Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Honderd jaar christelijk onderwijs

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Honderd jaar christelijk onderwijs

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Terugblik
Zaterdag 28 januari j.l. werd in het Jaarbeurs- Congrescentrum te Utrecht de start gegeven voor de viering van het honderdjarig bestaan van de Unie „een school met de bijbel", thans: „school en evangelie". In de morgenvergadering werd een bidstond gehouden voor het christelijk onderwijs en zette de voorzitter van de Unie drs. T.M. Gilhuis nog eens duidelijk uiteen waar het in het christelijk onderwijs om gaat. Het gaat om meer dan kennis alleen. De bijbel zegt dat we wijsheid nodig hebben, die gefundeerd is in „de vreze des Heren". In de draaikolk van allerlei meningen en beschouwingen, gevoelens en hartstochten heeft de mens behoefte aan richting. Het christelijk onderwijs wil mensen oriënteren op God. Het wil doen zien dat in dié oriëntatie het begin van alle kennis gelegen is. Dat inzicht betekent wijken van het kwade. En zó alléén komt een mens op het rechte spoor en vindt hij zijn bestemming.
Dit willen christelijke onderwijsgevenden in opvoeding en onderwijs aan kinderen trachten mee te geven.
In de middagvergadering werd o.m. nagedacht over vier woorden, die de Unie in het komende jaar aan alle voorstanders van het christelijk onderwijs voorhoudt om er mee bezig te zijn, n.l.. bezinning, aktivering, dankbaarheid en viering. Men moet zich telkens weer op de noodzakelijkheid, betekenis, doelstelling en vormgeving van het christelijk onderwijs bezinnen. Men moet elkaar hiertoe telkens weer aktiveren. We moeten onze dankbaarheid voor wat God ons in het christelijk onderwijs gegeven heeft niet alleen uitspreken met woorden, maar ook tonen in de strijd, die men er voor bereid is te strijden, en de offers, die men er voor wil brengen. Dat moet onze viering van het honderdjarig bestaan van de Unie inhouden en daartoe moet de viering stimuleren. Gedenken is niet slechts terugzien, maar ook vooruitzien.
Terug ziende mogen we nooit vergeten wat onze vaderen voor het christelijk onderwijs hebben gedaan. Wat ze hebben geleden, gebeden en gestreden.
In 1878 kwam mr. Kappeyne van de Capello met zijn nieuwe schoolwet, die ten doel had de verbetering van het onderwijs. Zo moesten schoollokalen aan bepaalde eisen voldoen en mochten kwekelingen niet meer als leerkrachten worden meegeteld. Op zichzelf goede dingen, maar voor de christelijke scholen, die geen vergoedingen uit de staatskas ontvingen en door de giften meest van de „kleine luyden" moesten worden in stand gehouden, een onmogelijke zaak. Immers wanneer de nieuwe wet van de minister rechtsgeldigheid zou ontvangen betekende dat vernieuwing en verbetering van de schoolgebouwen, die door de voorstanders van het christelijk onderwijs, meest eenvoudige mensen, financieel niet konden worden opgebracht, en moest afstand worden gedaan van de kwekelingen, die voor de besturen goedkope leerkrachten waren. Op zichzelf geen slechte zaak, maar de voorstanders van het christelijk onderwijs konden niet anders. Daarom betekende de wet van Kappeyne de doodsteek voor de christelijke scholen.
Dat van deze minister voor het christelijk onderwijs weinig of geen goed te verwachten viel, bleek reeds in 1876, toen hij bij de invoering van de leerplicht in de Tweede Kamer zei, dat een minderheid dan maar moest onderdrukt worden, want zij is de vlieg, die de ganse zalf bederft en heeft in onze maatschappij geen recht van bestaan. Dr. A. Kuyper repliceerde daar toen in de Kamer scherp op, toen hij opmerkte: Neem dan ook uit het wapenschild der Nederlanden weg de Leeuw, het beeld der fierste vrijheid, en stel er voor in plaats de Adelaar met het lam in de klauwen, beeld der tyrannie. Dat Kappeyne niet sprak, zoals de bijbel van een dode vlieg, deed Kuyper zeggen, dat de minister dit waarschijnlijk met opzet deed, omdat een levende vlieg, die nog dood gedrukt moet worden, beter met zijn bedoeling overeen kwam!
De wet van Kappeyne bracht heel christelijk Nederland in beroering, vooral toen op 18 juli 1878 de wet in de Tweede Kamer werd aangenomen met 52 stemmen voor en 30 tegen.
Reeds was op voorstel van dr. A. Kuyper, jhr. mr. De Savornin Lohman en mr. Baron de Geer van Jutfaas een commissie benoemd voor een volkspetitionnement. Als de wet werd aangenomen zou aan de koning een smeekschrift worden aangeboden om de wet niet te tekenen. Ook waren reeds 200.000 exemplaren van het smeekschrift door het hele land verspreid en locale comité's opgericht die het stuk zouden verspreiden en handtekeningen verzamelen. Toen de wet werd aangenomen verzamelde christelijk Nederland zich op maandag 22 juli in verschillende kerkgebouwen om in gebed de Here de nood op te dragen. Daarna volgde het werk. De gehele week konden handtekeningen worden geplaatst. Tekenen mochten alleen ouders of voogden of belangstellenden boven de twintig jaar, zowel mannen als vrouwen. Door ruim 305.000 personen werd getekend, 's Zaterdagsmiddags 2 uur werd op het paleis het Loo bij Apeldoorn het smeekschrift de koning aangeboden. Deze bleek zeer belangstellend, maar toch werd door hem op 17 augustus de wet ondertekend. Het was een slag in het gezicht van allen, die de school met de bijbel lief hadden.
Maar de verslagenheid werkte niet verlammend. De strijd voor het christelijk onderwijs en de voluit erkenning daarvan door de overheid als gelijkwaardig naast het openbaar onderwijs ging door. Op 23 januari 1879 kwamen te Utrecht ongeveer negentig personen in vergadering bijeen. Nadat prof. M. Noordtzij de vergadering met gebed had geopend, hield jhr. mr. A.F. De Savornin Lohman een rede, waarin hij herinnerde aan de oprichting van de Unie van Utrecht in 1579. Toen moest men zich teweer stellen tegen de tyrannie en de dwingelandij van de spaanse overheersing. En de nederlandse gewesten schaarden zich aaneen. Men besloot opnieuw een Unie te stichten, thans ter verkrijging van vrijheid van het onderwijs. En de Unie stelde zich ten doel: 1. om aan verenigingen ter bevordering van het christelijk onderwijs, zonder op haar terrein te treden, zedelijke en geldelijke steun te verlenen; 2. plaatselijk de bloei van de vrije school te bevorderen; 3. de tijdens het volkspetitionnement verkregen organisaties te behouden, allengs vaster gestalte te laten aannemen en in zodanig onderling verband te zetten, dat ze, zo dikwijls de belangen van „de school met de bijbel" dit vereisten, onverwijld dienst zouden kunnen doen.
Nog in datzelfde jaar 1879 bracht de Unie-collecte ruim ƒ 41000,- op. Thans is de Unie-collecte bijna 100 maal gehouden. Zij bracht vorig jaar ruim 2.5 millioen gulden op. Nu in ons land door de gelijkstelling van het christelijk onderwijs met het openbaar onderwijs vanuit de Unie de geldelijke ondersteuning van het christelijk onderwijs minder noodzakelijk is geworden, wordt de opbrengst van de Unie-collecte thans bijna geheel besteed voor de ondersteuning van het christelijk onderwijs in het buitenland, met name in de ontwikkelingslanden. Daarmee in overeenstemming is enige jaren geleden de naam Unie, „een school met de bijbel" veranderd in Unie, „school en evangelie".
De Unie bestaat volgend jaar 23 januari 100 jaar. Dat betekent 100 jaar op de bres staan voor het christelijk onderwijs. Dit jaar wordt door verschillende samenkomsten en akties op de viering hiervan heengewerkt.

De viering
Op 22 april a.s. worden op een werkvergadering in het Jaarbeurs Congres Centrum in Utrecht twee nieuwe Cahiers voor het christelijk onderwijs gepresenteerd:
nr. 12: drs. T.M. Gilhuis en prof. dr. Jac. Schouten: „Om hier te zijn en overkant" (Doelstellingen van het christelijk onderwijs - vroeger en nu).
nr. 27: Werkgroep Chr. Buitengewoon Onderwijs - „een brug naar de toekomst".
Op 17 aug. wordt een gebedsdienst voor het christelijk onderwijs gehouden in de Grote Kerk te Apeldoorn. Voorganger prof. dr. J. Verkuyl. Ter herdenking ook van een zelfde gebeuren honderd jaar geleden toen in Apeldoorn een bidstond gehouden werd bij de aanbieding aan Koning Willem lil van het Volkspetitionnement dat vroeg om „Een School met den Bijbel".
Op 16 sept. volgt dan een werkvergadering in het Jaarbeurs Congres Centrum te Utrecht. Inluiding Uniecollecte-Eeuwfeest aan de hand van een verguld projectenboek. Aanbieding nieuw Cahier:
nr. 28: Sipke van der Land. „De kans van je leven"
(Boeiende achtergrondinformatie bij de projecten buitenland).
8 okt. 1978
Uniecollecte Eeuwfeest
De eigenlijke viering van het eeuwfeest heeft plaats op 20 januari 1979 's morgens in de Domkerk te Utrecht en 's middags in het Jaarbeursgebouw.
Moge de viering van het honderdjarig bestaan van de Unie, honderd jaar strijd, gebed en bezinning voor het christelijk onderwijs de grote betekenis en waarde van het christelijk onderwijs opnieuw in het centrum van het denken en doen van velen stellen. Het bezit van het christelijk onderwijs is niet genoeg. We zullen er de betekenis van voor ons en voor onze kinderen moeten verstaan en als het nodig is er opnieuw offers voor moeten over hebben. Daarbij zullen we ons telkens weer opnieuw moeten bezinnen op wat christelijk onderwijs is, hoe wij het in onze tijd vorm moeten geven en hoe wij de uitdaging van buitenaf moeten beantwoorden. Nooit mogen we vergeten dat de vreze des Heren de eerste en hoogste wijsheid is. Alleen wanneer deze vreze des Heren ons vervult, leidt en stimuleert is er toekomst voor het christelijk onderwijs. Bewaren van het pand dat ons gegeven is betekent niet het conserveren of het alleen beroemen met de mond, maar houdt in er mee en er voor te willen werken (Matt. 25: 14-30). En dat in geloof en in volharding.

Oosterhoff

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 10 februari 1978

De Wekker | 8 Pagina's

Honderd jaar christelijk onderwijs

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 10 februari 1978

De Wekker | 8 Pagina's