Boekbespreking

De Westminster Confessie met de Grote en de Kleine Catechismus, vertaald en ingeleid door drs. G. van Rongen m.m.v. dr. M.J. Arntzen, Uitgeverij De Vuurbaak Barneveld 1986, 159 blz., ƒ 23,90.
Het is niet voor het eerst, dat een Nederlandse vertaling wordt geboden van de bekende confessionele geschriften, die we te danken hebben aan de grote synode die in Westminster werd gehouden (1643-1649). De belijdenis draagt de kentekenen van een volgroeide gereformeerde theologie, hetgeen onder andere bijzonder sterk te merken is aan de betekenis van de verbondsleer die men erin aantreft. Dat is wellicht ook het meest bijzondere kenmerk van deze geschriften. Ze waren hier in Nederland bekend, vrijwel sinds de publicatie ervan, hetgeen gemakkelijk verklaard kan worden uit de vele contacten die er over en weer tussen de kerken, vooral in Zeeland en die in Engeland waren.
Een volgroeide gereformeerde theologie zeiden we. Men kan veilig stellen, dat de na- Dordtse ontwikkeling erin is weergegeven. In zeker opzicht biedt dit voordelen, omdat men nu gemakkelijk kan registreren in welke richting de evolutie van het gereformeerde dogma is gegaan.
Het verbaast ons niet, dat Comrie moeite gedaan heeft om de confessie en de catechismus hier bekendheid te geven, en evenmin, dat in deze eeuw het vooral ds. G.H. Kersten was, die voor een nieuwe bewerking van de Catechismus zorg droeg. Hij heeft daarbij gebruik kunnen maken van het werk van Comrie, dat nog in de negentiende eeuw werd herdrukt en uitgegeven door J. Bloemsma te Leeuwarden (1854). Dit laatste geschrift was een heruitgave van de editie van 1732, dat in de vermelding van de Nederlandse vertalingen in deze uitgave ontbreekt. De betekenis van deze Confessionele geschriften is groot. In de Engelssprekende gereformeerde wereld zijn ze alom bekend. Zij vonden ook vermelding in de grondslag van de Gereformeerde Oecumenische Synode.
Het verbaast ons wel een beetje, dat het juist predikanten van de Gereformeerde Kerken (Vrijgemaakt) zijn, die deze geschriften opnieuw in het licht zenden. Ik vermoed, dat deze uitgave in verband staat met de buiten- Nederlandse contacten, waarvan in de „binnen-verbandse" kerken sprake is, en ik spreek de hartelijke begeerte uit, dat men ons bij het noodzakelijke zoeken naar werkelijke eenheid in onze eigen Nederlandse situatie toch niet zal willen binden aan deze Engelse geschriften. Drie formulieren van Enigheid is genoeg. We hebben er niet meer nodig.
Maar als ik deze uitgave mag opvatten als een gebaar van ruimheid van denken en breedheid van confessionele opstelling, dan grijp ik moed. Ruimhartigheid is een goede gereformeerde eigenschap. Daar kunnen, als het gaat om de Gereformeerde Gemeenten, de Westminster confessionele geschriften best bij. Ik wil ze bespreken. Maar ik zette mijn handtekening er niet onder. En ik verwacht ook niet, dat het moeilijkheden zal opleveren in een eventueel gesprek, waarop ik vurig hoop, met onze Vrijgemaakte broeders. Soms verzucht ik: was ik maar een Koreaanse Presbyteraan. Dan zouden mijn Vrijgemaakte broeders niet zo veel moeite met mij hebben. Nu: wee mij dat ik in dit Nederlandse Mesech woon. Want het vertoeven in déze tenten maakt mij een vreemdeling ten opzichte van hen, die mij het naast zijn (Zie Ps. 120:5).
Intussen juichen we deze uitgave van harte toe, met de bovengenoemde beperking. Een kleine opmerking moge ik me nog veroorloven. 1. Waarom heeft drs. Van Rongen in zijn vertaling niet opgenomen de Hoofdsom van zaligmakende kennis, die in het exemplaar dat hij bij zijn vertaling onder ogen heeft gehad wél voorkomt? Zij behoort er naar mijn gedachten wezenlijk bij. 2. Waarom heeft hij niet vermeld de uitgave, die terstond in 1651 werd uitgegeven in het Nederlands? Ik vermeld voor het gemak de titel: De Belydenisse des Geloofs, Gemaeckt ende gestelt door de Synodale Vergaderinge van Engelant, Nu laetst door Last van de beyde Huysen des Parlaments vergadert tot West-Munster, t' Amsterdam By Nicolaes van Ravesteyn, op S. Anthonis Marckt/1651.
Het gaat hier om een vertaling die is opgedragen Aen de Eerwaarde, en Bloeyende Gereformeerde Kercke Iesu Christi van Nederlandt. Zij kwam tot stand door de activiteiten van Tobias H. Velthusius, Dienaer lesu Christi, in Beemster.
De bloeiende Gereformeerde Kerk van Jezus Christus in Nederland! Kon dat in 1651 nog gezegd worden? Ik heb er mijn twijfels over. Nu kan het in ieder geval niet meer worden gezegd. Maar misschien helpt dit boekje ons om tot meerdere bloei te komen. Laat ons daarbij echter voorlopig bij de drie formulieren van Enigheid blijven staan. Met alle respect voor déze uitgave: op dié basis vinden wij elkaar. Op geen enkele andere. Althans daartoe heb ik mij niet verplicht.

W. van 't S.

Twee pastorale brieven van Alexander Comrie. Ingeleid door G.A. Leurdijk en een ten geleide van ds. A. Moerkerken. Uitgeverij Kool, Veenendaal, 39 blz., ƒ 9,95.
Comrie's bijzondere opvatting van de rechtvaardiging verhinderde hem niet om sterk vertroostend en met vaste hand leidend het pastoraat te beoefenen. Prof. dr. M. van Rijn gaf deze twee brieven voor het eerst uit. Nu zijn ze van een inleiding en een raadgevend voorwoord voorzien, die duidelijk maken hoezeer Comrie tegen een nieuw wetticisme streed evengoed als tegen een wetteloosheid. „. . . wacht u wel voor het duivelse monster van moedeloosheid". En: „. . . wij komen tot de vrijheid der kinderen Gods niet op stel en sprong!" Aanbevolen om het met hart én verstand te lezen.

W. van 't S.

J.P. Bommel; De charismatische opwekking als verdere reformatie; Uitg. J.H. Kok, Kampen. 102 pag. Prijs ƒ 14,90.
Dit boekje is in het kort een pleidooi voor de „theologie" van dr. K.J. Kraan. Het is moeilijk om in een paar regels (meer mag niet van de eindredacteur die alle recensies beperkt wil zien) een eerlijk oordeel over het geschrevene te geven. De begeerte van de schrijver naar een opwekking doet sympathiek aan.
Het is de vraag of dr. Kraan zijn „theologie" in de toch wel erg filosofische aanpak van de schrijver van dit boekje zou herkennen. In ieder geval, de opvattingen van deze gereformeerde ouderling zijn allerminst gereformeerd. Onverklaarbaar is hoe deze beslist niet onbestudeerde ouderling (hij maakte zich o.a. het Hebreeuws eigen) op zo simpele wijze o.a. de leer van de uitverkiezing bestrijdt.

P.N.R.

Ds. G.C. Tromp; Biddend onderweg; Uitg. J.N. Voorhoeve, Den Haag. 175 pag. Prijs ƒ 27,90.
Dit is al weer het 43e deel van de serie Pastorale handreiking en handelt - zoals in de ondertitel uitgedrukt wordt - „Over gebedsvormen en de praktijk van het bidden". Dit boek geeft blijk van veel Schriftstudie maar ook van de bekendheid van de schrijver met veel oude en moderne bijbeluitleggers. Augustinus, W. à Brakel en Van Ruler, om maar een paar namen te noemen, komen er in aan het woord. Moeilijke vragen zoals die van de gebedsverhoring worden niet uit de weg gegaan.
Juist omdat dit boek pastorale handreiking bedoelt had ik een wat uitvoeriger behandeling van dit soort vragen graag in willen ruilen voor het citeren van allerlei theologen. „Het gebedenboek" (de psalmen) wordt minder aangehaald. Dankbaar noteren we dat de schrijver alles (b.v. bij de bespreking van de mystiek) wil toetsen aan de persoon en het werk van Christus.

P.N.R.

Dr. J.D. te Winkel; Het wordt nooit meer zoals vroeger; Uitgeverij T. Wever B.V. Franeker. 170 pag. Prijs ƒ 21.90.
Aan de hand van citaten uit preken worden de veranderingen in het geloofsbeleven en het kerk zijn van de laatste 50 jaar geschetst. Een leerzaam boek wat betreft het inzicht in de veranderingen.
Een wat triest boek omdat de schrijver over weinig anders zekerheid schijnt te hebben dan over het feit dat het oude niet weerkeert. Hij prijst met een enkele regel het gesprek aan als remedie (160) maar zegt niet van waaruit het gevoerd moet worden.

P.N.R.

Jac. Wesdijk; Orde op zaken; Uitg. Drukkerij Liebeek en Hooymeyer B.V. 104 pag. Prijs ƒ 48,50.
Het tweede deel van dit boek bestaat uit lange lijsten waarop men allerlei gegevens kan invullen, vanaf de bladen waarop men is geabonneerd tot en met de onderscheiding die men heeft ontvangen. Het eerste deel bestaat uit een toelichting over alle mogelijke onderwerpen vanaf inlichtingen over de AOW tot aangiftebiljet voor erfenissen. De ringband, waarin het tweede deel is gevat is prachtig, maar ik kan me nauwelijks voorstellen dat iemand dat alles gaat invullen, of men moet wel erg veel zaken om handen hebben die men voor zijn sterven (want dat is de bedoeling) geregeld wil hebben.

P.N.R.

M.C. Capelle; Wat is er van de nacht; Uitgeverij „De Banier" - Utrecht. 275 pag. Prijs ƒ 22,50.
Dit is al de derde druk van het oorspronkelijk door Franz Werfel geschreven en door M.C. Capelle vertaalde relaas van de geloofsstrijd van de Armeense vluchtelingen. Vooraf een korte maar interessante geschiedenis van de Armeense vluchtelingen. Mensen van wie we weinig weten. Daarom te meer ter lezing aanbevolen.

P.N.R.

Drs. E.A. de Boer, Loflied en hekeldicht. De geschiedenis van Calvijn's enige gedicht. Het Epinicion Christo cantatum van 1 januari 1541. AcaMedia, Haarlem, 127 blz. ƒ 24,75.
In deze fraaie gebonden uitgave geeft drs. De Boer de resultaten weer van een nauwkeurig onderzoek naar de oorsprong, achtergrond en inhoud van het enige gedicht dat Calvijn ooit maakte. Het is een voorbeeld van een met zorg samengestelde wetenschappelijke uitgave, die ons van de schrijver nog veel doet verwachten.

W. van 't S.

J.A. Baayens; Verleidende machten; Uitgeverij de Banier B.V., Utrecht. 223 pag. Prijs ƒ 22,50.
De bedoeling van de schrijver is ons te wijzen op de verleidende machten met name in de pop- en sportwereld. In de laatste 20 bladzijden worden we opgewekt de goede strijd tegen deze machten te strijden. De schrijver weet waarover hij schrijft, maar voor jongeren, waarvoor het boek bedoeld is, is het te „vol" (Met namen en gegevens e.d.). Ouderen, die wellicht minder van deze zaken weten kunnen dit boek dan ook goed lezen als inleiding voor een gesprek.

P.N.R.

B. Vellinga; Ontknoping op Maandag; Uitg. Harderwijker Drukkerij & Uitgeverij. Prijs ƒ 18,75.
Jongens vinden in een oud landhuis een grote schat, maar op het laatste moment . . . Een spannend boek voor jongens van 11-16 jaar. 158 pagina's leuke leesstof.

P.N.R.

Dr. J. Douma; De tien geboden; Uitgeverij van den Berg; Kampen. Deel I 169 p. Prijs ƒ 19,75. Deel II 193 p. Prijs ƒ 22,50.
De Kamper hoogleraar in de ethiek heeft ons verrijkt met twee boeken over de decaloog. In deel I worden de eerste 3 geboden behandeld, in deel II het vierde t/m het zesde gebod. Deze twee delen uit de serie „Ethische bezinning" zijn bijzonder waardevol. Oude vragen aangaande de geboden worden opnieuw gesteld en beantwoord maar tevens worden de vragen van vandaag op bijzonder heldere wijze belicht. Dat kan omdat de hoogleraar weet wat er te koop is in de wereld én doordat hij de Schrift in zijn geheel (dat komt duidelijk uit) in het oog houdt.
Bij elk deel zijn „Notities bij de Hebreeuwse tekst van de tien geboden" gevoegd. Van de hand van drs. J.F. Lettinga. Ze zijn niet alleen een toegift, zoals op de achterflap staat maar worden ook door dr. Douma bij de bezinning gebruikt.
Hartelijk aanbevolen voor de voorbereiding voor preken over de decaloog maar ook voor studie op vereniging e.d. We zien belangstellend uit naar de verschijning van het derde deel.

P.N.R

Dr. J.L. Koole; De tien geboden; Uitgave J.H. Kok, Kampen. 159 pag. Prijs ƒ 17,90.
In 1964 verscheen de eerste druk van dit boek. We vermelden nu in het kort dat de schrijver ons steeds laat zien wat de geboden allereerst voor Israël betekend hebben. Daardoor leren ook wij ze verstaan. Voor hen, die verdere studie van de decaloog willen maken is een literatuuropgave opgenomen. Een waardevol boek; voor weinig geld.

P.N.R.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen