Is Bucer actueel? (Martin Bucer IV)

U zult begrijpen, dat wat mij betreft het bovenstaande vraagteken onmiddellijk mag verdwijnen. Ik kan me ook voorstellen, dat menigeen na het lezen van de vorige artikelen zal erkennen, dat het inderdaad vandaag nog de moeite waard is om naar Bucer te luisteren. Toch wil ik hieronder nog enkele zaken noemen om te laten zien, dat Bucers gedachten zeker voor de kerk van vandaag nog actueel zijn.

Ambt
Globaal kunnen we zeggen, dat Bucer een tweedeling in het ambt kent. Enerzijds is er de ouderling, anderzijds de diaken, die beiden het heil van de hele mens op het oog hebben. Binnen deze hoofdindeling laat Bucer ruimte voor een variatie in ambten, die volgens hem af moet hangen van de noden, behoeften en omvang van een gemeente. Daarbij gaat het hem niet om speciale ambtsdragers voor bepaalde leeftijdsgroepen, maar wel om ambtsdragers die, zo zouden we kunnen zeggen, een geestelijke specialisatie hebben.
Bucer bedoelt een wisselwerking tussen ambtelijke gaven en gemeentelijke noden. Nu met die gaven en noden moet men rekening houden om het pastoraat goed te kunnen uitoefenen. De variatie heeft dus te maken met de variatie in de gemeente en Bucer gebruikt dan het beeld van de kudde. Er zijn sterke en gezonde schapen, maar ook zwakke, die regelmatig in zonde vallen of die veel geloofstwijfel kennen. Er zijn schapen, die aan de rand of net buiten de rand van de kudde leven, met alle gevaren van dien. Er zijn ook schapen, die de kudde hebben verlaten. Nu, elke categorie heeft z'n eigen vorm van aandacht en geestelijke zorg nodig, en daar moeten dan ook geschikte ambtsdragers voor aangesteld worden. Van groot belang achtte Bucer het dan ook, dat de ouderlingen steeds eerst samen overleggen wie waarheen gestuurd wordt. Daarbij acht hij het noodzakelijk, dat de gemeenten niet te groot zijn, want onmisbaar is, dat men de schapen persoonlijk kent en de kudde kan overzien. Bij de door Bucer voorgestelde verscheidenheid in functies, dient wel bedacht te worden, dat het hem in alle gevallen blijft gaan om zielzorg en die zorg kan slechts goed geschieden door publieke en persoonlijke bediening van het Woord. Bij de huidige „psychologisering" van het ambtelijke werk, kan Bucers theologie ons de noodzakelijke correctie geven en ons weer onder de aandacht brengen, dat het ambt allereerst het blijvend herstel van de relatie met God op het oog heeft.
Zo geldt het ook voor de diakenen. Bucer heeft zich er voor ingezet de diaken z'n bijbelse plaats terug te geven en dat is een hoge plaats. Het gaat niet slechts om financieel inzicht, want geldelijke moeiten gaan bijna altijd gepaard met geestelijke en psychische moeiten. Daarom is voor het diakenambt geestelijk en zielzorgelijk inzicht absoluut noodzakelijk. Diakenen moeten met tact te werk gaan om te peilen waar de nood zit.
Een opmerking van Bucer die predikanten dagelijks ter harte kunnen nemen is deze: „De dienaren des Woords hebben te bedenken, dat zij er zijn om de gemeenten te dienen, en dat de gemeenten er niet zijn om hen te dienen".

Gemeente-opbouw
Over de zaak van gemeente-opbouw wordt de laatste jaren erg veel gepubliceerd en ik kan me niet aan de indruk onttrekken, dat velen het de vondst van de eeuw en de redding voor de kerk achten. Echter ook hiervoor geldt, dat er niets nieuws onder de zon is. Wat nu met veel enthousiasme beschreven en aangeprezen wordt, is al uitgebreid, nuchter en bijbels behandeld door de reformatoren. Bucer heeft er meer dan 400 jaar geleden al heel veel over geschreven en het zou goed zijn, om eerst eens naar hem te luisteren voordat wij ons laten leiden door wat ons vandaag vanuit Amerika en Duitsland wordt aangereikt. Voor Bucer betekent gemeente-opbouw, opbouw van de gemeente als lichaam van Christus.
Doel daarvan is, dat de ledematen steeds dichter aan het Hoofd Christus en aan het lichaam als geheel verbonden worden. Zeker benadrukt ook hij het onderlinge pastoraat, als vertroosting en vermaning, welke niet slechts een taak voor de ambtsdragers, maar allereerst een taak van de gemeente is. Gemeente-opbouw vindt echter niet plaats doordat eerst ieder ingeschakeld wordt, maar allereerst doordat ieder het Woord van Christus, thuis en in de kerk, gepredikt wordt. Gemeente-opbouw is niet iedereen aan het werk zetten, maar iedereen steeds meer onder de verlossende en heiligende heerschappij van Christus brengen.
De vele geschriften van Bucer over dit onderwerp zijn daarom zo de moeite waard voor de kerk van vandaag, omdat Bucer zich richt tot serieuze christenen in een onchristelijke omgeving. De inwoning van Christus betekent, dat ik een herder ben voor mijn broeder. Pas wanneer dit besef door de prediking bij de gemeente is doorgedrongen kan en zal de echte opbouw van start gaan.

Eén kerk
Bucers leven en werken zijn een lichtend voorbeeld van hoe er gezocht moet worden naar de éénheid van de kerk. Het lichaam van Christus kan niet gescheurd zijn. Onvermoeibaar was hij in het zoeken van overeenstemming tussen Luther en Zwingli en zelfs tussen Rome en Reformatie. Het opmerkelijke daarbij is, dat Bucer niet wil weten van het prijsgeven van ook maar een onderdeel van de waarheid. Er zijn voor hem duidelijke grenzen waar niet over te discussiëren valt. Steeds weer stelt hij verklaringen op, waarin beide partijen zich zouden moeten kunnen vinden. Leerzaam is hoe hij weet te onderscheiden tussen wezenlijke en bij-zaken. Maar het ging hem niet om de éénheid op zich. Hij was er van overtuigd, dat de verdeeldheid van de kerk de kracht van de prediking breekt, maar vooral, dat de verdeeldheid van het lichaam een geweldige pijn en een groot verdriet voor het Hoofd betekent
Teleurstellend is hoe weinig men hem begreep of wilde begrijpen. Oecumenici zijn zelden begrepen en nauwelijks geliefd geweest. Wij kunnen Bucers tijd en haar kerkelijke problemen niet zomaar gelijkstellen met de onze, maar de overeenkomsten zijn niet te ontkennen. Wie zich verdiept in zijn geschriften, zal zeker besmet worden met Bucers inzet voor de éénheid van de kerk, een besmetting, die men ieder toe kan wensen.

Bucer is actueel
Het vraagteken laat ik weg. Er zouden meer zaken te noemen zijn, die aangeven hoe zinvol het voor kerk en theologie is om zich vandaag weer diepgaand bezig te houden met Martin Bucer. Te denken is aan zijn spreken over het werk van de Heilige Geest, de verhouding tussen rechtvaardiging en heiliging, zijn visie op doop en avondmaal, de relatie tussen kerk en overheid, zijn gedachten over huwelijk en echtscheiding. Enkele liturgische gedachten verdienen serieuze overweging. Zijn nadruk op de realisering van Christus' heerschappij in het persoonlijke, kerkelijke en openbare leven, kan christenen vandaag bemoedigen en stimuleren. In dat verband is het nodig, dat meer van zijn werk vertaald en zo voor meerderen toegankelijk wordt.
Zeker, er zijn ook aspecten die voor ons onbruikbaar zijn.
Het is goed hier de nodige nuchterheid te betrachten en ook Bucers woorden aan Gods Woord te toetsen, anders zouden wij in strijd met zijn eigen uitgangspunt handelen. Immers, hijzelf wilde niets anders zijn dan een dienstknecht van Christus en Zijn kerk. Maar omdat hij inderdaad dienstknecht was, kan hij aan die Kerk vandaag nog steeds goede diensten bewijzen.

H.J. Selderhuis

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen