Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Hoe concreet moet de preek zijn? (I)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Hoe concreet moet de preek zijn? (I)

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Het gaat over ethische vragen
De vraag in de titel betreft de toespitsing van de prediking op ethische problemen. Het is goed dat voorop te stellen. Men kan het thema immers ook toepassen op vragen met betrekking tot wat we noemen „het geestelijk leven". Dan is ermee bedoeld welke ervaringen van gelovigen in de preek ter sprake mogen komen, hoe ze ter sprake moeten komen: als voorbeelden, als illustraties van wat mensen in de omgang met God meemaken of: als voorschriften, als kenmerken die het geestelijk leven markeren en waarmerken? In het laatste geval is de conclusie: als u het niet kent, moogt u zich wel afvragen of u wel echt geestelijk leven kent.
Deze artikelen zijn niet voor dat probleem bedoeld, hoezeer het ook de moeite van een bespreking waard is. Neen, door de redactie is mij de vraag voorgelegd: hoe concreet mag en moet de predikant zijn, als het om ethische vraagstukken gaat. Ik noem nu, in vrij willekeurige volgorde, een aantal vragen, die onder deze titel vallen.
Mag de predikant zeggen op welke politieke partij de gemeenteleden in elk geval niet mogen stemmen? Mag hij zeggen op welke dat wel mag? Te denken valt aan het gebruik van voorbehoedmiddelen (de zogenaamde anticonceptiva). Mag de predikant daarover het ja of het neen uitspreken? Dienstplicht (nu wat minder urgent vanwege de discussies over een mogelijk beroepsleger). Mag de predikant tegen jongelui in de gemeente vanaf de preekstoel zeggen: je bent van Godswege verplicht als militair te dienen, ook voor de zogenaamde vredestaken over de grenzen? Of moet hij zeggen: Dat mag je in geen geval doen, daarmee tot pacifisme oproepend? Mag de dominee met zijn kritiek op het kapitalisme het socialisme (zelfs in zijn marxistische gestalte) aanprijzen? Zijn er beroepen waarvan de predikant op de preekstoel - dus als dienaar van het goddelijk woord - mag zeggen: daarin kunt u niet met een goed geweten werkzaam zijn?
Te denken valt aan medisch-ethische vraagstukken als kunstmatige inseminatie met het sperma van een donor, of aan bevruchting in de reageerbuis, al of niet met het sperma van een andere man. Mag de predikant het bijklussen veroordelen? Maar wat als hijzelf ook wel eens een simpel karweitje door een vriend van een vriend of van een van de kinderen laat doen?
Hoewel deze opsomming maar zeer voorlopig is, laat ik het hierbij. Iedere lezer kan de reeks vragen aanvullen met dingen die haar of hem in het bijzonder bezighouden. Wat zou zij het fijn vinden om eens vanaf de preekstoel concreet antwoord te krijgen op vragen waarmee zij als moeder in het gezin, of als raadgeefster van anderen zit.

Verschillende reacties
Er zullen ook mensen zijn die zeggen: laat de dominee maar het evangelie brengen. Dat is zijn opdracht. Antwoord op vragen zoeken we zelf wel. Daarmee hoeft de dominee zich niet te bemoeien. Wij zoeken het zelf wel uit.
Er zullen ook dominees zijn die zo denken en doen. Dat is voor hen het gemakkelijkst. Dan branden ze hun vingers niet. Ze krijgen niet te maken met boze gezichten en ze besparen zichzelf heel wat moeite. Ze kunnen allerlei problemen immers laten rusten.
Toch is het de vraag of dat juist is. Heeft de predikant geen enkele taak in ethische vragen? Laat hij zijn gemeente eigenlijk niet in de kou staan, als hij op geen enkele vraag concreet ingaat? En anderzijds: Een dominee die dat wel doet, komt weer voor de vraag te staan: Hoe ver reikt de persoonlijke verantwoordelijkheid van het gemeentelid? Bemoei ik me niet met zaken die hem alleen of hen beiden aangaan? Waar is de persoonlijke christelijke vrijheid, als ik me met van alles en nog wat in de preek bemoei?
Zou ik zelf het op prijs stellen, zo mag een dominee zich wel afvragen, als ik door een collega over van alles en nog wat tot in details onderhouden werd? Zou ik dan zelf ook niet zeggen: man, bemoei je met je eigen zaken. Ik zal me wel met de mijne bezig houden?

Hoe is het vandaag?
Eerlijk gezegd heb ik er geen idee van, hoe praktisch en concreet er over ethische aangelegenheden in onze kerken wordt gepreekt.
Mijn onderzoek van preken „Uit de Levensbron" heeft me tot de conclusie gebracht dat zeker in de oudere jaargangen weinig over ethische zaken wordt gesproken. Ook in de laatste jaargangen gebeurt dat niet frequent, al is er hier en daar wel aandacht voor. Ik kan me die moeite goed indenken. Een geschreven preek is voor een breed gehoor bestemd. Wie eigen gemeente kent en daarvoor preekt kan concreter zijn, dan wie voor heel de kerk een preek schrijft.

Wellicht is er in onze kerken ook nog de reactie van: in andere kerken zijn bepaalde politieke en maatschappij-kritische thema's voortdurend aan de orde. Laten wij ons daaraan niet schuldig maken.
Anderzijds hoor ik van predikanten die naar aanleiding van bepaalde geboden soms enkele thematische preken houden over het huwelijk, over seksualiteit, over vragen rondom levensbegin en levenseinde en over de overheid, diefstal en belastingen. Op zichzelf genomen lijkt mij dit niet verkeerd. Wel vind ik dat dit niet bij de eerste rondgang door de Catechismus moet gebeuren.
Maar ook dan is er de vraag: Hoe concreet mag de dominee zijn? Wat mag hij als zonde aanmerken en wat mag hij de gemeente als geconcretiseerd gebod of verbod voorhouden?

W.H. Velema

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 22 januari 1993

De Wekker | 16 Pagina's

Hoe concreet moet de preek zijn? (I)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 22 januari 1993

De Wekker | 16 Pagina's