Twee boeken

Lezen
Het feit dat nu alweer reklame gemaakt wordt voor de zgn. Boekenweek, eind maart, zal niet vreemd zijn aan de keuze voor het onderwerp van het artikel in deze rubriek.
De boekenweek maakt propaganda voor het boek. Het is duidelijk dat boekhandelaren zoveel mogelijk boeken willen verkopen. Het is hun broodwinning en wie neemt het hun kwalijk dat zij in vereniging met elkaar één week per jaar bijzondere aandacht vragen voor het boek?
Behalve een materiële zit er toch ook een ideële kant aan de boekenweek. We worden geconfronteerd met de betekenis, de plaats en de invloed van boeken in ons leven.
Er verschijnen duizenden boeken per jaar. Als we alleen al eens nagaan hoeveel boeken er elk jaar gepresenteerd worden die een theologisch, kerkelijk of uitgesproken geestelijk karakter hebben, dan begint het ons te duizelen. Wie van een en ander kennis neemt telkens weer, vraagt zich af: worden al die boeken gelezen? Er moet toch wel een markt zijn voor al die boeken? Het is immers ondenkbaar dat die boeken worden gedrukt en uitgegeven om onverkocht te blijven?
En als die boeken al verkocht worden, worden ze dan ook gelezen? Iemand die boeken recenseert zou wel eens willen weten of de recensie van een boek stimuleert tot kopen en lezen van het door hem gerecenseerde boek.
Wordt er in de kring van onze kerken veel gelezen?
Soms ben je geneigd die vraag ontkennend te beantwoorden, gezien de onkunde waar men steeds weer op stuit in allerlei verbanden. En je bent dan geneigd om te zeggen: maar hebt u dit of dat dan niet gelezen? Wordt er alleen maar vakmatig gelezen, uit hoofde van beroep en niet uit waarachtige belangstelling?
Maar er zijn ook andere momenten waarop een andere conclusie moet worden getrokken. Dan blijkt het dat men toch wel kennis heeft genomen van wat verschenen is. Zeker dat geldt niet het gros van de kerkleden; vaak een klein percentage, maar dat reeds geeft moed om te geloven dat boeken (en artikelen!) niet vergeefs worden geschreven.
Wat is lezen overigens een geweldige mogelijkheid om van allerlei zaken kennis te nemen, om de geest te verrijken, om op de hoogte te komen en te blijven van velerlei verschijnselen, ook om geestelijk gevoed te worden.
Daarom is het zo belangrijk wat we lezen.
Een auteur voert een gesprek met zijn lezers en beïnvloedt zijn lezers meer dan ze zelf soms vermoeden of voor mogelijk houden. Er kan onbewust veel blijven hangen van wat men leest, dat op een bepaald moment naar boven en naar buiten komt.
Wat lezen onze kinderen, onze jongeren? En wat lezen onze ouderen zelf? Het is bepaald geen onverschillige zaak hoe u dagelijks wordt voorgelicht, wat u wekelijks in kerkelijke bladen wordt voorgeschoteld, wat in maandbladen tot u komt en wat via boeken uw geest binnenkomt.
Het is de moeite waard daar over na te denken en die vraag in de huiselijke kring te bespreken. Het gaat om onze geestelijke gezondheid. Men is vandaag erg geporteerd - terecht - voor het rein houden van het milieu. Milieuvervuiling geldt als een grote misdaad. Maar lectuur kan geestelijke milieuvervuiling betekenen. Daarom zullen we de vraag: wat lezen we? niet als onbelangrijk terzijde moeten schuiven.

Pedagogisch denken
Het eerste boek waar ik de aandacht op vestig is een studieboek bestemd voor studenten aan pedagogische academies of lerarenopleidingen, maar ook voor leraren, onderwijzers, kleuterleidsters en leraren, die allen de nodige applicatiecursussen gaan volgen alsmede schoolbegeleiders - in het algemeen allen, die iets met opvoeding te maken hebben.
Het boek draagt bovenstaande titel¹) - ondertitel: historische en systematische pedagogiek. Om meer dan één reden geven we aan dit boek een plaats in deze rubriek.
Allereerst omdat de schrijver van dit boek een der onzen is. De heer P.D. Hofland, leraar pedagogiek aan een Pedagogische Academie is ouderling van de kerk van Haarlem-C. Hij was van de generale synode van Amersfoort lid. Een broeder dus die niet terzijde staat, maar zeer betrokken is bij het kerkelijk leven. Het is verheugend dat hij dit boek heeft geschreven.
Maar de inhoud is het belangrijkste en die inhoud is m.i. bijzonder goed, zeer verantwoord en echt principieel.
Het boek telt zeven hoofdstukken en is zeer systematisch van opzet - een echt studieboek; zeer overzichtelijk is de stof geordend. Het tweede en vierde hoofdstuk behandelen persoonlijkheidsvorming en gedragsvorming. De overige vijf hoofdstukken belichten verschillende vormen van Pedagogiek nl. Humanistische-, Situatie-, Emancipatorische-, Navolgings- en Normatieve Pedagogiek.
Vooral de laatste twee hoofdstukken zijn bijzonder belangrijk en actueel. Uit die hoofdstukken blijkt nl. dat Hofland een duidelijke keuze doet en zijn pedagogiek niet laat beheersen door allerlei nieuwere theologische inzichten, maar door het Woord Gods.
Hij doet dat niet heftig, maar zeer beheerst en geargumenteerd. Hij laat a.h.w. de lezer zelf goed nadenken. Hij zet alles goed op een rijtje, maar het is voor de opmerkzame lezer wel duidelijk hoe de schrijver er uiteindelijk over denkt.
Hofland bespreekt de navolgingspedagogiek van Van Leeuwen, Boerwinkel, Gilhuis en Schillebeeckx. Hij weet het goede te waarderen, zegt bij de evaluatie ook dat deze pedagogiek de liefde tot de naaste en ontrechte onder de aandacht heeft gebracht binnen opvoeding en onderwijs. Maar hij laat ook de invloeden van modern-theologische inzichten zien in deze pedagogiek. De verandering als criterium is bepalend voor deze gedachtengang. Christus is onze Voorloper: Hij wacht er op dat wij onze eigen plaats, die Hij voorlopig heeft ingenomen, zelf zullen innemen.
Het is toe te juichten dat dit zo uiteengezet wordt. Deze gedachten zijn vandaag „in"; ze lijken zeer schriftuurlijk en toch wordt iets wezenlijks prijs gegeven.
Wie het laatste hoofdstuk leest en bestudeert gaat dat des te beter merken. H. Bavinck en Waterink zijn voor Hofland de vertegenwoordigers van deze pedagogiek. Hier zijn we in het klimaat van de Heilige Schrift. Geen wonder dat apart gesproken wordt over het Woord en het woordgebruik in deze pedagogiek alsook over de betekenis van het gezag.
De chr. geref. ouderling is in deze pedagoog niet onder gegaan als hij een aparte paragraaf wijdt aan de relatie tot God: de vreze des Heren - kort, maar krachtig en principieel. Opvoeden is zaaien van het Woord; is ruimte laten voor de Geest opdat het zaad kan ontkiemen en het kind de vreugde van de vreze des Heren leert kennen.
Het is een genot om dit laatste hoofdstuk te lezen, waarin zoveel goede dingen over gezag en gezin worden gezegd. Dingen, die haaks staan op allerlei gedachten, die vandaag ook onze gezinnen en gedachten infiltreren!
Zoals gezegd - de schrijver dringt zijn mening niet op, probeert ieder recht te doen, luistert zoveel mogelijk en geeft ook objectief de gedachten van anderen weer. Het feit dat hij ook in dit laatste hoofdstuk niet uit de slof schiet, maar de beheerste leraar blijft, zal misschien niet door ieder worden begrepen. Het is geloof ik de juiste manier om de aandacht te vestigen op deze waardevolle pedagogiek.
We zijn broeder Hofland dankbaar voor dit boek, waarin hij vakbekwaam, verantwoord, zich zijn overtuiging niet schamend de lijnen aangeeft voor het pedagogisch denken.
Allen, die iets met opvoeding hebben te maken, mogen aan dit boek niet voorbijgaan.

Huilend leven
De titel van het tweede boek²) heb ik in deze twee woorden samengevat. Die titel is ontleend aan de woorden van een jonge vrouw: „Ik treur om de dood van zesenveertig leden van mijn familie die aan de Khmer Rouge ten offer zijn gevallen. Alleen God kan mijn verdriet begrijpen. Zolang ik leef zal ik huilen". (122).
Het is duidelijk dat we hier met een geheel ander soort boek te maken hebben dan het eerstgenoemde.
Ondertitel van dit boek is: Christelijke hulpverlening aan de vluchtelingen van Indo-China, een verslag van menselijk lijden en evangelische moed.
Het is een ontstellend, ontroerend, ontdekkend boek.
Het is ongelooflijk wat er in onze wereld aan leed wordt geleden, hoeveel mensen als ratten sterven tengevolge van oorlogsomstandigheden. Het aantal vluchtelingen uit Cambodja is bijzonder hoog. Langzamerhand begint de werkelijkheid van de gebeurtenissen die zich tot voor kort in Zuid-Oost-Azië afspeelden tot ons door te dringen.
Dit boek geeft u enig inzicht in de erbarmelijke omstandigheden waarin schepselen Gods, onze medemensen, terecht zijn gekomen. Onvoorstelbaar voor ons, die moord en brand schreeuwen als de nullijn in het zicht komt of als we onder de nullijn moeten dalen.
Het is ook een boek dat een boeiend verslag geeft van de unieke samenwerking tussen christelijke organisaties in Nederland en de Verenigde Staten. Hier werd iets groots verricht, al zullen de betrokkenen het veel te weinig en te onbetekenend vinden.
De schrijver Derix zegt in zijn inleiding: „Het is mijn overtuiging dat Hij, in de donkerste dagen die de volkeren in Indo-China in hun geschiedenis hebben geleend, mensen heeft uitgezonden om als bakens van geloof, hoop en liefde de lijdensweg te verlichten die medemensen moesten afleggen om het eeuwig geluk deelachtig te worden".
Het is bemoedigend om te lezen dat Nederlandse hulporganisaties daadwerkelijke hulp hebben kunnen bieden in deze zee van ellende. Het boek stimuleert om dergelijke organisaties te steunen. Hier is nu werkelijk een verantwoorde, noodzakelijke en effectieve vorm van werelddiakonaat. We mogen erg dankbaar zijn dat deze kanalen er zijn waardoor iets van onze - ja in het licht van de hier getekende ellende, toch nog - overvloed kan vloeien.
In dit boek wordt speciaal genoemd de Stichting Hulpverlening Zuid-Oost-Azië - de ZOA onder wier auspiciën dit boek werd uitgegeven. Graag vestigen we ook op deze wijze de aandacht op deze Stichting. In het bestuur, dat bestaat uit verschillende figuren uit de gereformeerde gezindte (Geref. Bond, Geref. Vrijgemaakt, Geref. Gem., Ned. Geref.) zitten twee van onze Friese predikanten: Brandsma van Drachten en Velema van Dokkum.
Onze diakonieën hebben naar ik meen dit boek ontvangen. Het is de moeite waard dat niet alleen diakenen, maar ook andere kerkleden van dit boek kennis nemen.
Twee boeken - er is inderdaad veel te lezen, te verwerken en te betrachten!

J.H.V.

¹) P.D. Hofland, Pedagogisch Denken. Uitgave Kok, Kampen. Prijs ƒ 37,50.
²) „Zolang ik leef, zal ik huilen" - uitgave ZOA, postbus 1527, Groningen. Prijs ƒ 19,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen