Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Alleen achterblijven . . .

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Alleen achterblijven . . .

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

Allen die getrouwd zijn staat het te wachten. Eén zal alleen achterblijven. Wie trouwen, hopen samen heel oud te worden. Voor veel mensen gaat die hoop in vervulling. Voor sommigen niet. Soms zijn huwelijken kortdurende verbintenissen doordat ziekte en dood er - menselijk gezien - een voortijdig einde aan maken. Mannen en vrouwen moeten soms in de kracht van hun leven en in de bloeitijd van hun huwelijksgeluk afstand van elkaar doen en - al of niet met kinderen - alleen verder. In deze bijdrage gaat het om de oudere mens, aan wie de levenspartner ontvalt nadat men het 30-; 40- en mischien zelfs 50- of 60-jarig huwelijksfeest heeft mogen vieren, zeg maar in de leeftijd tussen 60 en 80 jaar. Bij het ouder worden, zeg na het 60ste levensjaar, krijgt het leven een grotere kwetsbaarheid. De medische wetenschap heeft veel ziekten en beperkingen van de ouderdom tot op zekere hoogte onder beheersing weten te brengen en draaglijker gemaakt, maar ouderen die reëel denken weten, dat de tijd van het samenzijn inkort. Straks moet één alleen verder, tenzij man en vrouw bijvoorbeeld een auto- of een vliegtuigongeluk, allebei tegelijk het leven laten.
Bij veel ouderen die zich bewust (willen) zijn dat men samen in de al zeer kwetsbare fase van het leven is gekomen, zal dat extra diepte aan de liefde geven en de wederzijdse aanhankelijkheid vergroten. Anders en misschien sterker nog dan vroeger, zal men bij het ouder worden op elkaar aangewezen zijn, fysiek zowel als psychisch. Hoewel het leven samen met vreugde en met christelijk bepaalde verwachtingen voor de toekomst mag worden geleefd, is het geen slechte zaak als oudere echtparen zich nog in hun gezonde tijd rekenschap geven van de eindigheid van hun verbintenis en van de vraag wat nu misschien al te bedenken is om het straks alleen moeten achterblijven, althans voor wat de stoffelijke dingen betreft, zo goed mogelijk op te vangen.

Geamputeerd
Soms komt de dood volstrekt onaangekondigd, dikwijls als het slot van een langer of korter ziekteproces. Wat dàn door veel ouderen - en zeker als de ander plotseling is weggevallen - wordt ervaren, valt in twee woorden aan te geven: discontinuïteit en desoriëntatie. Ook al mag men in het geloof kracht en troost van boven ondervinden, alle dingen om ons heen krijgen een ander aanzien en in de beleving ervan wordt men helemaal op zichzelf teruggeworpen. Men voelt zich geamputeerd. De wijze waarop het alleen achterblijven wordt beleefd zal bij man en vrouw verschillen. Niet naar intensiteit van het verdriet, hoewel men in zijn omgeving soms de indruk opdoet dat niet weinig vrouwen sneller door het rouwproces heen zijn dan mannen. Vrouwen herstellen zich in de regel kennelijk sneller van die desoriëntatie, met name waar het de zorg voor zichzelf betreft. Binnen onze kennissenkring kennen we wellicht ook vrouwen - ook binnen de kerk - aan wie het rouwproces zo op het oog voorbijgaat. Daarvan kan sprake zijn als het huwelijk niet veel méér was dan in vreedzame co-existentie naast elkaar voortleven of wanneer het alleen achterblijven van de vrouw betekent dat zij onder de dominantie van de man vandaan is. De werkelijkheid gebiedt te zeggen dat er vrouwen zijn, die na het heengaan van haar man in uiterlijke verschijning en in sociaal gedrag gewoon opbloeien. Dat hoeft nog niet te betekenen dat er in het geheel niet wordt getreurd, maar men hervindt sneller een nieuw levensritme, soms in een aantrekkelijker vulling dan het leven vroeger had. Voor heel veel mensen, zowel mannen als vrouwen, vormt de weg alleen echter een zware weg.

Pijnlijke momenten
Belangrijk in het rouwproces zijn de liefde van de kinderen, als die er mogen zijn, de belangstelling en de betrokkenheid van goede vrienden en niet in de laatste plaats de pastorale bijstand die de kerk van Christus ook in deze moeilijke levensomstandigheden haar leden biedt. Veel ouderen die hun levenspartner, soms al in de vroege levensavond, moeten missen, kunnen het met de vraag waarom hun het langer samenzijn niet werd gegund, heel moeilijk hebben. Die vraag kan extra scherpte en diepte krijgen als aan familie, vrienden en kennissen de genade ten deel valt om samen wel heel oud te worden; die van het gouden tot het platina huwelijksfeest mogen gaan. Ik weet van mensen die in het verdriet over het verlies van hun partner echt wel Gods Vaderlijke bijstand ervoeren en daardoor getroost werden, maar voor wie een uitbundig dankgebed in de samenkomst van de gemeente voor echtparen, die de mijlpaal van een langdurige verbintenis mochten passeren, als zeer pijnlijk werd ervaren. In de pastorale praktijk, bij het doen van voorbede en dankzegging, wordt misschien niet altijd voldoende beseft dat in zulke situaties van feestelijkheid en dankbaarheid voor de één, moet worden gezocht naar woorden, die recht doen aan de blijdschap en de dankbaarheid van in dit opzicht begenadigde mensen, maar die tegelijk de gevoelens van de ander aan wie dat voorrecht ontging, enigszins ontzien.

Vacuüm
In niet weinig huwelijken verliest men elkaar op een moment dichtbij, of even na de beëindiging van de maatschappelijk actieve periode van de echtgenoot. Is het verlies van elkaar op zichzelf al een heel diepe inslag, het komt extra hard aan als het op of dichtbij dit zo belangrijke moment aan mensen overkomt. Men had zich veel voorgesteld van de rust en de vrijheid waarvan men samen zou gaan genieten. Er was een voorstelling gemaakt van de vulling van de tijd die zou vrij komen. Méér bezoek aan de kinderen en kleinkinderen, grotere beschikbaarheid voor elkaar, wellicht reizen naar het buitenland, hernieuwing van de contacten met uit het zicht geraakte kennissen en vrienden, beschikbaar zijn voor kerkelijke zaken en wat al niet meer. De dood kwam en boog het leven van de achterblijvende in bijna alles om. Er kan dan een vacuüm ontstaan, een leegte, die zich maar moeilijk laat vullen. Alleen achterblijvende vrouwen vinden dikwijls vulling in huishoudelijke taken, in contacten met vriendinnen, in kerkelijke verenigingsactiviteiten en niet in de laatste plaats in contacten met de kinderen, als die er zijn.

Op hoge leeftijd nog dienstbaar zijn
Gelukkig de achterblijvende man die op de leeftijd waarop hij alleen komt te staan, nog voldoende interesses heeft en over voldoende fysieke en mentale kracht beschikt om te zoeken naar en beschikbaar te zijn voor maatschappelijke en kerkelijke activiteiten. Het zal, behalve van iemands karakter, natuurlijk ook enigszins afhangen van het maatschappelijk niveau waarop iemand in zijn actieve periode functioneerde of en hoe men in bepaalde maatschappelijke of kerkelijke verbanden op nuttige en voor zichzelf genoeglijke wijze aan de samenleving dienstbaar kan zijn. Vast staat dat te weinig ouderen, uit allerlei maatschappelijke disciplines, zich bewust zijn dat er heel wat mogelijkheden zijn om met wat zij aan ervaring en inzicht opdeden, op hogere leeftijd nog dienstbaar te kunnen zijn. Wèl dient er voor te worden gewaarschuwd dat deze activiteiten qua aard en omvang de achtergebleven man (en mutatis mutandis geldt dit natuurlijk ook voor de vrouw) niet zo sterk beheersen dat het verlies dat men leed er door wordt verdrongen of erin wordt verdronken. Dat zou namelijk tot gevolg kunnen hebben dat het verdriet en het gemis, onvoldoende verwerkt door het in allerlei bezigheid weg te werken, later met extra kracht en scherpte terugkomen.

In gezonde dagen leren koken ...
Mannen die alleen achterblijven moeten na het heengaan van hun geliefde dikwijls op gevoelige wijze ervaren hoezeer zij wat de meest elementaire behoeften van elke dag betreft, op hun vrouw aangewezen waren en hoe weinig zij beseft hebben dat een huishouding voeren, zeker als van het gezin ook kinderen deel uitmaken, bijna vergelijkbaar is met een gemiddeld management in het midden- en kleinbedrijf. Boodschappen doen, koken en in allerlei andere huishoudelijke dingen voorzien zijn dingen, waarmee de man die alleen komt te staan, tamelijk en in sommige gevallen veel moeite heeft. Echtparen die ouder worden en de kwetsbare zone van het leven naderen, vinden het in veel gevallen misschien te delicaat om er met elkaar over te spreken, maar wat is het verstandig als de man nog in beider gezonde dagen leert koken en leert om met andere huishoudelijke dingen vertrouwd te raken. Men hoeft nog niet aan het ergste en het uiterste te denken als je als man je dingen eigen maakt, waardoor je in latere moeiten, bij langere ziekte van je partner bijvoorbeeld, niet in verlegenheid geraakt. Hetzelfde geldt voor de vrouw. Het is een goede zaak als zij zich door haar man laat uitleggen hoe de administratie, de belastingzaken en betalingsmethoden in elkaar zitten. Komt ze alleen te staan dan is het niet eens nodig, dat zij zelf alle administratieve dingen regelt en uitvoert, maar enig zicht op wat tot de administratie behoort is zeker nodig en vergemakkelijkt de regeling van zaken, die na het heengaan van de man aandacht vragen.

Zelf ervaren ...
Het eventueel aangaan van een nieuw engagement is een zaak die voor elke oudere alleenstaande heel persoonlijk bepaald is. Het vormt een thema apart. Er zitten veel kanten aan. Sommigen willen er niet toe besluiten omdat het in hun gevoel een verloochening van het verleden zou zijn. Bij anderen knaagt de eenzaamheid zo sterk en is de behoefte aan het delen van de vreugden en zorgen van elke dag met een ander zo groot, dat zij al snel vriendschap, liefde en geborgenheid bij iemand zoeken, zonder dat dit in mindering hoeft te komen op het verdriet over en het respect voor wat er in het verleden mocht zijn. Wie zal hier oordelen, laat staan veroordelen en wie zal hier de uitnemendste weg wijzen? Men moet zelf ervaren wat het in zijn volle diepte betekent: alleen achter te blijven . . .
De Here God, die na de mens te hebben geschapen, het niet goed vond dat hij alleen zou blijven, weet het nog het beste. En dat is velen tot troost.

P.S. Dit artikel werd oorspronkelijk geschreven voor en stond te lezen in de Senioren-special van het Nederlands Dagblad van dinsdag jl.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 29 mei 1992

De Wekker | 8 Pagina's

Alleen achterblijven . . .

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 29 mei 1992

De Wekker | 8 Pagina's