Geen andere goden . . .

De Luther-herdenkingen zijn in deze dagen talrijk. Ditmaal niet alleen, omdat we rondom 31 oktober leven, de dag waarop Luther in 1517 zijn 95 stellingen aansloeg op de deur van de slotkapel van Wittenberg, maar ook omdat we op 10 november de 500-ste geboortedag van Luther herdenken.
Stellig zal ook in onze kerken aan Luther aandacht worden geschonken, of beter nog, aan de grote bevrijdende ontdekking die hij deed. Lezend in de Romeinenbrief ontdekte Luther de voor hemzelf en voor ons verlossende woorden: „de rechtvaardige zal uit geloof leven" (Rom. 1:17).
In die woorden klopt het hart van het evangelie. Wij mogen met Luther leren: niet door mijn prestaties, niet door mijn goede werken, vrome gevoelens, christelijke standpunten, e.d. komen we met God in het reine, maar alleen door te gelóven wat de Here in Christus voor ons gedaan heeft.
De Here verklaart ons, goddelozen, rechtvaardig. Dat mogen we leren geloven. En . . . „Geloof je, dan heb je".
Toch valt er over Luther meer te vertellen dan die ene beslissende ontdekking in zijn leven. Dat blijkt wel als je de publikaties, die momenteel over Luther verschijnen, eens nader bekijkt.
Wat veelzijdig was die man! Hij hield zich als mens en als ambtsdrager met bijna alles bezig wat zich in kerk, staat en maatschappij afspeelde. Het bijbelvertaalwerk, het in de eredienst te zingen lied, de positie van de vrouw in kerk en samenleving (denk aan zijn huwelijk als geestelijke met Katharina von Bora), de verhouding kerk en staat, de aflaathandel, waarbij het geestelijke en materiële welzijn van de arme bevolking op het spel stond, de positie van de adel en de opstand van de boeren, duidelijk politieke kwesties, het hield Luther ten volle bezig.
Hij schroomde niet het volle gewicht van zijn persoon en ambt in al dergelijke kwesties in de schaal te werpen. Wij zijn geneigd de Luther die met zulke gevaarlijke, en gevoelig liggende, kerkelijke kwesties bezig was en die bovendien tot een soms aanvechtbare politieke uitspraak en stellingname kwam, los te koppelen van de Luther die bezig was met het hart van het evangelie, de rechtvaardiging door het geloof.
Tot het laatste had hij zich moeten beperken, zo vinden wij. Hoorde dat maatschappelijk/politieke wel tot zijn ambtsterrein en mag je daarover als mens wel zulke verstrekkende uitspraken doen voor het front van kerk en wereld, zo vragen wij?
Een aktuele, het geloofs- en kerkelijke leven treffende vraag, klinkt zo op.
Want het bezig zijn van Luther op al deze terreinen heeft in zijn tijd veel beroering en onrust veroorzaakt. Het bezig zijn met geloofs-, maatschappelijke en politieke vragen van elke gelovige in onze dagen verhit ook nu de gemoederen hevig, vooral als de antwoorden die gegeven worden, zoals ook bij Luther het geval was, afwijken van de gangbare meningen.
Wie van ons slaakt niet dikwijls de verzuchting: konden we ons maar beperken tot het hart van de bijbelse boodschap „de rechtvaardige zal uit geloof leven".
Wat heeft Luther er toe gebracht om zich toch op die omstreden terreinen te begeven?
Wat drijft u en mij er in 1983 toe bezig te zijn met vragen rond bijbelvertaling, kerkelijk lied, de positie van de vrouw, de verhouding kerk en staat, de kwestie van oorlog en vrede, om eens wat dingen te noemen?
Dit: „de rechtvaardige zal uit geloof leven", en „gij zult geen andere goden voor mijn aangezicht hebben".
Luther heeft ons willen leren, dat we moeten leven vanuit het hart van het evangelie.
Wij mogen door het geloof weet krijgen van de vrijspraak van zonde en schuld. Wij zijn door het geloof rechtvaardig voor God. De Here scheldt uit genade, om Christus' wil, ons de schuld kwijt. Maar wij dan?
Wat doen wij met God als Hij ons rechtvaardigt? Luther stelde, dat wij dan niet anders konden doen dan de Here als de enige God in ons leven erkennen. Wie door de Here gerechtvaardigd wordt, zal het eerste gebod bijvallen. Wij erkennen dan, dat wijzelf, noch andere mensen, noch andere opvattingen en meningen, koningen of goden kunnen of mogen zijn in ons leven.
Als God voor ons kiest, moet in ons hart de beslissende keuze vallen voor de Here of voor onszelf. Gerechtvaardigd worden betekent zoveel als door het geloof voor de Here kiezen tegen onszelf. Hier is het of - of. Of de Here, of wijzelf. Hier is het ook alles of niets. Wij zijn of vrij van de zonde, of we zijn slaaf van de zonde.
U voelt wel aan, dat dan al onze meningen, gedachten en wensen, die wij heel persoonlijk voor onszelf privé hebben, die wij in kerkelijke kwesties hebben en die wij op maatschappelijk/ politiek gebied hebben, onder het oordeel van de Here zelf vallen.
Ze hebben, hoe mooi geformuleerd, hoe edel van gehalte, op hoe grote bijval van medestanders ze ook maar kunnen rekenen, niets verdienstelijks meer in zich. Hebben ze dat wel, dan hebben wij gelijk en niet de Here. Dan schuiven we de Here opzij. Dan zijn onze meningen en standpunten, die wij er persoonlijk op na houden „andere goden".
Er staat geschreven: „gij zult geen andere goden voor mijn aangezicht hebben."
Als wij de Here als koning in ons leven erkennen, dan kunnen we dus van niets anders leven dan van de rechtvaardiging uit het geloof. Heerlijk om ons op deze wijze innerlijk vrij te mogen weten. Stellig! Toch is daarmee niet alles gezegd.
Wij mogen de vrijheid niet voor onszelf privé houden. De vrijheid in Christus moet naar buiten zichtbaar worden. We moeten de verlossing uiten in ons privéleven, ja op alle terreinen van het leven, dus ook in het kerkelijke en het maatschappelijke leven.
We moeten, want de door genade ontvangen vrijheid moet in liefde zich uiten tot heil van onze naaste.
Luther zegt dan, dat we voor elkaar een Christus moeten worden. We kunnen het ook anders zeggen. Als we de Here erkennen als de enige God, dan zullen wij in gehoorzaamheid aan het eerste gebod de strijd moeten aanbinden met alle goden. Tegelijk zullen wij voor onszelf en voor onze naaste moeten pogen de „goden" te ontmaskeren. Als we dat in gehoorzaamheid aan het eerste gebod doen, dan staan we weer volop in het openbare leven. We timmeren dan aan de weg. Dat deed Luther en hij had veel bekijks. Tot op de huidige dag wordt er gediscussieerd over de vraag of hij in maatschappelijk en politiek opzicht wel altijd de juiste inzichten heeft gehad en de juiste keuzen heeft gedaan. Zijn houding inzake de boerenoorlog staat nog steeds onder kritiek.
En toch . . . wat je er al van zeggen mag, hij moest zich uitspreken en handelen. Hij moest, om Gods wil!
Wij, u en ik, levend in 1983 kunnen ook niet anders. Enerzijds moeten we de Here bijvallen en onszelf wegcijferend alleen leven van de rechtvaardiging uit het geloof.
Anderzijds moeten we ons uitspreken en handelen, persoonlijk, en zo wij een ambt vervullen ambtelijk, in Gods Koninkrijk, ten dienste van de naaste.
Dan zijn we stellig kwetsbaar. Er zal gesproken en geoordeeld worden over wat we zeggen en doen.
En de vraag zal telkens levensgroot op ons afkomen of we het juiste zeiden en deden.
Maar toch, we moeten, want we zullen levend uit de rechtvaardiging door het geloof, geen andere goden mogen dienen!

Emmeloord, C.J. van den Boogert

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen