Luisteren en leren*

Luisteren en leren. Zo luidt de titel van het boek dat ter gelegenheid van het eeuwfeest van de Theologische Universiteit in Apeldoorn is verschenen. De redacteurs van het boek noteren, dat de titel niet enkel op het verleden ziet, maar ook een programma voor de toekomst biedt. Het luisteren wil niet anders zijn dan een luisteren naar het Woord van God. Dat dient voorop te gaan. Het leren volgt daaruit. En dat geldt zowel het geven als het ontvangen van theologisch onderwijs. Een fraaie titel voor een fraai uitgegeven boek.
Wat biedt het boek? In vijf hoofdstukken wordt de lezer ingewijd in alles wat met „Apeldoorn" te maken heeft. Daarbij is het duidelijk, dat gelet op de verscheidenheid van themata en auteurs de ene bijdrage inhoudelijk veel meer te bieden heeft dan de andere. Er zijn zeer principiële hoofdstukken in te vinden, waarin de lezer een onderbouwing vindt van de betekenis van de huidige Theologische Universiteit. Naast artikelen die meer anekdotisch van opzet zijn met soms wel heel persoonlijke notities over mensen en gebeurtenissen, die hebben plaatsgevonden.
Een rode draad in het boek, maar ook in de geschiedenis van de Theologische Universiteit is de verhouding tussen wetenschap en vroomheid. Prof. Van 't Spijker gewaagt daarvan al in het eerste hoofdstuk. De kerken die niet met de Doleantie waren meegegaan waren overtuigd van de noodzaak van een goede opleiding voor aanstaande predikanten. Het hoeft dan ook niet te verbazen, dat dit punt al op de agenda van de eerste synode in 1893 prijkte. Maar het moest een opleiding zijn waarin enerzijds de kwaliteit van het onderwijs gewaarborgd werd en anderzijds de zin voor vroomheid niet uit het oog verloren werd. Dat dit wel eens tot een zekere spanning in de kerken leidde, zal niemand die de geschiedenis kent kunnen ontkennen. Het is boeiend om te zien, hoe deze twee punten - wetenschap en vroomheid - vanaf het ontstaan van de eigen opleiding steeds weer aandacht vroegen. Het leidde ook wel eens tot de heftige discussie: de mogelijkheid bestond/bestaat immers ook om de kerken naar art. 8 van de K.O. te dienen en sommigen hebben voor een verruiming van dat artikel gepleit. Het gaat hier om het artikel uit de kerkorde, waarin voor iemand met singuliere gaven zonder wetenschappelijke opleiding de weg tot het ambt van predikant wordt geopend. Het is een weg die de kerken steeds hebben open gehouden, maar die ook makkelijk tot een zeker misbruik aanleiding kan geven, wanneer de kerken niet uiterst zorgvuldig met dit artikel omgaan. Met name ds. F.P.L.C. van Lingen heeft voor de gedachte gewaarschuwd, dat het vromer zou zijn om zonder studie de kansel te beklimmen. „Menselijkerwijs is het aan Van Lingen te danken, dat de kerken niet zijn terechtgekomen in een moeras van vroomheid zonder kennis en van religie zonder Schrift" (20). Wetenschap en vroomheid: het bleken en blijken de pijlers te zijn voor een volwaardige theologische opleiding.
Diezelfde aandacht voor het eigen karakter van de theologische universiteit beschrijft ook prof. Van Genderen in het laatste hoofdstuk. Als kenmerken van het onderwijs noteert hij de centrale plaats van de bijbelse vakken, de nadruk op de reformatorische theologie, de theocentrische en trinitarische theologie en het praktisch karakter van de studie. Het zijn deze kenmerken die ondanks alle veranderingen de continuïteit met het verleden laten zien en de actualiteit van het onderwijs onderstrepen. Want hoe dichter bij de bijbelse bron, des te levendiger en frisser is de theologie, aldus Van Genderen.
Zo wordt in dit boek duidelijk gemaakt, dat predikanten ook in deze tijd een grondige theologische scholing nodig hebben. Terwijl het tegelijk de overtuiging ook van de huidige generatie docenten is gebleven, dat de beoefening van de theologie niet zonder innerlijke overtuiging kan plaatsvinden. In het boek wordt verder aandacht besteed aan wat in en rondom de universiteit een rol speelt. Interessant is wat ds. H. van der Schaaf noteert over het curatorium en over de financiën. Wat het laatste betreft: aanvankelijk speelden de gebrekkige financiële middelen wel eens een negatieve rol. Gaandeweg groeide echter de overtuiging, dat, wanneer uitbreiding en vernieuwing nodig was, de kerken erachter stonden met gebed en grote offervaardigheid. Vandaar ook de terechte aandacht in dit boek voor de Vrouwenactie Bibliotheek Theologische Universiteit.
In hetzelfde kader past in dit boek ook enige aandacht voor degenen, die er studeerden en voor hun belevenissen. Inmiddels zijn er 338 studenten via het admissie-examen in onze kerken predikant geworden.
Dat ook een beschrijving van het onderwijs en van de betreffende hoogleraren in dit boek een ruime plaats moest hebben is duidelijk. Het derde hoofdstuk vormt het grootste hoofdstuk. In dit hoofdstuk vindt de lezer een uiteenzetting van de bijbelse, de ecclesiologische, de systematische en de ambtelijke vakken. Met een beschrijving van de talenten en bijdragen van de hoogleraren, die de vakken voor hun rekening namen of nemen. De auteurs hebben het zich hierbij niet gemakkelijk gemaakt, omdat de docenten en hoogleraren in de loop der jaren nogal eens verschillende onderdelen in hun opdracht hadden. Het eerbetoon valt daarbij niet alleen degenen die ons zijn voorgegaan ten deel, maar ook de nog levenden.
Samengevat is het een gevarieerd boek geworden, dat veel wetenswaardigs biedt. Men leze zelf. Prof. Van Genderen schrijft in zijn laatste bijdrage: „Zonder het verleden te verloochenen zullen wij in deze tijd meer moeten accentueren wat ons verbindt met allen die willen strijden voor het geloof dat eenmaal aan de heiligen overgeleverd is" (259). Een dergelijke samenwerking kan het theologisch bezig-zijn in Apeldoorn, zolang die tijd nog gegeven is, alleen maar ten goede komen. Het volgende jubileumboek moge er het bewijs van zijn.

R.W.J. Soeters

* J. van Genderen/W. van 't Spijker, red.
Luisteren en leren
Jubileumboek van de Theologische Universiteit van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland 1894- 1994.
Uitg. Buijten en Schipperheijn, prijs: ƒ 37,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen