Bewaar het pand Bewaar de band (10)

In dit artikel gaat het er om er op te wijzen dat wij de band niet kunnen bewaren als we ook niet tegelijk het pand bewaren.
Trouw aan het evangelie is noodzakelijk. Wie eenheid zoekt zonder waarheid heeft ook niet de ware eenheid. Let maar eens op het volgende. De band, die ons behoort samen te binden is de band van de Geest van Christus. Ware eenheid is geestelijke eenheid. Dat dit geen éénvormigheid betekent hebben we al ' eerder gezien. De Geest doet de waarheid kennen. Hij is de Geest der waarheid. Hij leidt tot de volle waarheid.
Geestelijke eenheid is daarom ook altijd eenheid van het ware geloof. Dit laatste vormt daarvan het bestand, de inhoud.
Geestelijke eenheid kan daarom ook nooit tot stand komen zonder de ware belijdenis, de belijdenis van de waarheid
Hier hebben we een van de wezenlijke verschillen met de geestdrijvers. Deze zijn er de eeuwen door geweest en zullen er ook altijd wel blijven. Zij worden meestentijds herkend aan hun afkeer van het instituut, de vorm. Er is altijd een zekere grilligheid en onberekenbaarheid bij de geestdrijvers. Geestelijke eenheid daarentegen ligt vast in Christus, in Zijn waarheid en in de belijdenis van Zijn naam. Hier kan ook een gezonde waardering komen voor het historisch - gewordene, voor de traditie. Geestdrijvers hebben iets revolutionairs over zich. De Geest van Christus breekt ook door dode vormen heen. Maar Hij werkt in de lijn der geslachten.
Wie nu de band wil bewaren zonder het pand te bewaren, ruilt de Heilige Geest in voor een soort gemeenschapsgeest, maar deze laatste wordt altijd met een kleine letter geschreven. Alles wat met die kleine geest in verband staat \s klein. Klein is het ideaal. Men probeert mensen op een formule bijeen te houden, waaraan de breedheid en de diepte van de katholiciteit ontbreekt. Klein zijn de middelen om de eenheid te bewaren. Zij missen de allure van de Geest, en we krijgen dan met allerlei klein-menselijke middelen te doen. Klein is ook de uitkomst. De eenheid is uitgehold tot uiterlijkheden: men moet alles gelijk zien. Dat kan ouderwets. Maar het kan ook nieuwerwets. Het kan op een traditionele manier. Het kan evengoed op de nieuwe wijs van een nieuw-menselijk voorschrift. Wat dat betreft is een traditie al heel snel gevormd. Men ijkt elkaar daar dan. Hoe klein het alles wel is blijkt wel uit het wezenlijk gebrek aan diepte.
De leuzenkramerij is niet van de lucht. Zo kan de oude waarheid een leus worden, maar ook het z.g. nieuw verstaan van de waarheid krijgt de aard van een slagwoord. De oppervlakkigheid blijkt in beide gevallen door een volkomen gebrek aan ethische vruchten.
De eerste vrucht van de Geest is liefde. Oude waarheid zonder liefde is een leugen. Moderne waarheid zonder liefde is dat net zo goed.
Men kan de oude waarheid voorstaan, maar wie zijn broeder vergeet verstaat niet wat hij voorstaat. Men kan ook het nieuwe verstaan van die oude waarheid bepleiten. Maar het wordt alles bijzonder ongeloofwaardig, als men het pleit voert voor de derde wereld en niet eens vrede wil zoeken met zijn eigen schoonmoeder. Ik noem maar wat.' Ongeloofwaardig is het, ja puur ongelofelijk, om gemeentevernieuwing voor te staan en daarbij te verzuimen wat het meest bij de hand ligt om te doen, een broeder of zuster opzoeken in de allernaaste omgeving.
Geestelijke eenheid? Zij ontstaat door het werk van de Heilige Geest. En waar dit gemist wordt, daar is geen middel ter vervanging meer aanwezig. Ten diepste is daar de kerk versociologiseerd, d.w.z. de kerk, het Lichaam van Christus is een samenlevingsverband geworden temidden van. de andere samenlevingsverbanden die wij in deze tot vereenzaming dringende wereld nog kennen. Maar van haar geldt dan niet meer: Gij geheel anders. En dan is het eerlijker om dat te erkennen.
Men kan wel eens de indruk krijgen, dat wij in onze kerken daar aan lijden. Objectief althans. Dit zou onze kwaal kunnen zijn: niet een openlijke en bewust nagestreefde sociologisering van de kerk, zoals we dat zien bij de gereformeerde Kerken in Nederland, maar een geruisloze ontgeestelijking in de ontmoeting met elkaar.
Men kan zelfs twijfelen of dit laatste nog niet veel gevaarlijker is dan het eerste. In het eerste geval schakelen we de sociologie in: de wetenschap die zich bezig houdt met de wetten die in allerlei samenlevingsverbanden gelden. Men kan er over twisten of het een neutrale wetenschap is. In ieder geval is het duidelijk een niet theologisch wetenschap.
Wie met betrekking tot de kerk de socioloog of de sociologie inschakelt gebruikt daarmee in feite oneigenlijke apparatuur. Het gereedschap moet passen. Maar wie op een ongeestelijke wijze b.v. een kerkorde gebruikt maakt zich schuldig aan zinsbegoocheling: hij meent het geschikte gereedschap te gebruiken, maar hij gebruikt het verkeerd. Hij moe! derhalve ook weten, dat dan het middel erger is dan de kwaal.
De kwaal is gebrek aan geestelijke eenheid althans aan het beleven en zoeken daarvan. Het middel is: een formaliseren in de omgang met elkaar, dat op het klein - burgerlijke af is. Wij weten dan wat de etikette vraagt - de kerkelijke etikette. Wij houden ons aan déze regels, en vermijden zorgvuldig elkaar daarin te overvragen. D.w.z. wij denaturaliseren het kerkrecht, de kerkorde, en dan wordt het een wet, die zich tegen ons keert. De kleingeestigheid is daar. De echte vrede is ingeruild voor een vorm van vreedzame coëxistentie, met hier en daar een lichte schermutseling. Zodra deze geconstateerd wordt wordt ze bijgelegd. Want wij weten hoe we met elkaar omgaan!
Een dilemma, dat we radicaal afwijzen, en blijven afwijzen, is het schisma. Het berooft ons zowel van de band des vredes, als van het pand der waarheid. Maar hebben we voldoende door, dat deze „formele vreedzame coëxistentie" even gevaarlijk is? Welk pand wordt zó. bewaard? Welke band bindt ons zó samen? Er is geen dilemma, er is wel een oproep, een appèl, een vermaan, dat tot allen komt van een gevangene in de Here. Bewaar! Bewaak! Hoe? Daarover tenslotte d.v. de volgende maal.

W. van 't S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen