenschap niet dieper gefundeerd en wordt vanuit die diepere fundering de gemeenschap niet sterk beleefd wanneer men zich gezamenlijk voor iets inzet?
Een ander hoofdstuk handelt over de charismatische kerkdienst en het laatste over „genezing der zieken als dienst voor de oudsten".
De schrijvers, allen duitse theologen en predikanten, staan niet in de reformatorisch traditie wat betreft prediking en kerk.
Waarschijnlijk is dit boek passend in een situatie, waarin men het met de kerk niet meer ziet zitten en nu het over een andere boeg gooit.
Op onderdelen kan men ook uit dit boek iets leren, want gemeentelijke aktiviteiten moeten overal worden ontplooid, maar de teneur van dit boek dienen we m.i. af te wijzen.

J.H.V.

Marinus Nijsse: De Levensgang. Uitgave „Smytegeltfonds", Middelburg; Pieters, Groede. Prijs ƒ 9,90.
Twee gedichtenbundels in een bandje van een dichter uit de kring van de Geref. Gemeenten. Religieuze poëzie bij uitstek. Eerst 25 gedichten „Woestijn en Oase" over Israëls uittocht en reis door de woestijn; daarna een sonettenkrans „Het wondere leven". Een heel apart bundeltje, dat getuigt van levend geloof en daarom aanspreekt, ook al is het geen moderne poëzie.

J.H.V.

Het kleine Bijbeltje Prijs ƒ 1,-
Evangelie van Johannes. Prijs ƒ 0,70.Uitgeverij Pieters, Groede.
Het bijbeltje is een klein boekje - 8 bij 5 cm - waarin een verzameling uittreksels uit elk boek van de Bijbel; 68 blz. Erg geschikt om weg te geven aan vrienden en vijanden; een boekje om altijd bij u te hebben. Van oorsprong een Zuidafrikaanse uitgave.
Het tweede boek is de tekst van het evangelie van Johannes, 64 bladzijden, in een handige uitgave, mooi geïllustreerd en met een goed na-woord.

J.H.V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen