Ontmoeting met het Jodendom? (I)

Ds. W.H. Zuidema, sedert 1975 studiesecretaris voor de joods-christelijke betrekkingen van de Gereformeerde Kerken in Nederland, schreef een boeiend boek over „ontmoeting met het Jodendom". Blijkens de inleiding is de bedoeling van dit boek „een gebruiksboek te zijn voor hen die zich willen inleven in het jodendom en tegelijk geïnteresseerd zijn in de joodse achtergronden van het christendom en de westerse cultuur". Uiteraard komt daarbij direct de vraag op: wat is het jodendom? Deze vraag wordt in het eerste hoofdstuk besproken. Daarbij blijkt, dat het jodendom zowel godsdienstige als nationale kenmerken heeft, en dat - vooral door joden zelf - de accenten soms heel verschillend gelegd worden.
In dit opzicht is de nederlandse taal nogal beperkt, want wij duiden met hetzelfde woord zowel de godsdienstige als de nationale aspecten van het jood-zijn aan. Enkele andere talen, zoals b.v. het Engels en het Frans, kunnen hier een onderscheid maken. Het Engels kent de woorden Judaism en Jewry, het Frans maakt onderscheid tussen Judaïsme en Judéité, hoewel het laatste woord nog niet zo gangbaar is. In het Nederlands vallen beide aspecten samen in het ene woord Jodendom. En daarmee is tevens aangegeven, hoe complex dit verschijnsel is, en hoe moeilijk het is, hierover te schrijven zonder misverstanden op te wekken.

Zuidema poogt het jodendom recht te doen door als uitgangspunt van zijn beschrijving de Tora te kiezen, d.w.z. zowel de schriftelijke als de mondelinge. Anders gezegd: uitgangspunt is de joodse opvatting over Schrift en traditie. Daarna beschrijft hij het uiteengaan van jodendom en christendom in de tijd van het Nieuwe Testament en de latere ontwikkelingen. Vervolgens geeft hij een uitvoerige beschrijving van het jodendom in België en Nederland. Herhaaldelijk komt, ook in andere delen van het boek, het belgische jodendom ter sprake, en dit is zeer te waarderen. In nederlandse publicaties over dit onderwerp gaat men maar al te vaak stilzwijgend voorbij aan het feit, dat in België veel meer joden wonen dan in Nederland, en dat in sommige opzichten het belgische jodendom levendiger is dan het nederlandse. Omdat Zuidema lange tijd in Brussel werkte, kent hij het belgische jodendom goed, en dat wordt in dit boek dan ook duidelijk.

De auteur geeft een goede beschrijving van de joodse feestdagen: met name de sabbatsviering en de betekenis daarvan, maar ook de vele andere joodse feesten en vastendagen. Daarna komt de joodse levensstijl ter sprake. Zuidema bespreekt deze met veel sympathie. Hij rekent daarbij grondig af met karikaturen, die helaas maar al te vaak gemaakt worden wanneer buitenstaanders menen, in dit verband over „wetticisme" te mogen spreken. Daarna gaat de schrijver uitvoerig in op de betekenis van de „holocaust", d.w.z. op de ondergang van de joden in grote delen van Europa tijdens de nazi-tijd. Daarna bespreekt hij de stichting van de staat Israël. In zijn laatste hoofdstuk bespreekt Zuidema christelijke uitspraken over joden en jodendom, zoals deze te vinden zijn in kerkelijke documenten van de laatste dertig jaar. Bronvermeldingen worden gegeven in noten aan het eind van het boek; tevens wordt een beknopte literatuurlijst toegevoegd, gevolgd door uitvoerige registers en een verklarende woordenlijst.

Aan een geïnteresseerde lezer heeft dit boek veel te bieden. Het geeft veel informatie, die gebaseerd is op goed geselecteerde literatuur of op interviews met leidinggevende joodse personen en soms op eigen waarnemingen tijdens een studie-verblijf in Israël. Daarmee is echter tevens een soms minder overtuigende benadering aangeduid, te weten zulk een mate van betrokkenheid, dat de benadering minder objectief wordt. Op de achteromslag spreekt de uitgever de verwachting uit dat dit boek zal „kunnen fungeren als het nieuwe handboek voor het joodse geloof". Deze verwachting gaat naar onze mening te ver, want een „handboek voor het joodse geloof" is dit boek niet. Daarvoor is het hier en daar te subjectief. Doch misschien is dit wel juist een van de aantrekkelijke kanten ervan. Na alles wat zich in de loop van de eeuwen heeft afgespeeld in de relatie tussen Christenen en Joden, en met name na de afschuwelijke gebeurtenissen in onze eeuw, is nauwelijks te verwachten, dat iemand geheel objectief over deze zaken kan schrijven. Vooral niet, als iemand zich bij de hernieuwde ontmoeting tussen christenen en joden zo nauw betrokken weet als Zuidema.
Er is dus veel te waarderen in dit boek. Maar op een aantal punten zijn er ook bezwaren tegen in te brengen. Daarover in een volgend artikel.

M. Boertien
(Naar aanleiding van W. Zuidema: Gods partner. Ontmoeting met het Jodendom. Uitg. Ten Have. Baarn, 1977. 289 blz. Prijs ƒ 29,50. Er is inmiddels een derde druk verschenen).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen