Na de synode (I)

Terugblik
Nu de synode van Amersfoort in ons kerkelijk orgaan in elf artikelen is „verslagen" en het bij verschijnen van dit nummer van ons blad zeven weken geleden is dat bij hamerslag de praeses verklaarde dat de generale synode van 1980 gesloten was, lijkt het me goed - mede op verzoek van diverse lezers en leden van onze kerken - een korte nabeschouwing te geven op deze synode.
De verslaggeving geschiedt zonder commentaar en dient zo objectief mogelijk plaats te vinden. Ik meen dat de beide broeders, die door de synode werden aangewezen, daar goed in zijn geslaagd. Meelevende kerkleden kunnen precies nagaan wat door deze synode gedaan, besproken en besloten is.
Niettemin ontbreekt dan toch een waardebepaling van alles wat ter synode passeerde. Kunnen we blij zijn met deze synode of moeten we bedroefd zijn om de besluiten van Amersfoort 1980?
Twee weken geleden werd de generale synode van de Geref. Kerken van Delft gesloten en de praeses typeerde deze synode als de synode van de ruimte - de synode had meer ruimte gegeven; het was mogelijk om wat ruimer adem te halen doordat allerlei zaken werden vrij gegeven, die vroeger krampachtig werden vastgehouden en voorgestaan. Als buitenstaander ben je geneigd om dat alles geen vooruitgang te vinden. En je vraagt jezelf af: zou een buitenstaander dit ook van onze synode kunnen denken - de synode heeft het afvalproces bevorderd? Daarom is het goed om een terugblik te werpen in minstens twee artikelen op de geleverde arbeid.
Het kan ieder duidelijk zijn dat we een globaal indruk geven; ook niet op alles zullen ingaan en niet elke beslissing onder de loupe willen nemen. Het is een zegen dat er niet alleen „moeilijke" zaken op de synode-tafel komen, maar ook „gemakkelijke" punten zijn - rapporten van diverse deputaatschappen stemden tot grote dankbaarheid. De behandeling daarvan was een vreugde voor de synode. Als sommige deputaatschappen mochten menen dat de synode maar weinig tijd voor hun arbeid uittrok of maar weinig tijd aan hun werk heeft besteed dan kan duidelijk worden gezegd dat de waardering voor de arbeid omgekeerd evenredig is aan de tijd, die aan de bespreking van de arbeid werd gewijd. Bovendien - plenair mag er niet zo lang over verschillende deputaatschappen zijn gesproken, ik ben er van overtuigd dat de synodale commissies veel aandacht hebben besteed aan de verrichte arbeid. Belangstellende kerkleden kunnen een en ander straks in de Acta nalezen. Scriba I heeft met voorbeeldige spoed de tekst voor de Acta reeds gereed gemaakt en de eerste drukproeven werden bij de moderamenleden reeds bezorgd. Dat betekent niet dat de Acta volgende maand reeds verschijnen, maar wél dat er hard aan wordt gewerkt.

Typering
De synode van Amersfoort kan getypeerd worden allereerst als een samenbindende synode. Daarmee wordt bedoeld dat de afgevaardigden, die lang niet over alle dingen gelijk dachten en soms heel verschillend stemden, niet uit elkaar zijn gedreven maar saamgebonden werden door het besef: wij behoren bij elkaar en door de begeerte: „wij mogen en kunnen elkaar niet loslaten." In vergelijking bv. met de synode van 1974 stond nu de eenheid meer op de voorgrond dan de verscheidenheid. Laten we elkaar goed begrijpen: de verscheidenheid ontbrak niet op deze synode en ze kwam bv. heel duidelijk uit bij de behandeling van het kerkelijke lied, maar die verscheidenheid heeft aan de eenheid niet tekort gedaan. Wie verschillende synodes heeft meegemaakt, weet dat dit wel eens anders is geweest. De verscheidenheid heeft wel eens meer op de voorgrond gestaan dan de eenheid en was wel eens een bedreiging voor de beleving van de eenheid. Dat was deze keer veel minder het geval. Verscheidenheid was er en zal er blijven, maar de eenheid had duidelijk de boventoon. Scherpe woorden zijn niet gevallen; verhitte debatten waren er niet; ook als de zaken concreet aan de orde werden gesteld werd de goede toon bewaard. We mogen daar dankbaar voor zijn.
Er is in de wandelgangen van deze synode meer met elkaar gepraat dan vroeger wel het geval is geweest. Broeders maakten met elkaar kennis, kregen een andere indruk dan zij hadden van elkaar en konden elkaar tot op zekere hoogte waarderen. Dat is een van de voordelen van de vergaderingen van de generale synode. Het kan dit tot gevolg hebben dat we na de synode minder scherp en hard, meer begrijpend over elkaar oordelen, vertrouwend dat bij verschil van praktijk de bedoelingen onverdacht zijn.
Een tweede typering van deze synode is m.i. de beslistheid waarmee verschillende besluiten werden genomen. Tijdens de synode konden verschillende zaken niet in één keer worden afgehandeld en werden naar de commissies verwezen, maar uiteindelijk werden er beslissingen genomen en werden geen zaken onnodig uitgesteld tot een volgende synode.
Het is prettig om dat zo te mogen zeggen. Het betekent immers dat de synodeleden hun verantwoordelijkheid beseften en tot zaken wilden komen. Dat bleek bij de behandeling van onderscheidene zaken - ik denk bv. aan het lidmaatschap van de G.S.A., het kerkelijke lied, de jeugdzaken om niet meer te noemen. In al die gevallen was er een besliste lijn. Dat betekent niet dat ieder het daar mee eens was maar wel dat men besefte: er moeten beslissingen vallen en we kunnen niet telkens uitstellen.
Tenslotte zou ik willen zeggen dat op deze synode niet geprobeerd is elkaar te overstemmen, maar tot overeenstemming te komen. Als we bv. m.b.t. het kerkelijke lied tot stemming waren overgegaan toen er twee rapporten op tafel lagen - A en B - dan zouden we elkaar overstemd hebben. We hebben geprobeerd naar elkaar te luisteren, elkaar vast te houden en zo tot overeenstemming te komen.
Ook al worden besluiten dan niet met algemene stemmen genomen dan is er nog het besef: we weten wat we aan elkaar hebben en waarom we zo gestemd hebben

Taxatie
Dit brengt me tot een ander punt: hoe moeten we de synode van Amersfoort nu taxeren - dat is meer dan typeren.
Het is duidelijk dat men een dergelijke vraag vanuit verschillende invalshoeken kan benaderen en bespreken. Welke maatstaf legt men aan? Wie uitgaat van een bepaald verwachtingspatroon zal gemakkelijk teleurgesteld zijn als de besluiten van de synode niet aan de verwachtingen beantwoorden. De een had gedacht dat de synode veel verder zou gaan en vindt de besluiten maar getuigen van grote behoudzucht; de ander vindt dat de synode veel te ver is gegaan en meent dat we er weer niet op vooruit zijn gegaan en dus achteruit.
De vraag waar het om gaat is: kunnen we onze besluiten voor Gods aangezicht, de norm van Zijn Woord hanterend, verantwoorden? Of zijn er besluiten die duidelijk tegen Gods Woord ingaan, met de belijdenis van de kerk in strijd zijn en de band met de gereformeerde traditie verbreken?
Het lijkt me toe dat dit moeilijk waar gemaakt kan worden, ook al kan men moeite hebben met bepaalde beslissingen.
Was de Amersfoortse synode een synode die grote openingen maakte naar andere kerken en eigen karakter prijs gaf? Niemand die het kan beweren als hij eerlijk, nuchter en zakelijk allerlei beslissingen gaat wegen.
Als we de balans opmaken moeten we integendeel zeggen dat deze synode bepaalde open contacten heeft verbroken en zich meer heeft teruggetrokken op eigen kerk-zijn. We denken aan het verbreken van het lidmaatschap van de G.S.A. en de R.C.O.B. - organen waarin samenwerking is geweest. In beide gevallen besloot de synode de samenwerking te verbreken omdat in beide gevallen beseft werd; wij worden door continuering van onze deelname onherkenbaar en geven naar buiten datgene prijs wat we naar binnen willen handhaven.

Ten aanzien van de eenheid met andere kerken is bv. de verhouding tot de Ned. Geref. Kerk niet zo bevorderd of verdiept dat we in elkaar opgaan. Er is niets afgebroken van datgene wat plaatselijk of regionaal is gegroeid, maar men heeft terwille daarvan het geheel niet uit het oog verloren. Dat betekent: op vele plaatsen gaat het niet - wederzijds niet - en wat is daarvan de oorzaak? Ga dat nu eens opsporen; dat is belangrijker dan eenheid forceren naar buiten ten koste van de eenheid naar binnen.
De brief die naar de Geref. Kerken (vrijgemaakt) zal worden gezonden ademt een positievere toon dan voorheen wel het geval was. Mede vanuit het besef dat we het een moeten doen en het ander niet moeten nalaten. Anders voorgezegd: we moeten onze ogen niet alleen richten op de Ned. Geref. Kerk, maar evenzeer op de Geref. Kerken (vrijgemaakt). En dat niet in tegenstelling tot andere kerken. Als men zegt: Amersfoort had het net moeten uitwerpen ter rechterzijde en zich moeten richten tot de Geref. Gemeenten en de Geref. Bond, dan moet eerst gezegd dat een dergelijk concreet voorstel door niemand der afgevaardigden is ingediend, ook niet door hen, die nu bezwaar maken. Vermoedelijk zou een dergelijk voorstel niet zijn afgewezen. Vorige synoden in de vijftiger jaren hebben zich in deze lijn bewogen, echter met zo'n teleurstellend resultaat dat het nog wel jaren kan duren voor het weer wordt geprobeerd. In ieder geval - men mag niet zeggen: de synode voelde meer voor de Ned. Geref. Kerk en de Geref. Kerken (vrijgemaakt) dan voor de Geref. Gemeenten en de Geref. Bond. Zo ligt het niet. Deputaten Eenheid zouden wat graag ook naar deze kant meer openingen maken maar hebben waarschijnlijk voorstellen in deze richting niet willen en durven doen tegen de achtergrond van hetgeen reeds gepasseerd is en de feitelijke stand van zaken.

Samenvattend zou ik willen zeggen: deze synode is een synode geweest waarop men eigen kerk-zijn op de voorgrond heeft geplaatst; wil men - deze synode heeft zonder bewuste opzet de identiteit van onze kerken wat duidelijker gemaakt.
Op dat woord identiteit zijn aanmerkingen te maken. We bedoelen er mee dat deze synode niet meegesleurd is door de vervagingsstroom, maar duidelijk heeft willen maken: wij gaan onze eigen weg, die we menen dat we moeten gaan naar Gods Woord.
De volgende keer zou ik dit concreet willen maken door enkele in het oog vallende besluiten te bespreken.

J.H.V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen