Gearriveerd (I)

Levenshouding
Het gaat bij gearriveerd zijn duidelijk om een levenshouding en een bepaalde levensinstelling. Gearriveerd heeft te maken met de vraag hoe je tegen het leven aankijkt, inzonderheid hoe je tegen de geestelijke dingen aankijkt, hoe je ze verwerkt en wat ze je doen of niet doen.
Gearriveerde mensen zijn mensen die vallen onder de aanduiding: men is er, men heeft het, men weet het, men kan het en men doet het. Deze niet altijd zo concreet geformuleerde levensinstelling kan men overal tegenkomen in allerlei verbanden.
Er zijn gearriveerde mensen buiten de kerken die in maatschappelijk opzicht hun doel bereikt hebben en dit naar buiten laten weten en voelen ook. Ze doen alsof hen niets meer kan overkomen en ze voeren een hoge toon: wie doet hen wat en wie maakt hen wat?
Men kan hen aantreffen onder zakenlui, die goede winsten hebben gemaakt; onder „wetenschappers", die zich met hun diploma's, titels en kennis onaantastbaar weten en onder technisch ingestelde mensen, die laten voelen dat de techniek beslissend is voor leven en toekomst.
Maar deze gearriveerdheid krijgt een nog veel bedenkelijker karakter wanneer ze ook overslaat naar het terrein van het geloof en de kerk; wanneer kerkleden en ambtsdragers in geestelijk opzicht gearriveerd zijn. Dat betekent om even de omschrijving van straks aan te houden: men is er geestelijk, het doel is al bereikt en men is niet meer onderweg naar het doel; men heeft het, men heeft de genade op zak en men kan over het geloof op elk willekeurig moment beschikken; men weet het, want het lijkt wel alsof er voor gearriveerde mensen geen vragen meer zijn en geen strijd bestaat; men kan het - men kan bidden en geloven, op commando en op elk moment als het moet; en men doet het - men is de man en de vrouw, men maakt grote sier en men is onaantastbaar voor eigen besef en in de ogen van vele anderen.
Het is duidelijk dat we hier een levenshouding tekenden, die niet denkbeeldig is en die we nogal eens tegenkomen; waarvan we alleen maar kunnen hopen dat ze niet de houding is van de lezer van dit artikel.

Vormen
Er kunnen allerlei vormen van gearriveerdheid in geestelijke zin bestaan. Voorlopig signaleren we drie vormen, die voorgekomen zijn en nog voorkomen.
Allereerst is er de vorm, die samenhangt met de opvatting: wij zijn gedoopt, kinderen van het verbond, behoren tot de gemeente des Heren en dus zitten we goed. Wie kan ons wat maken? Deze geestelijke gearriveerdheid kan overal voorkomen waar eenzijdig de nadruk wordt gelegd op de belovende kant van het Evangelie en waar al te gemakkelijk het bezit van de belofte gelijk gesteld wordt met de vervulling van de belofte.
Ook wanneer minder nadruk valt op doop en belofte, zoals dat vroeger veel voorkwam, maar op het gemeente-zijn, als zodanig, dreigt geestelijke gearriveerdheid. Men heeft in het verleden het behoren tot de gemeente wel eens onderschat, maar vandaag wordt het behoren tot de gemeente overschat alsof we daarmee geestelijk klaar en zonder meer geborgen zijn.
Het blijkt onder invloed van allerlei prediking steeds meer door te dringen dat voor velen de inhoud van het Evangelie is: we zijn verlost; Christus heeft voor alle mensen voldaan - leef er naar en leef er uit en handel er naar.
Deze mentaliteit kweekt geestelijke gearriveerdheid: men is er al; wat zou er dan nog moeten gebeuren?
Een andere vorm die hier mee samenhangt is de stelling: wij zijn de ware kerk. Het is een kenmerk van uitverkiezing dat je tot de ware kerk behoort. De rest van wat zich christenheid noemt, zijn feitelijk stumperds die dwalen, maar wij behoren tot de ware kerk. Wij zien de kerk goed en wij hebben de juiste visie op de kerk en alles wat zich op kerkelijk terrein voordoet. Wij zitten goed ook al zeggen anderen ons dat niet na, maar die weten niet beter; zij moeten zich aansluiten bij de ware kerk en de goede kerkkeus doen; dan zijn ook zij in onze ogen pas christenen. Zolang ze dat niet doen dwalen ze op een verschrikkelijke manier.
Ook hier herkent u een vorm van geestelijke gearriveerdheid. Men is er, heeft het en weet het.
Een derde vorm van geestelijke gearriveerdheid - ook al zal men hier ten stelligste ontkennen dat men er reeds is - is de instelling: wij hebben de oude waarheid en wij zijn van de oude waarheid. Ook dat geeft een bepaald levenspatroon aan, dat beheerst wordt door in de grond van de zaak dezelfde geestelijke gearriveerdheid. Het feit dat men een bepaalde visie heeft op de waarheid die velen niet meer hebben en dat men die 'visie consequent wil doortrekken op allerlei manieren, leidt tot geestelijke gearriveerdheid. Het zijn van de oude waarheid geeft iemand een geestelijke status in eigen ogen en in de ogen van anderen, die inhoudelijk in niets verschilt van de andere vormen die zo juist werden getekend. Men heeft het en men weet het, men kan het en men doet het, ook al wordt hier duidelijk niet uitgegaan van het bezit van genade en de vanzelfsprekendheid van het kindschap Gods. Maar het feit dat men het daar juist niet mee eens is en zich daar duidelijk van afkeert maakt dat men zichzelf beter vindt dan het zgn. naamchristendom en zo wordt men toch weer teruggeslagen op eigen voortreffelijkheid, en rechtzinnigheid, de onaantastbaarheid van eigen systeem. En geestelijke gearriveerdheid is helaas ook hier aan de orde.

Kenmerken
Geestelijke gearriveerdheid wordt door verschillende zaken gekenmerkt die men bij alle vormen van die gearriveerdheid kan terugvinden.
In de eerste plaats is een grote mate van zelfvoldaanheid te constateren als men gearriveerd is. Men heeft het goed met zichzelf en met zijn of haar opvattingen geschoten. Men heeft zich vastgebeten in eigen visie en eigen mening. Wie zelfvoldaan is heeft niet wezenlijk hulp of genade nodig. Afhankelijkheid komt bij de gearriveerde mensen niet voor behalve met de mond, maar in de praktijk kan men zichzelf redden en zichzelf op de been houden.
Daar gaat mee gepaard eigengerechtigheid. Men handhaaft zich in eigen vermeende voortreffelijkheid. Er is geen wezenlijke plaats voor de mogelijkheid dat men de dingen verkeerd ziet of dat men fout zit of dat men schuld heeft. Gearriveerde mensen zijn in eigen oog onschuldig, weten feitelijk niet van schuld belijden, van klein worden, hebben eigenlijk geen behoefte aan vergeving. Wie werkelijk behoefte heeft aan vergeving weet van buigen, van klein worden. Maar dat is voor een gearriveerd mens een onbekende mogelijkheid.
Een derde trek is hoogmoed. Gearriveerde mensen zijn hoogmoedige mensen. Zij weten het en zij alleen en zoals zij het zien zo is het en een andere mogelijkheid is er beslist niet. Ze zien laag neer op hen, die het niet met hen eens zijn. Zij missen de ootmoed, die het kenmerk is van iedere christen die enigermate in het spoor van de grote Meester gaat. Nogmaals: er kunnen verschillende vormen van gearriveerdheid zijn, maar alle gearriveerdheid wordt overal gekenmerkt door hoogmoed.
Vervolgens moet gezegd worden dat gearriveerde mensen niet aanspreekbaar zijn en niet bereid om te luisteren. Ze kunnen eenvoudig niet luisteren en men kan geen beroep op hen doen. Ze hebben geen antenne voor de mening van een ander. Ze zijn zo overtuigd van eigen gelijk, van de rechtmatigheid van eigen standpunt dat ze zich afsluiten voor ieder, die het waagt hen tegen te komen of de mogelijkheid stelt dat het ook anders zou kunnen. Deze gearriveerdheid maakt het gesprek met medebroeders en -zusters vaak onmogelijk. Of men spreekt wel, maar met de bedoeling de ander over te halen tot eigen standpunt. Men kan eenvoudig eigen mening niet ter discussie stellen.
En om nog een kenmerkende trek te noemen: gearriveerde mensen plaatsen zich in het isolement en komen in het isolement, bewust of onbewust. Er is bij hen alleen plaats voor gelijkdenkenden en gelijkgezinden. Ze staan hoog en wie tot hun hoogte niet opklimt hoort er niet bij.
Is er dan geen gerechtvaardigd en wettig isolement? Inderdaad - dat is er, maar dat is geen gekozen, maar een opgedrongen isolement; ook een isolement dat tot ootmoed stemt en waar een wervende kracht van uitgaat. Men kiest dan niet het isolement om er zich tegen de ander af te zetten, maar men komt in het isolement en zoekt tegelijk naar de gemeenschap van allen, die niet gearriveerd zijn, maar die strijden voor Gods Waarheid.
We komen nog een keer op dit onderwerp terug.

J.H.V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen