Kerkelijk denken

Bedoeling
Men zou kunnen vragen: wat is dat dan eigenlijk kerkelijk denken?
Het gaat niet aan om te zeggen kerkelijk denken is denken binnen de kerk, want men kan binnen de ruimte van de kerk zeer onkerkelijk denken en handelen.
Het is ook nog iets anders dan denken vanuit de kerk alsof de kerk het allesbeheersende gezichspunt is. Het gaat er om dat we in de kerk schriftuurlijk denken en handelen; dat is meer dan kerkelijk denken. Schriftuurlijk denken houdt kerkelijk denken in.
We bedoelen met kerkelijk denken dat we als leden van de kerk allen zo denken en handelen dat de plaats van de kerk wordt gehonoreerd; dat we niet doen alsof die kerk er niet is of doen alsof die kerk van ons is en wij het over die kerk te zeggen hebben.
Kerkelijk denken is denken vanuit de dankbaarheid dat de kerk er is als het werk van Christus en Zijn Geest en die dankbaarheid tonen door ons in alles te laten beheersen door de van God gewilde en gestelde orde in het kerkelijke leven.
Als dat de bedoeling van de uitdrukking kerkelijk denken is dan kan duidelijk zijn dat bij kerkelijk denken de mensen zich niet laten verleiden tot allerlei opvattingen en handelingen die in strijd zijn met het wezen van de kerk. Zij hebben daar moeite mee en dringen daarom aan op kerkelijk denken en handelen.

Bestrijding
Hier komen we bij het punt waar het nu juist om gaat: dat kerkelijk denken staat vandaag geweldig op de tocht en wordt op allerlei manieren bestreden.
Het blijkt voor velen hoe langer hoe moeilijker te zijn om de kerk te zien als een heilige vergadering van Christ-gelovigen, zoals art. 27 NGB dit doet. Dat de Zone Gods Zich door Woord en Geest een gemeente vergadert uit het ganse menselijke geslacht is wel de belijdenis van de kerk der Reformatie, maar in de praktijk ziet men de kerk toch veel meer als een stuk mensenwerk. Daarom vindt men het ook niet nodig om zich druk te maken over de geschiedenis van de kerk en worden kerkelijke jubilea niet erg gewaardeerd. Wat heeft het voor waarde om de aandacht te vestigen op negentig jaar voortgezette Christelijke Gereformeerde Kerk te zijn?
De kerk wordt vandaag als een sociologisch verschijnsel gezien zoals er zovele sociologische verschijnselen zijn: zeer interessant; als ze oud zijn van folkloristische waarde; maar ze spreken de moderne mens niet meer aan; ze zijn bestemd om te verdwijnen en bijgezet te worden in musea. In dat kader kan men niet meer spreken over het wonder van de kerk. Want de kerk is en blijft een wonder: een wonder in haar ontstaan en in haar voortbestaan. Het is waar: er is veel klein menselijks in de kerk waar te nemen; er is zeker ook een sociologische factor in allerlei kerkhistorische gebeurtenissen uit verleden en heden aan te wijzen, maar dwars daardoor heen is er Gods werk en dat verwerkelijkt zich door al het zondig- menselijke heen. En toch niet verteerd! Maar wie het zo niet ziet zal niet echt kerkelijk kunnen denken.
Daar komt nog bij dat de mens van nu een hekel heeft aan alles wat instituut heet, wat komt uit een vorige periode, wat valt onder de gevestigde orde, wat te maken heeft met gezag en alles wat daarmee samenhangt. De kerk moet dan het loodje leggen, want in de kerk gaat het strak, institutioneel, kerkordelijk toe. Er zijn overal bepalingen voor. En dat ligt ons niet meer, horen we keer op keer. De poort is opengezet waardoor het kerkelijke denken verdwijnt en het vrije denken intrede doet.
En om nog een laatste factor te noemen, die aansluit bij het zojuist gesignaleerde en die tegelijk uitdrukking geeft aan een diepgewortelde trek in het Nederlandse volkskarakter: het individualisme en het subjectivisme zoals dat tot uiting komt in het groepsdenken, waar men elkaar als gelijkgezinden ontmoet en waar eigen persoonlijke inzichten de doorslag geven met verwaarlozing van wat in het verleden is verworven.
De groepen zijn meer in trek dan de kerken. In de groepen is men vrij en blij; in de kerken gebonden en bedrukt en men moet zich houden aan allerlei afspraken. Men zegt nog niet: weg met de kerk, maar men roept wel luide: leve de groep!
Het moge duidelijk zijn dat door al de genoemde factoren - en er zullen er nog wel meer zijn - het kerkelijk denken een moeilijke tijd beleeft

Beoefening
Tot de beoefening van kerkelijk denken in de praktijk behoort dan ook allereerst dat in de kerk nooit en te nimmer persoonlijke, particuliere meningen en belangen albeheersend en bepalend mogen zijn. De kerk is er niet maar om onze particuliere, vaak eigenzinnige gedachten te ventileren of door te zetten. Wie de kerk daarvoor gebruikt is zeer onkerkelijk bezig.
Het gaat in de kerk ook niet om groeps- en partijbelangen. Zo heel gemakkelijk kunnen in een kerk groepen worden gevormd, soms met de beste bedoelingen om de kerk te bewaren en de liefde tot de kerk te versterken; ook om nieuwere ideeën in de kerk ingang te doen krijgen en zo ook de kerk te bewaren naar men zegt en aantrekkelijk te maken of te houden. Maar ook op deze wijze wint de groepsgedachte het. Men denkt niet kerkelijk, maar men denkt vanuit de groep, het belang en de doelstelling van de groep en wil alles daaraan dienstbaar maken. Het kerkelijke denken is ver!
Kerkelijk denken wordt in de praktijk niet beoefend wanneer men met kracht poneert dat het in de kerk democratisch moet toegaan: de helft plus één beslist. En als de helft plus een er voor is dan moet het gebeuren; de meerderheid denkt immers zo en wil het immers zo. Medezeggenschap is een eigentijdse zaak. Waarom zou de kerk achterblijven? Maar we zijn het kerkelijke denken al verleerd. Want in de kerk gaat het niet toe als in de staat. De staat mag democratisch worden geregeerd, maar de kerk mag nooit democratisch worden geleid, omdat in de kerk sprake is van de Christocratie: Christus regeert Zijn kerk en allen die een plaats hebben in de kerk als ambtsdragers en leden hebben zich door Hem te laten gezeggen en zich aan Zijn heerschappij te onderwerpen. Dat is kerkelijk denken en handelen. Dus schriftuurlijk en geestelijk denken en handelen. Wie hiervan doordrongen is zal in de kerk niet kunnen strijden voor eigen gelijk, eigen standje, eigen ideetje en triumfantelijk kijken wanneer hij hef „gewonnen" heeft. Hoe onkerkelijk en hoe ongeestelijk!
Er moet tegelijk bij gezegd worden dat er van de beoefening van kerkelijk denken niet veel terecht komt als men sectarisch denkt en op sectarische wijze in de kerk aan het opereren is. Dat gebeurt wanneer men allerlei bepalingen gaat maken die een eigen leven gaan leiden en die het kerkelijke leven overwoekeren, wanneer men mensen uitsluit die „anders" zijn en niet in het traditionele of moderne straatje passen en dan maar afgeschreven moeten worden - zeer onkerkelijk.
Wie kerkelijk denkt handelt in heel zijn kerk zijn en in het plaatselijke gemeente-zijn naar het Woord Gods. Men wil luisteren naar en gehoorzamen aan de Koning der Kerk, Wiens regiment in de kerk heerst. Dat houdt tegelijk in dat men op geestelijke en niet op vleselijke, menselijke wijze in de kerk wil handelen en met elkaar omgaat. Als in de kerk of in de gemeente de methoden van de wereld worden gebruikt om meningen door te drukken dan zitten we op de onkerkelijke toer en halen we de kerk naar beneden.
Kerkelijk denken en handelen heeft allereerst en allermeest oog voor de vraag: Beantwoordt ons kerk- en gemeente-zijn aan de normen van de Koning der Kerk en laten we ons door zijn Geest leiden en zijn we daarvan afhankelijk? 'Dan kunnen we niet in blokken tegenover elkaar staan, maar dan zoeken we de waarheid om Christus' wil.

Betekenis
De betekenis van dit maar met enkele trekken aangeduide kerkelijk denken is groot.
Het raakt de eer van de Koning der Kerk dat in deze wereld en in deze tijd de kerk het gebied is waar Zijn koningschap wordt erkend en waar naar Zijn geestelijke orde wordt geleefd en niet naar ons eigen goeddunken.
Het zal de gemeente plaatselijk en het kerkverband landelijk ten goede komen wanneer er kerkelijk wordt gedacht en gehandeld over de hele linie. Als de kerk een zaak wordt van de grootste gemene deler en zo de zaken worden beslist zal dit de positie van de kerk verzwakken. Hoe onkerkelijker er gedacht wordt hoe zwakker de kerk zich zal presenteren en hoe moeilijker het voor haar zal zijn zich staande te houden, want er wordt gehandeld in strijd met haar wezen.
En tenslotte - waar echt kerkelijk wordt gehandeld, naar de eigen orde van de kerk, overeenkomstig haar karakter, daar kan er van de kerk een krachtig getuigenis uitgaan. De kerk wordt dan geen politieke pressiegroep - zeer onkerkelijk! - maar ze is een grootheid van eigen orde met eigen getuigenis: zo spreekt de Here en zo wil het onze Koning.
Daar ligt de roeping voor een grote maar ook voor een kleine kerk als de onze.
Beide worden uit verschillende motieven bedreigd door het gevaar van onkerkelijk denken. Beide hebben een dure roeping eigen wezen niet te verloochenen!

J.H.V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen