Verscheidenheid in de tekstkeus (I)
Eenzijdig?
De aanleiding tot deze artikelenserie is de vraag of er wel voldoende verscheidenheid is in de keus van teksten. De lezer begrijpt wat het gevolg is van eenzijdigheid in de tekstkeus. Dan komen steeds dezelfde facetten van het Evangelie naar voren. Van de veelzijdigheid die het Evangelie kenmerkt wordt een eenzijdigheid gemaakt.
We noemen enkele gezichtspunten, die steeds aan de orde komen, terwijl de tegenovergestelde punten dan onderbelicht blijven. Een predikant kan door zijn tekstkeus de nadruk erop leggen dat behouden worden Gods werk is, terwijl de plaats en de functie van het geloof nauwelijks of helemaal niet aan de orde komt.
Door eenzijdige tekstkeus kan de schuld van de mens sterk benadrukt worden, terwijl de beloften van het Evangelie in het donker blijven.
Het is ook denkbaar dat alleen nadruk gelegd wordt op de heiliging, terwijl voor de rechtvaardiging als wortel van de heiliging geen of nauwelijks aandacht is. Het nieuwe leven kan zozeer benadrukt worden, dat de geestelijke onmacht en de innerlijke weerzin van de oude mens vrijwel geheel buiten de aandacht valt. De verbroken relatie met God, de Vader kan zoveel aandacht krijgen, dat er voor het verzoenend werk van de Zoon nauwelijks ruimte overblijft.
Datzelfde kan van precies de tegenovergestelde kant gebeuren. De Heilige Geest met zijn vruchten en gaven wordt steeds weer naar voren gehaald in de prediking, zonder dat duidelijk wordt gemaakt, dat het gaat om de Geest van Christus; zonder dat de gemeente leert aanvoelen dat de Geest alleen maar toepast wat Christus voor de Zijnen heeft verworven. We hebben hiermee het oog op de eenheid van het werk dat Christus ons ten goede heeft gedaan, tijdens Zijn leven op aarde en aan het kruis, èn het werk dat Hij door Zijn Geest in ons doet. Er is tussen beide een nauw verband. Wat Christus door Zijn Geest in ons doet, kan niet zonder wat Hij buiten ons en voor ons heeft gedaan. Anderzijds geldt ook: Wat Hij voor ons op aarde heeft gedaan, moet in ons worden toegepast door Zijn Geest.
Ik kan ook wijzen op het verschil tussen verwerving en toepassing van het heil. Bijbels gezien moet er in de prediking over beide worden gesproken; niet alleen over de een, noch alleen over de ander.
De vraag, waaraan deze serie is ontsproten luidt dus: Is er wel voldoende verscheidenheid in de tekstkeus, zodat er aan alle facetten van het Evangelie recht wordt gedaan?
Moeilijk te beantwoorden
Ik waag deze vraag niet met neen, trouwens ook niet met ja te beantwoorden. Wie een antwoord wil geven, moet over kennis van feiten beschikken. Hij moet op grond van ook door anderen te controleren gegevens een conclusie trekken. Dat is mij op dit moment niet mogelijk. Ik ben bezig met een onderzoek van de preken uit de Levensbron. Getracht wordt de ontwikkeling van de prediking in onze kerken na te gaan, aan de hand van zowel de tekstkeus als van de opbouw van de preek, en met behulp van een doorlichting van wat ik nu maar wil noemen: het geestelijk gehalte van de preken. Het resultaat van dat onderzoek is er nog niet.
Het is mij niet mogelijk te stellen: er wordt in onze kerken veelzijdig, alzijdig of eenzijdig gepreekt. Het bewijsmateriaal voor een van deze antwoorden ontbreekt.
Poging tot een handreiking
Wel wil ik trachten aan te geven hoe juist verscheidenheid in de tekstkeus meebrengt een meerzijdige belichting van het Evangelie. De bedoeling van deze serie is te pleiten voor veelzijdigheid in de tekstkeus om daarmee alle facetten van de bijbelse boodschap in de prediking ter sprake te brengen.
Graag wil ik op verschillende soorten van teksten de aandacht vestigen, in de hoop daarmee de beoogde veelzijdigheid in de prediking te laten doorklinken.
Deze artikelen zijn ontstaan uit de praktijk van het preken en uit de praktijk van het onderwijs aan onze universiteit. Ik ben me bij het schrijven bewust van het feit dat iedere prediker het op zijn eigen manier doet. Daarvoor moet alle ruimte en vrijheid blijven. Wel kunnen we elkaar en de gemeente misschien wat helpen door elkaar wat aan te reiken van wat in de loop der jaren werd geleerd.
Ik bedoel er maar mee te zeggen, dat de in deze artikelen voor te stellen methode niet de enig mogelijke is. Wellicht dat zij toch voor sommigen een soort handreiking is, hulp in de niet eenvoudige praktijk van het wekelijks preken maken.
W.H. Velema
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 21 februari 1992
De Wekker | 8 Pagina's