De vitaliteit van de gereformeerde theologie

In onze tijd valt maar weinig meer aan te wijzen dat niet op een of andere wijze in de crisis is. Bijna alles schuift van zijn plaats. In de politiek, nationaal en internationaal, is veel op drift. De net gepasseerde gemeenteraadsverkiezingen waren een profetie van politieke verhoudingen waarin, als de Tweede Kamerverkiezingen geen herstel te zien geven, voor de komende jaren veel spanning opgeslagen ligt. In een tijd van economische neergang en een neerwaartse tendens in de ontwikkelingen op sociaal-maatschappelijk terrein, is het beangstigend als 's lands vergaderzaal een al te versnipperd politiek beeld te zien geeft en door de groei van de kleinere partijen onervaren bemanning op het schip van staat komt te staan. Er zal in de komende tijd grote stuurmanskunst nodig zijn, niet in de laatste plaats waar het om de ideële waarden in de samenleving gaat. Het mag in dit verband opmerkelijk worden genoemd dat de fractieleider van de VVD, de heer Bolkestein, heeft gepleit voor herstel van de christelijke normen en waarden in de samenleving en hij schroomde zelfs niet te zeggen, dat liberale beginselen best méér doortrokken
zouden mogen zijn van elementen die tot de waarden van het christelijk geloof moeten worden gerekend. Electorale bedoelingen zal hij met deze opmerking waarschijnlijk niet hebben. Hoewel hij zelf het christelijk geloof niet aanhangt, kan er natuurlijk toch wel iets in hem leven van de overtuiging, dat in het Evangelie van Jezus Christus het beste medicijn voor een verloederende samenleving en voor veel fysiek en mentaal ontregelde mensen is gelegen. Want heel veel mensen weten de ontwikkelingen niet meer bij te houden...
Economisch gebeuren er grote dingen. Kleine bedrijven gingen of gaan op in grote concerns of worden door de moordende concurrentie van de groteren in de berm gedrukt. En de mens van vandaag wordt in de overgangsprocedures meegeschoven, of hij wil of niet. Voor niet weinigen - en misschien bevinden zij zich ook onder ons - zijn aan deze ontwikkelingen, die in het maatschappelijk en economisch bestel onontkoombaar lijken te zijn, heel wat persoonlijke drama's verbonden.

Ook godsdienstig verschuift zoveel
Ook in godsdienstig opzicht schuift veel van zijn plaats. Wat op hechte fundamenten verankerd leek en waarin generatie na generatie beschutting leek te vinden, wordt door de bulldozer van het moderne denken omlaag gehaald, zonder dat er voor de ontwortelde mens een aanvaardbaar alternatief tegenover staat. Mensen schuiven mee in de overgangsprocedures als het op de dingen van het dagelijkse bestaan aankomt. Dàt op zich zelf vormt in onze tijd al een bron van oneindig veel neurosen. Maar daar voegt zich dan nog bij dat heel veel mensen eenzaam en verschoven zijn doordat zij het in de geestelijke verwarring van vandaag niet meer zien zitten. Misschien is er nooit eerder een tijd geweest waarin zoveel over God en over het geloof werd gesproken en geschreven als nu. Maar er moet tegelijk bij worden gezegd dat God voor het gevoel van de mens van nu nooit verder uit het vizier geweest lijkt te zijn als in onze tijd.
De hoeveelheden papier in boek, opinieblad en krant gewijd aan God en goddelijke zaken zijn nooit eerder vertoond. Daar is wel eens iets bij dat sticht en leiding geeft, maar van veel geldt dat het beter ongeschreven had kunnen blijven. Veel wordt door velen met een zucht bij de oude kranten gelegd omdat het geen duidelijke richting wijst, soms verwarrend is en vaak ook doordrenkt is van een geest van tegenspraak en beter willen weten. Hoeveel geestelijke standwerkers op de theologische markt van vandaag staan niet op stelten om de ander te kunnen overschreeuwen?
Bij veel godsdienstige artikelen uit allerlei hoek moet men nogal eens denken aan het gezegde: waar de galblaas vol van is daar loopt de inktpot van over. Dat geldt niet alleen op het protestantse erf, ook bij Rome manifesteert zich dit.
Intussen vreet het kwaad van de onzekerheid in het leven van de gelovigen voort. Het oerwoud van meningen en stellingen rond bijbel en belijdenis groeit hoe langer hoe meer dicht en velen zien geen pad meer om te gaan en wie het bestaat een pad te hakken, krijgt prompt een boom over zijn weg van hem die er vlak naast bezig is.
Is het een wonder dat velen in verlegenheid zitten? Ook veel ambtsdragers. Moet het verwonderen, dat er zijn die bij het doen van hun belijdenis het gereformeerde erfgoed in de ransel mee op reis namen er nu wat beteuterd mee in hun handen staan, in twijfel over de vraag of dat zware pak niet voor een lichter uitrustinkje inruilbaar is? Onder ons zijn er ook die de traditionele bagage krampachtig vasthouden en de ransel angstvallig gesloten houden, bang om er in te laten kijken, benauwd dat er iets uit zou kunnen vallen of aangewezen zou kunnen worden dat vandaag achterhaald lijkt te zijn.

Congres
In een tijd van onzekerheid, die bij velen veel dieper ingevreten is dan zij zelf willen toegeven en dan naar buiten wordt uitgedragen, wordt er een internationaal-theologisch congres voor Schriftgetrouwe calvinisten met als thema „de vitaliteit van de gereformeerde theologie" geannonceerd. Het congres wordt gehouden in Noordwijkerhout van 20 tot en met 24 juni 1994. Deelname kost ƒ 800,- per persoon, wat gerekend naar de kosten voor meerdaagse seminars bij overheid en bedrijfsleven als laag kan worden aangemerkt. De inschrijving sluit officieel 15 maart. Wat is het doel en wie vormen de doelgroep van dit congres en van wie is het initiatief ertoe uitgegaan? De Gereformeerde Theologische Universiteit (vrijgemaakt) in Kampen, de christelijke gereformeerde theologische universiteit van Apeldoorn en het Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap zijn bij dit initiatief sterk betrokken en de uitgeverij Kok in Kampen zal te zijner tijd de uitgave van de op het congres te houden lezingen voor zijn rekening nemen.
Het congres heeft als eerste doel om de wetenschappelijke bezinning op Gods openbaring te stimuleren. Bij deze doelstelling zou men de vraag kunnen stellen of nog bredere en diepere bezinning op die openbaring denkbaar is dan de voorbije periode van zeg 50 jaar heeft opgeleverd. Valt nog iets boven te brengen wat al niet „opgedolven" is? Zijn de uitgangspunten van de gereformeerde theologie al niet zò duidelijk in kaart gebracht dat daarover nauwelijks nog iets nieuws is te zeggen? Iets van de antwoorden op deze vragen vond ik terug in het vraaggesprek dat het Nederlands Dagblad had met dr. K. Veling, voorzitter van het organiserende comité.
„Theologie is de systematische bezinning op de openbaring van God in zijn betekenis voor de kerk, voor de mens persoonlijk en voor de wereld", heette het. En dat houdt natuurlijk nooit op, eenvoudig omdat de Schrift een onuitputtelijke bron van wijsheid, troost, vermaning en zaligheid is. Het houdt zeker niet op als je als theoloog en als dienaar van de gemeente „op een scherpe manier vanuit de Schrift in gesprek
wil gaan met de tijd van nu", een opmerking die in het vraaggesprek eveneens viel.

Tijd van nu
Achter die woorden „tijd van nu" bleef ik haken. Deze conferentie lijkt niet zozeer de opwaardering van de gereformeerde theologie als doel te hebben. Zou misschien van herwaardering mogen worden gesproken en dan in deze zin, dat een aanzet wordt gegeven tot een goed verstaanbaar maken voor onze tijd van de fundamentele uitgangspunten van de gereformeerde theologie? Dat is dringend nodig. Op allerlei manier staat de gereformeerde theologie al jaren onder druk.
Als theologie-beoefening nu toekomstgericht en heilzaam voor de (gereformeerde) kerk van de toekomst wil zijn, zullen drie sterke bedreigingen voor de vitaliteit van de gereformeerde theologie onder ogen moeten worden gezien, te weten: de moderne visie op de ontstaansgeschiedenis en het gezag van de bijbel, de naar mijn overtuiging zeer diep ingrijpende ontmanteling van de christologie en niet in de laatste plaats de toenemende neiging het christelijk geloof ten opzichte van de andere wereldgodsdiensten niet langer als uniek te zien. De gemeente van de toekomst behoeft op deze en misschien nog wel méér punten duidelijkheid. Misschien mag die gedachte het congres van juni 1994 beheersen.
Te hopen is dat veel predikanten en in theologie geïnteresseerden uit onze kerken zich voor deze conferentie zullen opgeven. Kerkeraden die hun predikant deelname gunnen of misschien zelfs opdragen, doen een investering die naar verwacht mag worden rendement voor prediking en pastoraat zal opleveren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen