Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Terugblik op de parlementsverkiezingen (I)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Terugblik op de parlementsverkiezingen (I)

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

In deze rubriek zou over de parlementsverkiezingen natuurlijk ook vóór 21 mei best iets te schrijven zijn geweest. Dat is bewust achterwege gelaten. Over politiek schrijven in een kerkelijk blad vlak voor de landelijke verkiezingen, kan al gauw het karakter van een stemadvies aannemen. En wat dat oplevert ervoer de eindredacteur van één onzer regionale kerkbladen in de voorbije weken. In de rubriek van de eigen gemeente gaf een pastor-loci de aan zijn zorg toevertrouwde kudde aan de vooravond van de verkiezingen een duidelijk advies:
Stem de Goede Partij. Daarop zijn heel wat reacties bij de redactie binnengekomen. Enkele meenden dat men geen Rare Politieke Fratsen zou uithalen wanneer men voor een andere rechtse christelijke partij zou pleiten. Anderen wilden op dat punt evenmin van een Grote Politieke Vergissing spreken. Christelijk-gereformeerden Doen Anders, liet iemand weten en een vooruitstrevende jongere wilde kwijt dat men, als men dan per sé christelijk wilde stemmen, voor een Echt Vrome Partij moest kiezen. De reacties toonden aan hoe voorzichtig men onder ons moet zijn met uitspraken over en aanwijzingen voor een politieke keuze.

Verrassend
Intussen hebben we een verkiezingsdag met grote verrassingen achter ons. Allereerst vanwege de grote opkomst van het kiezersvolk. Het hoge opkomstcijfer weersprak de gedachte dat er onder ons volk, althans in sommige lagen daarvan, een zekere politieke vermoeidheid en gelatenheid zou bestaan. Zowel uit de opkomst als uit het stemgedrag viel veeleer af te leiden dat men zich de belangrijkheid van deze verkiezingen zeer goed bewust is geweest.
Een tweede verrassing vormde de volstrekt andere uitslag dan de onderzoeken van politieke enquêteurs hadden voorspeld en dan ook velen van ons wellicht hadden vermoed. Bij het NIPO en Intomart - om over Maurice de Hond maar niet te praten - buigt men zich op dit moment wellicht over interne werkgelegenheidsvragen, want de waarde van verkiezingsprognoses heeft een geduchte deuk opgelopen.
De ongedacht grote winst voor het CDA heeft vriend en vijand verbaasd en de eerste categorie wellicht tot dankbaarheid gestemd. De verwachte ruk naar links bleef uit. De gunstige resultaten voor het CDA gaan zeker terug op het persoonlijke Lubbers-effect en op de zorgvuldig en evenwichtig gevoerde verkiezingscampagne van zijn partij, maar daarop toch niet alleen. Nu het CDA geen progressieve loyalisten meer kent zijn heel wat kiezers, die destijds uit onvrede daarover naar de VVD uitweken, op 21 mei weer op huis aan gegaan. Opmerkelijk is ook dat het CDA onder veel jonge mensen hoge ogen gooit, waarschijnlijk vanwege de verbeterde werkgelegenheid voor jongeren in de voorbije regeringsperiode. In alle voorzichtigheid mag er misschien aan worden toegevoegd dat de behoedzame opstelling die het CDA op het punt van ethische vraagstukken (de heer Mateman sprak op de verkiezingsavond van „het behoud van traditionele immateriële waarden") lijkt te willen innemen, zelfs niet-christenen ertoe heeft aangezet voor het CDA te kiezen. Zowel binnen de VVD als de PvdA zijn heel wat kiezers die hun partij in het vooruitstrevende standpunt rond euthanasie e.d. niet kunnen volgen.
Volstrekt onbegrijpelijk is dat de ramp in Tsjernobyl de verkiezingen niet sterker in voor het CDA ongunstige zin heeft beïnvloed. Ook de kritiek op het sociale beleid dat vanuit de aan het CDA verwante CNV-kring de laatste tijd op het kabinet Lubbers toekwam, heeft geen schade kunnen doen.

Vraag
Een vraag die bij zo'n ongedacht positieve uitslag ten gunste van de grootste christelijke partij in je opkomt is: gaat dit nu alleen terug op factoren en ontwikkelingen in het menselijke vlak, op verschuivingen in de politieke machtsverhoudingen die de geschiedenis bij wijze van golfbewegingen altijd al te zien heeft gegeven, of moet respectievelijk mag men hier de sturende hand van God achter zien?
In veel verkiezingssamenkomsten van de christelijke partijen, in zondag-samenkomsten van de gemeente en ook door christenen persoonlijk, is gebeden dat deze verkiezingen een voor ons volk profijtelijke uitslag te zien zouden mogen geven, waarbij niet in de laatste plaats zal zijn gedacht aan de richting waarin ons volk zich geestelijk beweegt. Mag er iets van Gods medewerking in worden gezien dat het CDA als christelijke partij in het politieke gebeuren van de komende vier jaar een zo grote en centrale plaats zal innemen? Het antwoord zal bevestigend moeten zijn maar er moet wel iets bij gezegd worden. Van CDA-kamerleden en CDA-ministers in het te vormen kabinet moge in de komende periode, méér dan in het verleden het geval was, gelden dat zij de noties van het Evangelie werkelijk een integrerend bestanddeel van hun politieke handelen zullen laten zijn.

Gevoelig verlies
Hoewel de coalitie door de grote winst van het CDA overtuigend overeind bleef, leed de VVD een zeer gevoelig verlies. Bij de vragen daarover en zijn commentaar daarop, wist de lijsttrekker een enigszins kunstmatige vrolijkheid te wekken door de overwinning van de coalitie sterk te accentueren, maar het was wel een verkrampte vrolijkheid. Vanwaar deze diepe val van de VVD. Door hun voortreffelijk functioneren in het huidige kabinet genieten enkele VVD-ministers toch een uitstekende reputatie. De nogal toedekkende rol van de VVD is het RSV-drama en de verbanning van de heer Joekes naar een onverkiesbare plaats op de VVD-lijst als straf voor zijn onpartijdigheid bij het RSV-onderzoek, zal de partij geen goed hebben gedaan.
Ook wat over erotische scenes van enkele VVD-kamerleden naar buiten is gekomen, heeft waarschijnlijk schade berokkend. Er was ook overloop naar D66 omdat kiezers daar kennelijk meer van de liberale beginselen herkennen dan in de eigen partij.

Bescheiden winst
De Partij van de Arbeid boekte wel winst maar lang niet in de mate die algemeen was verwacht en waarop in socialistische kring was gehoopt. Op twee opmerkelijke dingen van in dit verband te wijzen. Hoewel in bepaalde kringen en groeperingen van ons volk door het bezuinigingsbeleid van de demissionaire regering een zekere ontevredenheid waarneembaar was, is er kennelijk toch ook iets geweest van het besef dat het sociaal-economisch beleid van het huidige kabinet op langere termijn gezien voor ons land en volk profijtelijk zal blijken te zijn.
In elk geval hebben de scherpe kritiek vanuit linkse hoek en de niet degelijk onderbouwde beloften van een beter beleid onder socialistische vlag, niet al te veel slachtoffers gemaakt. Opmerkelijk is verder dat in de winst van de PvdA niet direct een Kok-effect aanwijsbaar is. Het charisma dat deze ex-vakbondsleider uitstraalt deed vrezen dat zijn partij een grandioze zege tegemoet ging. Die is uitgebleven. De winst werd voor een belangrijk deel aangebracht door stemmers die klein links los lieten, CPN en PSP, partijen die in de voorbije periode geschiedenis schreven met hun interne twisten.

Klein rechts
Aan interne twist heeft ook de RPF geleden. Juist in een periode, waarin de tweemansfractie van deze partij ter rechterzijde van het CDA, aan haar bijbels georiënteerde politieke signaalfunctie, krachtiger en duidelijker vorm begon te geven, traden persoonlijke tegenstellingen aan de dag. Voor kleine partijen blijken die vrijwel altijd fnuikend te zijn. Het is zeer verdrietig dat deze partij er niet in geslaagd is te laten blijken dat de noties van het Evangelie over de onderlinge verhoudingen, naar binnen evenveel kracht uitoefenden als waarmee ze naar buiten worden uitgedragen.
De SGP zal dankbaar hebben genoteerd, dat haar positie stabiel is gebleven. Hier en daar was sprake van een gering verlies, misschien door een andere keuze van jongere kiezers, maar met ir. Van der Vlies als fractievoorzitter gaat deze partij wellicht een toekomst tegen van een dynamischer participatie in het politieke gebeuren dan waarvan vroeger sprake is geweest. En met dat woord „dynamischer" wordt dan niet direct bedoeld meer aanpassing op de moderne tijd of - zo men wil - meer pragmatisch water in de principiële wijn van het theocratische gedachtengoed van Groen van Prinsterer, maar een politiek die vanuit de werkelijkheidszin waarmee ze wordt gevoerd, voor de samenleving meer herkenbaar wordt. In de voor deze partij zitting hebbende kamerleden is de potentie daartoe zeker aanwezig. In bepaalde sectoren van het bedrijfsleven - ik denk bijvoorbeeld aan die van het vervoerswezen - geniet de politieke opstelling van het SGP veel waardering.
Het GPV mocht enige winst boeken, deels wellicht te verklaren door ex-RFP-stemmers die het met AR'85 toch ook niet zagen zitten en deels vanuit de kiesgerechtigde jonge aanplant uit eigen kring. Stemmen van buiten christelijke kring zijn overigens ook niet denkbeeldig, want bekend is dat lijsttrekker Schutte als parlementariër ook buiten eigen kring hoog aanzien geniet.

Toekomst niet gemakkelijk
Onder ons kerkvolk vindt men alle vier christelijke politieke partijen vertegenwoordigd. De uiteenlopende politieke keuzen, waarin we elkaar respecteren, zullen niet uitsluiten dat er bij allen dankbaarheid is voor deze afloop van de verkiezingen. De christelijke partijen hebben zich goed mogen handhaven, al zal men in rooms-katholieke kring niet zonder zorg zijn over de terreinwinst van de sociaal-democraten in wat in het zuiden eens de bolwerken van de KVP waren.
Zoals het er nu uitziet zal de regeringscoalitie worden voortgezet. De effectenbeurzen namen er direct al een ruim voorschot op. Het bedrijfsleven haalt opgelucht adem. Men is ervan overtuigd dat de financieel-economische politiek van het huidige kabinet de beste waarborg is voor ruimere investeringen en vergroting van de werkgelegenheid. Daartegenover staat dan de vrees van de vakbeweging dat de ondernemers zich door de uitslag van deze verkiezingen in hun machtspositie tegenover de werknemers versterkt zullen voelen en minder toeschietelijk zullen worden bij de realisering van werknemersbelangen.
Een gemakkelijke tijd gaat een tweede kabinet-Lubbers niet tegemoet, ook al heeft de eerste man ervan door deze verkiezingen veel krediet gekregen. Ook de kabinetsformatie zal misschien nog niet zo vlotjes verlopen als menigeen op dit moment denkt. Met name rond enkele immateriële zaken, denk aan de regeling van euthanasie en de wet gelijke behandeling, bestaan tussen CDA en VVD diepgaande verschillen van mening en het zal niet gemakkelijk vallen hier met elkaar op één spoor te komen. Nu haar nogal wat tanden uitgetrokken zijn zal de VVD met haar eisenpakket in de onderhandelingen misschien niet zo hoog te paard kunnen gaan zitten, maar eenvoudig zal het niet liggen.
Gesproken is dan nog niet over de verantwoordelijkheid die op regering en parlement in de naaste toekomst zullen drukken bij het mondiaal zoeken naar een antwoord op de vraag achter welke grenzen de technologische macht van de mens dient te blijven, wil het met het leven op deze planeet te onzaliger ure niet volstrekt uit de hand lopen.
Mocht er bij overheid en onderdanen veel vraag zijn om de wijsheid die van boven is en die men hier beneden in het Woord van God zo duidelijk omschreven vindt.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 30 mei 1986

De Wekker | 8 Pagina's

Terugblik op de parlementsverkiezingen (I)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 30 mei 1986

De Wekker | 8 Pagina's