Een standaardwerk over spiritualiteit (I)

In een serie
In 1993 verscheen bij uitgeverij De Groot Goudriaan te Kampen het boek „Spiritualiteit". Het is het vierde boek in een serie, die in de kring van de Gereformeerde Gezindte door samenwerking van auteurs uit diverse kerken is verschenen. In 1980 verscheen het eerste deel „Bij brood en beker", dat een standaardwerk genoemd mag worden over het Heilig Avondmaal. In 1983 werd het gevolgd door „Rondom de doopvont", een prachtig werk over de Heilige Doop. Het derde deel in deze serie kwam in 1990 uit en dat heeft als titel „De kerk" met de ondertitel Wezen, weg en werk van de kerk naar reformatorische opvatting". Al deze delen zijn in De Wekker besproken en aanbevolen.

Goede greep
Het is een goede greep geweest om nu een boek over spiritualiteit te doen verschijnen. Daar zit iets van een waagstuk in, want het begrip spiritualiteit is minder scherp af te bakenen dan de thema's van de vorige boeken in deze serie. Het is een felicitatie aan de redactie (bestaande uit prof. dr. W. van 't Spijker, prof. dr. W. Balke, drs. K. Exalto en drs. L. van Driel) waard dat men er in is geslaagd zulk een prachtig boek samen te (doen) stellen, dat een goed overzicht geeft van de geschiedenis van het begrip spiritualiteit en ons diep inleidt in wat spiritualiteit in het leven van Gods kinderen betekent en moet en mag zijn. De praktijk van de spiritualiteit komt uitgebreid aan de orde in dit boek.
Het is een studieboek. Men leest het niet in één dag uit. Om het boek echt te verwerken, zullen de meesten van de lezers wel een paar weken nodig hebben. Het telt inclusief de registers 480 bladzijden en in de winkel moet u er maar liefst ƒ 99,- voor betalen. Maar ik durf te zeggen dat de inhoud van het degelijk uitgevoerde boek deze prijs waard is. Men kan er voor onderwerpen op allerlei verenigingsavonden veel aan hebben.

Inhoud
Ik geef eerst een overzicht van de inhoud.
Uiteraard komen eerst de Bijbelse gegevens aan bod. M.J. Paul schrijft over vroomheid in het Oude Testament en A. Noordegraaf over vroomheid in het Nieuwe Testament. Dan komt de geschiedenis aan de orde en dit deel beslaat de pagina's 69-306. J.H. van de Bank schrijft over Spiritualiteit en de vroege kerk; F. van der Pol over Spiritualiteit in de Middeleeuwen; K. Exalto over Luther over de ware christelijke vroomheid. K. Runia belicht de spiritualiteit bij Calvijn en W. Balke geeft inzicht in de spiritualiteit van Comenius. De vroomheid volgens het Gereformeerd Piëtisme in Nederland, met name bij vader en zoon à Brakel wordt beschreven door T. Brienen, terwijl C. Graafland licht laat schijnen over de spiritualiteit van de Puriteinen (inzonderheid van Ebenezer en Ralph Erskine en haar invloed in Nederland). Twee belangrijke figuren uit de vorige eeuw krijgen in een tweede bijdrage van W. Balke meer gestalte: Isaac da Costa en dr. H.F. Kohlbrugge. Hun spiritualiteit wordt doorgelicht. De spiritualiteit van Bavinck, Kuyper en Schilder wordt behandeld door R.H. Bremmer. Zelfs de moderne, rooms-katholieke spiritualiteit wordt niet vergeten en B. Wentsel schrijft er over. Een tweede opstel van K. Runia gaat over de spiritualiteit van de evangelischen, terwijl de laatste bijdrage in het deel over de geschiedenis van de hand van L. Floor (uit Zuid- Afrika) is en handelt over de spiritualiteit van de charismatici.
Dan volgt een Tussenbalans van de hand van W. van 't Spijker, waarin hij de lijnen doortrekt naar onze tijd en aantoont hoe er een omslag in het denken over spiritualiteit heeft plaats gevonden. Tegelijk geeft Van 't Spijker inzicht in het denken over spiritualiteit van H. Berkhof, G.C. Berkouwer, H.M. Kuitert, H. Wiersinga en Aleid Schilder. Maar ook de bekend geworden boeken van C. Graafland „Gereformeerden op zoek naar God. Godsverduistering in het licht van de gereformeerde spiritualiteit'' en van W.H. Velema „Nieuw zicht op gereformeerde spiritualiteit" komen aan de orde.
Zelfs diverse theologieën en typen van spiritualiteit worden inzichtgevend beschreven. Van 't Spijker noemt de New Age Beweging, de oecumenische spiritualiteit en de charismatische beweging. Hij sluit zijn fraaie Tussenbalans af met opmerkingen over spiritualiteit en de gereformeerde traditie.
Hierna volgt het deel „Thema's". Hier komt met name de praktijk van het geestelijke leven aan de orde. K. Exalto schrijft over kerk en vroomheid; M.J.G. van der Velden over spiritualiteit en liturgie; W. Verboom over spiritualiteit en geloofsonderricht. W.H. Velema vervolgt met spiritualiteit en actie en opnieuw W. van 't Spijker schrijft over spiritualiteit en theologie. B. Roukema-Koning behandelt het thema spiritualiteit en psychologie, terwijl een tweede bijdrage van W.H. Velema als titel heeft spiritualiteit en persoonlijk geestelijk leven nu. Ik denk dat voor u als lezer van De Wekker dit deel het meest interessant zal zijn, maar dat hangt uiteraard mede af van ieders interessesfeer. Ik hoop in enkele volgende artikelen op bepaalde thema's uitgebreider terug te komen. Want hier hebben we te maken met zeer wezenlijke zaken, die ons allemaal direct raken en aangaan.
W. van 't Spijker sluit het boek af met een Epiloog. Die is dermate boeiend en soms „uitdagend" dat die om een verdere bespreking vraagt.
Misschien dat het vele, dat hierboven genoemd is, u wat afschrikt om aan dit boek te beginnen. De verdienste van de auteurs is dat ze doorgaans vrij eenvoudig weten te schrijven. De stijl van de een is soms wat meer toegankelijk dan die van de ander, maar het is een prestatie van de schrijvers om de dikwijls moeilijke stof toch zo bevattelijk mogelijk te behandelen. Het is een keur van schrijvers, die zijn krachten aan dit boek heeft gegeven. Zelfs dit dikke boek behandelt de stof niet uitputtend. Het is ook niet mogelijk om dat te doen. Dan zouden vele delen nodig zijn. Er verschijnt ontzaglijk veel literatuur over het thema spiritualiteit. Het is „in". Het is ook belangrijk. Als ik de woorden geestelijk leven en bevinding noem, dan gevoelen we om welke gewichtige zaken het gaat.
Ik raad met name ook studenten aan om met dit boek bezig te zijn, hetzij voor zichzelf hetzij in kring- en studieverbanden.
Een aantal vragen en wensen, die ik heb overgehouden, hoop ik te behandelen bij de stof zelf.
Als u het boek nog niet hebt aangeschaft, geef ik u het advies dat in deze weken te doen.
En met excuus aan de uitgever en de schrijvers dat ik meer tijd nodig had dan ik dacht om tot deze activiteit te kunnen komen.

J. Jonkman

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen