Paulus' zegenbede met het oog op de eenheid van de gemeente (I) *)

Geliefde Gemeente
Afgevaardigden naar de Generale synode, vanavond bijeen onder de ambtelijke leiding van de roepende kerk; meelevende en mee willende bidden gemeenteleden uit andere plaatsen:
Wie geen vreemdeling is in ons kerkelijke leven en het kerkelijke gebeuren registreert en taxeert, zal het opgevallen zijn dat deze synode, die morgen wordt geopend, met minder spanning tegemoet is gezien dan de Haagse synode, drie jaar geleden.
Toen leek het er op of onder te gaan. Toen waren er sombere voorspellingen. Maar de Heere heeft ons beschaamd en verrast. De braambos werd niet verteerd - niet omdat we geen brandbaar materiaal waren, maar omdat de Heere met ons was en onze gebeden wilde verhoren.
We zijn in rustiger vaarwater terecht gekomen. Of zijn we nu op open zee, waar we elkaar op verschillende schepen nog wel zien, maar waar van een wezenlijke ontmoeting geen sprake meer is?
Deze synode zal de laatste zijn voor de viering van het eeuwfeest van ons voortbestaan. 1992 is niet alleen het jaar waarin de Europese grenzen opengaan, maar het wordt ook het jaar waarop de Vereniging van 1892 èn ons niet meegaan met die Vereniging wordt herdacht. Hoe gaan we dit jaar tegemoet? Met dankbaarheid? Met zorg? Eén in de overtuiging dat de Here God ons als kerken een eigen plaats heeft gegeven met een eigen duidelijke roeping?
Honderd jaar geleden waren er besprekingen gaande over de vereniging van twee kerken. De vragen van de kerkelijke verhoudingen zijn niet de minst belangrijke op deze synode, als ik het goed heb gezien.
De synode gaat vergaderen: broeders met verschillende achtergronden; afgevaardigden, die voor het eerst een synode meemaken en afgevaardigden, die meerdere keren reeds ter synode waren. Zal het touwtrekken worden? Zullen allerlei verdeeldheden de besprekingen beheersen? Geven we aan de buitenwacht de indruk dat we als kerken een eenheid zijn? Zal de synode eenzelfde indruk geven? Zal de nadruk liggen op verscheidenheid in eenheid of op eenheid in verscheidenheid?
Nu ik voor de vijfde en laatste maal in een bidstond voor de generale synode mag voorgaan zou ik Paulus' zegenbede, gericht aan de gemeente van Rome, willen overnemen met het oog op de synode en met het oog op de toekomst van ons kerkelijke leven.
In deze zegenbede met het oog op de eenheid van de gemeente typeert Paulus
1) de Verhoorder van deze bede - de auteur van de eenheid;
2) de verhoring van deze bede - de aard van deze eenheid;
3) de verheerlijking door deze bede - het appèl tot deze eenheid.

1. DE VERHOORDER - de auteur van de eenheid
Het is de eeuwen door tot op de dag van vandaag toe de moeite waard de brief aan de Romeinen te lezen - de rijkste en rijpste van al Paulus' brieven. Een bad in deze brief is verfrissend, vernieuwend en versterkend.
Paulus klimt hoog en daalt diep in deze brief. Hij spreekt over Gods Raad en Plan, over de keten der zaligheid, maar hij weet ook van de praktische moeiten in het gemeentelijke leven: het probleem en de verhouding van sterken en zwakken. De laatsten hadden moeite met het loslaten van allerlei tradities. De vraag klemde in de gemeente: hoe vermag een christen zich temidden van andere mensen in de samenleving bewegen? Hoeveel vrijheid moeten christenen elkaar onderling gunnen?
Er waren in de gemeente van Rome meer behoudende en meer vooruitstrevende christenen. Paulus herinnert hen er aan dat ze allen van Christus zijn. Wat hebben ze dan nog over elkaar te zeggen als Hij hun aller Heer is?
Het is duidelijk dat Christus centraal staat in Paulus' onderwijzing.
In Romeinen 15 komt de praktische toepassing. De sterken moeten de gevoeligheden van de zwakken verdragen. Zelf schaart hij zich bij de sterken. Is dat een uiting van eigenwijsheid? Helemaal niet - integendeel: adeldom verplicht. Dat weet Paulus. Sterken moeten de zwakheden van de zwakken op zich nemen en zelfs voor hun rekening nemen. Niemand mag zichzelf behagen en zijn eigen wil volgen. Het gevaar van sterk zijn is die sterkte aan te wenden ten eigen nutte en niet tot hulp van de zwakke broeder. Wie zichzelf behaagt is een egoïst en een individualist. Het gaat er om de naaste te behagen. Dat is iets anders dan aan al zijn wensen en grillen tegemoet te komen. Maar het gaat er om bezig te zijn ten goede van de naaste, tot opbouwing van de gemeente. Belangrijk is datgene te doen wat heel de gemeente tot meerdere eenheid, samenbinding en opbouwing kan strekken.
Daar hebt u al een prachtige regel voor alle synode-arbeid. Het gaat niet om uw eigen visie, om de wens van één of meer afgevaardigden, maar om datgene wat de kerken dient en van nut is voor de opbouwing van heel het kerkelijke leven!
Waarom deze regel?
Omdat Christus niet Zichzelf heeft behaagd. Dan citeert Paulus een woord uit Psalm 69 - een Psalm, die ongeveer 10 keer in het Nieuwe Testament wordt aangehaald. Omdat Christus Zich het lot der mensen aantrok moest Hij Zich de smadelijke bejegening van Gods vijanden laten welgevallen. Zo staat het in Psalm 69.
En passant wordt opgemerkt in vers 4: al wat tevoren geschreven is werd tot ons onderricht geschreven. We kunnen de hoop alleen vasthouden door de volharding en vertroosting der Schriften.
Heeft dat nog iets met het onderwerp - sterken en zwakken - te maken?
Maar Paulus' betoog krijgt nu een algemeen karakter. Het gaat Paulus om de eenheid van de gemeente. Hij stijgt boven het probleem van sterken en zwakken uit. Elke mogelijke tweespalt in gemeente of kerk of synode mogen we er op betrekken. Christus dient altijd centraal te staan en we zullen geduldig moeten luisteren naar het Woord. Christus en het Woord, het Woord en Christus - dat is het geheim. Zo komt Paulus tot zijn zegenbede met het oog op de eenheid van de gemeente en zo betrekken wij deze tekst vanavond op de vergaderingen van de synode, maar ook op heel ons kerkelijke leven.
Paulus spreekt een zegenbede uit. Zo'n zegenbede wordt gerangschikt onder de liturgische teksten, die zwaar geladen zijn.
Hij typeert Hem, Die deze zegenbede alleen maar kan verhoren. We worden in zijn typering geplaatst voor het aangezicht van de God der volharding en der vertroosting. Zo wordt de Verhoorder raak getypeerd.
Deze benaming is een duidelijke terugslag op vers 4, waar gesproken werd over volharding en vertroosting uit de Schriften. De Heere is wat Hij geeft en Hij geeft wat Hij is. De Schriften kunnen naar God worden genoemd, maar God kan ook genoemd worden naar wat de Schriften bevatten.
Het is God, Die de volharding en vertroosting der Schriften Zelf schenkt en uitdeelt. Dat is een prachtige typering als het gaat om de eenheid van de gemeente. Immers die eenheid is geen vanzelfsprekende zaak. De gemeenteopbouw, maar ook de synodale arbeid, vraagt volharding en vertroosting. Om eensgezind te zijn en te blijven hebben we zelfverloochening nodig. Dat wordt in alle kerkelijke en synodale arbeid gevraagd; anders zijn we geen goede afgevaardigden als dat ons niet voor ogen staat. Om samen te bouwen, het goede te zoeken voor de kerken, bovenal voor de eer van Gods Naam, hebben we volharding nodig die de Heere ons wil schenken: volharding in zelfverloochening, in het zoeken van elkaar. En Hij geeft de vertroosting er bij wanneer de Schriften gaan spreken, passende Psalmen ons raken, we broeders bij tijden in het hart kijken. Dat is niet ons werk, maar het werk van de God der volharding en vertroosting.
Zult u Hem zo voor uw aandacht hebben en zult u Hem zo telkens weer aanroepen?
En die God geve u eenheid. Hij is de auteur van deze eenheid.
Die eenheid is geen zaak van goede wil; geen kwestie van handig manoeuvreren van een kundige praeses; geen materie die valt onder de regel: voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast.
Maar die God geve u.
Het is een geschenk van de Heere.
Wij kunnen die eenheid niet maken. We zullen wel moeten strijden tegen alles wat die eenheid in de weg staat, aantast of ondermijnt. Maar de God der volharding en vertroosting kan die eenheid alleen bewerken. Hij en Hij alleen is de auteur.
We nemen deze zegenbede vanavond over. En we bidden tot deze Heere: Verhoor ons; geef ons deze eenheid; bewaar ons en versterk ons bij deze eenheid. Werk dat in de kerken. Doe het ons toch meer van U en minder van onszelf en van mensen verwachten, want U en U alleen kunt die eenheid geven, eenmaal en telkens weer.

J.H.V.

* Op verzoek van de hoofdredacteur wordt de bidstond-preek voor de synode, anders dan bij vorige keren toen een samenvatting werd gegeven, in extenso zo veel als mogelijk is gepubliceerd in dit en het volgende nummer van ons blad.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen