Boekbespreking

Ds. A.M. Lindeboom, De theologen gingen voorop. Eenvoudig verhaal van de ontmanteling van de Gereformeerde Kerken. Kok Kampen 1987, 510 blz., ƒ 49,50.
In deze zeer breed gedocumenteerde studie wil de schrijver aantonen, hoezeer er een verwijdering is opgetreden tussen theologen en kerkleden binnen de Gereformeerde Kerken.
Men zou zeggen: was het maar bij verwijdering gebleven. Binnen de kerken hebben vreemde opvattingen de overhand gekregen. Een onstuitbare, onbarmhartige vernieuwingsdrang heeft zich van de leiding meester gemaakt. Onbarmhartig: omdat men mensen meedogenloos en op een niets-ontziende manier heeft ontrukt, wat in eerder jaren voor heilig, goed en absoluut noodzakelijk werd gehouden en als zodanig het volk voorgehouden. Moderne wetenschap, Schriftkritiek, kerkelijke belijdenis, doop en avondmaal, kerkorde: het kwam alles op de helling.
En met een pijnlijk bijgehouden precisie heeft ds. Lindeboom het alles geregistreerd. Zijn schrijfstijl is eenvoudig. Betrof het niet een zo triest onderwerp, dan zou men zeggen: het boek leest vlot. Het wil ook een eenvoudig verhaal bieden, geen theologische analyse. Het wil de eenvoudige gelovigen de ogen openen. Intellectualisme is naar het inzicht van ds. Lindeboom de grote boosdoener. Daarin heeft hij gelijk. Het ontbreken van de vreze des Heren in de gezinnen kon wel eens de diepste oorzaak zijn van het verval in de kerk. Maar vlak daarbij vooral niet uit de verslapping van de band aan de belijdenis. En déze had men kunnen voorkomen, wanneer men zich aan de kerkorde had willen houden.
Maar binnen de Gereformeerde Kerken heeft men alles wat praescriptief is aan de kant gezet. Het kerkrecht is voor een deel post-scriptief geworden: we doen wel en daarna regelen we het wel. Triest en fataal. Vanzelf weet ds. Lindeboom dat er waarlijk nog duizenden zijn die werkelijk gereformeerd willen zijn en blijven, maar ze hebben geen organen waardoor zij kunnen werken en ze worden door de synode doodgewalst. Er is slechts één wet, die het heil van de kerk schijnt te moeten waarborgen. Die éne wet, supprema lex, een monotone slogan geworden, luidt: dát nooit weer. Dit boek laat zien, wat er gebeurt wanneer men het kerkrecht verkeerd hanteert. Het gaat werken als een boemerang. Dit valt in ieder geval te leren uit deze publicatie, dat men goed moet weten wanneer men gaat schorsen en afzetten; dat men er voor stáát wanneer men dit middel ter hand neemt, tot voor de Troon. En dat men, wanneer dit niet het geval is, en men schorst toch en zet af, dit het verval van de kerk inluidt, zo onstuitbaar, dat men er bang van moet worden. De synode zegt: dat is een verkeerde leer. En niemand doet er wat aan! Ziedaar het verderf dat op de middag verwoest! Laten we onthouden hoe op kerkelijk gebied de dingen werken en niet hoogmoedig zijn maar vrezen.

W. van 't S.

Tekst en toelichting: Een praktische bijbelverklaring. Bij de uitgeverij J.H. Kok te Kampen verschenen een aantal delen in de nieuw opgezette serie bijbelverklaring, bedoeld voor allen die een begrijpelijk en met zorg geformuleerd antwoord willen op de vragen die bij het lezen van de bijbel naar voren komen. We vermelden de volgende delen: Dr. B. Maarsingh, Numeri, 186 blz., ƒ 27,50; dr. C. Westermann, Genesis I en II, resp. 220 en 185 blz., ƒ 33,60 en ƒ 29,50; dr. M. Dijkstra, Ezechiël I, 245 blz., ƒ 37,50; dr. C.J. den Heyer, Marcus I en II, resp. 173 en 169 blz., ƒ 25,50 per deel; dr. H. Mulder, Lucas I, 147 blz., ƒ 23,50; C.J. den Heyer Galaten, 145 blz., ƒ 22,50; dr. H. Baarlink, Romeinen I, 135 blz., ƒ 22,50.
De serie is opgezet voor het gebruik in bijbelkring of bij persoonlijk bijbelonderzoek. De kring van auteurs is ruim, in velerlei opzicht. Voor de verklaring van Genesis heeft men zich kunnen verzekeren van de hulp van Westermann, wiens naam internationaal bekend is. In de opzet van het geheel treft de onbevangenheid waarmee men in eigentijdse categorieën de tekst benadert. Soms - zoals in de commentaar op Galaten - denkt men de moderne uitlegger beter te leren kennen dan de schrijver die hij dichter bij de moderne lezer tracht te brengen. De geschiedenis van de uitleg als zodanig is veelzeggend voor het stadium waarin de hedendaagse Schriftverklaring over het algemeen genomen is gekomen. Dr. C.J. den Heyer heeft m.i. de reformatorische uitleg van de Galatenbrief achter zich gelaten. Bij hem komt dunkt me wel op een sprekende manier uit, dat het moeilijk is om achter de Aufklärung terug te gaan. Dat lijkt me de portee te zijn van zijn afsluitende pagina's over hermeneutiek, het hoofdstuk uit de theologie waarin alle wijsgeren zitten te wroeten. Het moet mogelijk zijn een weg te gaan tussen biblicisme en Verlichting door; lukt dit niet, dan kan het gebeuren dat deze serie meer een beeld verschaft van het theologisch denken van onze tijd dan van de exacte betekenis van de tekst. De lezer moet niet menen, dat dit van elk deel even sterk geldt.
Maar hij mag evenmin vergeten dat hij tot zelfstandig oordelen geroepen is. Een vraag is, of de methode die uitgaat van de pericopen voldoende waarborgt dat aan de zin van de tekst zelf recht wordt gedaan.

W. van 't S.

A. Bel, Leven en werk van ds. G. van Reenen, Den Hertog B.V. Houten 1987, 156 blz., ƒ 24,90.
Ds. Van Reenen (1864-1935) was predikant in de Gereformeerde Gemeenten, bekend door een groot aantal preken die hij uitgaf en mogelijk nog meer bekend door z.g. samenspraken tussen Bart en Kees, opgenomen in de Saambinder. Zijn werk geeft een indruk van een stijl van kerkelijk leven, dat nog niet geheel en al bepaald werd door strenge en gemarkeerde grenzen, die niet altijd even natuurlijk getrokken werden.

W. van 't S.

W. van der Zwaag, Jean Louis Bernardi (1811-1873). Een leketheoloog uit de school van Kohlbrugge en Bilderdijk. Den Hertog B.V. Houten, 1987, 383 blz., ƒ 49,50.
Met grote kennis van zaken en innerlijke affiniteit schetst Van der Zwaag de ontwikkelingen in Utrecht op kerkelijk, geestelijk en politiek gebied. Daarbij spelen réveil, afscheiding met hun vertegenwoordigers een rol van betekenis. Ook Kohlbrugge is van de partij. Bernardi is een vertegenwoordiger van die bewuste en moedige gelovigen, die een eenheid van levensvisie vertoonden, die zich uitstrekte over alle terreinen. Van der Zwaag herkent hierin een soort voorspel van wat in later tijd Kersten en de zijnen hebben gepresteerd. Of dit helemaal terecht is zou men kunnen vragen. Wél is duidelijk dat een latent theocratisch ideaal levend is gebleven vanaf de dagen van de Reformatie, waarom met zeker recht van Datheen-partij wordt gesproken.

W. van 't S.

Dr. G. Puchinger, Kuyper-herdenking 1987 (de religieuze Kuyper). Vijf opstellen en lezingen ter gelegenheid van de herdenking van de honderdvijftigste geboortedag van Abraham Kuyper, 29 oktober 1987, Kok Kampen, 56 blz., ƒ 12,50.
Ter zake kundig, wezenlijk betrokken, op de meest innerlijke kern wijzend van al Kuypers activiteiten voegt dr. Puchinger bij het vele dat hij bij de herdenking van Kuyper aanbood nog deze vijf artikelen, bijna zou 'k zeggen tegen die remonstranten, die Kuypers werk slechts herleiden tot uiterlijkheden en daarbij aan zijn bekering voorbijgaan.

W. van 't S.

„Jezus de Verborgene", door dr. F. de Graaff, uitgegeven door Kok in Kampen, 567 bladzijden, prijs ƒ 79,50.
De theoloog en cultuurhistoricus, tevens cultuurfilosoof dr. F. de Graaff heeft al meer dan één dik boek op zijn naam staan. Opnieuw heeft hij de theologische lezer willen verrijken met dit boek over Jezus Zelf.
Ik volsta nu maar met een aankondiging. Het boek is te vol, te rijk en te veelzijdig om het kort af te doen. Het is lectuur om er in je vakantie eens echt voor te gaan zitten en ik hoop dat nog te kunnen doen. Er is mogelijk aanleiding om er dan eens op terug te komen.
Reeds nu is te zeggen, dat het een boek is, dat zowel instemming als tegenspraak oproept.

K.B.

„Markus en de Torah", door D. Monshouwer, uitgave van Kok in Kampen, 223 bladzijden, prijs ƒ 45,-.
Dit boek diende dr. Monshouwer tot proefschrift. Het is een nieuwtestamentisch onderwerp over het Evangelie naar Markus, maar het onderzoekt de manier van voorlezing van de Torah (immers de vijf boeken van Mozes) in de synagoge tijdens het begin van de christelijke kerk. Die voorlezing was ten dele een jaarlezing, ten dele een driejaarlijkse cyclus. Het is een erg specialistisch onderwerp, maar wel interessant.

K.B.

„Onder de indruk", door Inge Oostdijk, uitgave van De Vuurbaak in Barneveld, 107 blz., prijs ƒ 14,90.
Dit is een boek voor 12-16-jarigen, met telkens een kort stukje, afgestemd op de jeugd, verwijzend naar bijbelgedeelten. Er wordt goede leiding in gegeven en ik beveel het graag aan.

K.B.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen