Boekbespreking

Dr. F. de Graaff: „Nietzsche", J.N. Voorhoeve, Den Haag, 1979. 316 blz. Geb. ƒ 47,50.
Dit is een merkwaardig boek. Het is ook niet gemakkelijk te beoordelen, niet omdat het moeilijk te begrijpen is, maar omdat het betoog nogal aanvechtbaar is. Na er tweemaal mee bezig geweest te zijn ben ik er nog allerminst van overtuigd dat het nieuwe beeld van Nietzsche dat in deze studie getekend wordt, overeenkomt met de werkelijkheid.
Nu is de interpretatie van de gedachten van Nietzsche niet eenvoudig. Hij staat bekend als een vijand van het christendom, maar er zijn stemmen opgegaan voor een andere waardering van zijn bedoelingen. De discussie wordt voortgezet.
Een boek van een Nederlands theoloog over deze Duitse filosoof is op zichzelf zeer welkom. Dr. F. de Graaff staat bekend als een auteur die eigen wegen gaat en dat doet hij ook nu!
Nietzsche, die de zoon van een predikant was, heeft zijn ideaal gezien in Dionysus, de Griekse God van het bruisende leven. Hij heeft de moraal van de voornamen (Herrenmoral) tegenover die van de slaven gesteld.
Terwijl er bij Nietzsche een tegenstelling is tussen Dionysus en de Gekruisigde, zegt De Graaff dat Nietzsches zoeken van God zijn hoogtepunt vindt „in de verwachting van de Übermensch, dit is de eenheid van Dionysus en de Gekruisigde." „Het onuitgesproken geheim van Nietzsches denken is de eenheid van Dionysus en de Gekruisigde. In het begrip voornaam wordt dit wel heel duidelijk" (blz. 154 en 166). Dat is m.i. niet waargemaakt.
Zarathustra's voornamen en de armen van geest (Matth. 5:3) te vereenzelvigen (274), lijkt mij een onmogelijkheid. Van de „hogere mensen" zijn Cesare Borgia en Napoleon Bonaparte, in wie het streven naar macht belichaamd is, bij Nietzsche sprekende voorbeelden!
Op een van de laatste bladzijden van het boek wordt gesuggereerd, dat de boodschap die Nietzsche bracht, overeenstemt met die van Johannes de Doper: Zie het Lam Gods, dat de zonde der wereld wegneemt. Maar juist van de verzoening van onze zonden door het offer van Christus heeft Nietzsche niet willen weten.
Een van de werken van Nietzsche is „Der Antichrist." Volgens De Graaff zou dat geen bestrijding van de christelijke God zijn, maar van de christen. De titel zou niet betekenen: de antichrist, maar de antichristen. Alsóf „der Antichrist" bij Luther en Melanchthon en in de gehele Duitse traditie niet de antichrist was!
Ook een verklaring van de ineenstorting van Nietzsche - hij werd in 1889. krankzinnig - speelt een belangrijke rol. Hij zou zich opzettelijk in de waanzin gestort hebben „om zijn geest volkomen te kunnen richten op de eenheid van Dionysus en de Gekruisigde."
Er is nog wel meer bij te betrekken, als het erom gaat te laten zien, dat dit een merkwaardig boek is en dat het betoog nogal aanvechtbaar is. Het zal waar zijn, dat er uitspraken van Nietzsche zijn die een diepere zin hebben. Daar is hij een wijsgeer voor en daar is hij Friedrich Wilhelm Nietzsche voor. Het is juist, dat hij zwaar getild heeft aan het probleem van de westerse cultuur. Hij zag het nihilisme opkomen. Hij heeft iets van een ziener. Daarin heeft De Graaff gelijk. Het is de vraag nog, of het lezen van de werken van Nietzsche vleugels geeft. Het geeft wel te denken.
Het boek is royaal uitgegeven en van een aantal afbeeldingen voorzien.
Al met al is het een boeiend werk. Het heeft bijna iets van het meeslepende van Nietzsche meegekregen.
Daarom doet de lezer er goed aan, als hij nuchter en kritisch blijft.

Van Genderen

Drs. A. Kamsteeg - Balans tussen ideaal en werkelijkheid. Uitgave Kok-Kampen. Prijs ƒ 29,50.
Een boek over buitenlandse politiek, geschreven, door de redacteur-buitenland van het Nederlands Dagblad en politiek commentator bij de Evangelische Omroep. Wie deze journalist leest of hoort weet dat hij een deskundig en evenwichtig mens is die wil luisteren naar Gods Woord en zo probeert de goede richting aan te geven in het beoordelen van de buitenlandse politiek.
Veel van zijn inzichten heeft hij nu vastgelegd in dit boeiende boek. Eerst schrijft hij over buitenlandse politiek als zodanig - waar gaat het om? Dan over Nederlandse buitenlandse politiek van 1588 tot heden - op zoek naar het evenwicht. Dan tekent hij vijf grootmachten in de buitenlandse politiek: China, Japan, Groot- Brittannië, Sowjet-Unie en de Verenigde Staten.
Vervolgens trekt hij lijnen voor een christelijke buitenlandse politiek. Hij gaat tussen modernisme en fundamentalisme door en wil een gereformeerde visie ook op de buitenlandse politiek. Hij bespreekt in dit verband de opvattingen van Groen van Prinsterer, Kuyper en Colijn alsmede van Niebuhr. Het blijkt dat hij zich erg aangesproken voelt door de term christelijk realisme. Dat begrip ontwikkelt hij op duidelijke wijze. Het boek besluit met vier korte schetsen over Oost en West; Kernbewapening, Israël en Apartheid.
Het is een weldaad van dit boek kennis te nemen en de inhoud te verwerken. Er worden geen overdreven ideeën gelanceerd waarbij de Bijbel gelezen wordt als Gods spoorboekje voor de buitenlandse politiek. Maar tegelijk wordt het licht van Gods Woord gezocht over allerlei feiten, gebeurtenissen en verschijnselen in verband met de buitenlandse politiek.
Kamsteeg gaf ons een verantwoord, echt gereformeerd boek - gereformeerd, hier verstaan in de zin van de belijdenis - dat blijk geeft van deskundigheid en geschreven is in de verwachting van Gods Koninkrijk.
Een boek, dat actueel is in menig opzicht. Er staat heel wat in dat op studieverenigingen besproken kan worden. Dit boek doet ons velerlei verhoudingen beter verstaan in het licht van Gods Woord. Zeer aanbevolen!

J.H.V.

A.S. Rienstra - Biblia. Uitgave Filippus, Arnhem. Prijs ƒ 5,65.
De auteur, geref. predikant te Harderwijk, schrijft in dit boekje over het ontstaan en het gezag van de Bijbel. Het is bestemd voor catechisatie en gespreksgroepen. Een eenvoudig en voor het genoemde doel zeer bruikbaar boekje in 16 hoofdstukken met vragen aan het eind van elk hoofdstuk. In de inleiding wordt het gereformeerde rapport over het Schriftgezag genoemd. Uit de inhoud blijkt niet dat de schrijver achter dit rapport staat of dat zijn opvattingen van de geest van dit rapport doortrokken zijn.

J.H.V.

W. Kats - Wegwijs in Ruth. Uitgave Filippus, Arnhem. Prijs ƒ 7,90.
In de serie „Woord-gebruik" verscheen dit boekje, het vijfde reeds van de hand van de Apeldoornse geref. predikant Kats, die een fijne neus en goede pen heeft voor het samenstellen van dergelijke boekjes, geschikt voor bijbelstudie. In feite is het een verklaring vers voor vers van dit kleine, maar fijne Bijbelboekje. De auteur heeft veel van anderen gelezen en brengt dit alles op een goede wijze naar voren. Twee vertalingen bij elk hoofdstuk; daarna toelichting, het kernwoord en „in breder verband"; daarna een passend vers en tenslotte discussiepunten. Ieder die zich met het boek Ruth bezighoudt op welke wijze ook kan aan dit boekje niet voorbijgaan.

J.H.V.

Bezinning - twee themanrs. Prijs ƒ 2,- per ex. giro 2.974.537 Rotterdam. Uitgave Voco, postbus 8045, Groningen.
Dit blad, waarin opgenomen is Ouders en Onderwijs, orgaan van de Voco, verscheen met twee themanummers. Nr. 4 (jrg. 12) behandelt Ouderparticipatie en medezeggenschapsraden en nr. 5 Sexuele voorlichting in het onderwijs.
Belangrijke en actuele onderwerpen, die op principiële wijze worden behandeld. Graag vestig ik de aandacht op dit tijdschrift dat duidelijk tegen de stroom ingaat en verantwoorde steun geeft aan allen, die trouw willen blijven aan Schrift en belijdenis en de de schoolwereld een vaste koers willen varen. Hartelijk aanbevolen.

J.H.V.

Evangelisatiebijbel - uitgave Geref. Bijbelstichting, adm. antwoordnr. 801, H.I. Ambacht. Prijs ƒ 12,50.
De Geref. Bijbelstichting is met een handig formaat Bijbel uitgekomen die bijzonder geschikt is voor verspreiding en evangelisatiedoeleinden. Terwille daarvan is achter in deze Bijbel een lijst van bijzondere woorden opgenomen. Formaat 16 x 10,5 cm, solide uitvoering met stevige buigzame plastic omslag in zwart met zilveropdruk. Een editie die soepel in de hand ligt voor bijzonder lage prijs - kostprijs en daarom niet in de boekhandel verkrijgbaar, maar bij bovenstaand adres. Uiteraard in S.V.

J.H.V.

Bulletin, 10e jrg. nr. en 6. Uitgave „School en Evangelie", Herengracht 366, Amsterdam. Prijs ƒ 20,- p.j.; losse nrs. ƒ 5,-
De toegezonden nummers zijn themanrs. respect, over „Erziehung zum Frieden" en „Godsdienstonderwijs." Het eerstgenoemde nummer is in het Duits geschreven; het tweede nr. behandelt een belangrijk onderwerp, dat ieder die bij het onderwijs in welke vorm ook betrokken is met aandacht zal lezen. Helaas ben ik teleurgesteld. De problematiek wordt wel goed uiteengezet, maar er klinkt zo weinig een positief geluid in dit nummer door. Door het uitgeven van zulke nummers waarin de echt confessioneel reformatorische stem niet wordt gehoord, vervreemdt de Unie een deel van het christelijk onderwijs van zich. Dat is zeer te betreuren. Graag zouden we het anders hebben gezegd, maar de eerlijkheid gebiedt om het zo te zeggen.

J.H.V.

Dr. S. Griffioen - Veranderingen in het denkklimaat. Uitgave Stichting voor Reformatorische Wijsbegeerte, postbus 149, Maarssen. Prijs ƒ 4,90.
Een inaugurele rede bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar aan de RU te Leiden. Een wel interessante, maar zeer wijsgerig getinte rede. De nieuwe hoogleraar poneert met klem de stelling dat het moderne levensgevoel verworteld is in de Verlichting. Allerlei bewijzen worden daarvoor gegeven. Lezing van deze rede veronderstelt een wijsgerige scholing.
Overigens worde met dankbaarheid vermeld dat genoemde Stichting haar inzichten niet wijsgerig fundeert, maar vertrouwend wil luisteren naar de openbaring van God.

J.H.V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen