Christus beneden het bestaansminimum

Kerstfeest in de verzorgingsstaat
We zullen op het Kerstfeest niet vergeten dat het Kerstfeit behoort tot de dwaasheid en de ergernis van het evangelie. De diepste oorzaak van onze irritatie over de boodschap van Christus' geboorte ligt in onze hoogmoed. Dat Christus in ons vlees moest komen terwille van onze verlossing, we kunnen het onmogelijk aanvaarden. Het is het hoogmoedige hart dat niet wil knielen bij de kribbe. Vandaar dat een kerkvader opmerkte dat er eigenlijk drie wonderen waren op het Kerstfeest. God werd geboren. Zijn moeder was een maagd. En er zijn mensen die het geloven. Dat laatste is een niet minder groot geheim dan het eerste. Bij de geboorte van Christus past een wedergeboren hart. Wie zal het zichzelf geven?

Wérkelijk arm
Toch hebben we met déze diepste ergernis van de mens ten opzichte van het evangelie beslist niet alles gezegd. Misschien kunnen wij in onze verzorgingsstaat ons niet eens voorstellen, hoe diep de armoede is geweest waarin Christus kwam. Wij in de kerk, wij kennen de tekst. Christus is arm geworden om onzentwil opdat wij door zijn armoede rijk zouden worden. De armoede van Christus was een heel echte en pure armoedigheid. Zijn kribbe is daarvan altijd als teken gezien. „Zo arm werd de Heer, der schepselen Heer..." Maar wanneer we het zingen, dit oude versje, vervaagt die armoede in het timbre van onze stem in een soort van eigenaardige kerstwarmte. De sfeer waarin wij Kerst gebracht hebben staat ons niet toe om de werkelijkheid van deze armoede tot ons te laten doordringen. Wij zetten de verwarming wat hoger, we trekken de gordijnen dicht, we zakken wat dieper weg in onze fauteuil en draaien nog eens weer die mooie nieuwe Kerst-CD, met warme muziek en heldere kinderstemmen. De sfeer staat ons niet toe ons de armoede van Christus werkelijk voor te stellen.

Beneden het minimum
Zijn moeder: arm, geen geld, geen voorzieningen, geen noodzakelijk baby-pakket. Zijn vader: arm, geen naam, geen bekendheid, geen toekomst. Het kind zelf: arm. Geen kussen voor 't hoofd, geen plaats voor het hol van de voet. Die armoede was niet maar een contrasterend achtergrondplaatje, zodat we, als we haar eenmaal gezien hebben, kunnen overstappen op zijn rijkdom. Zijn armoede was schrijnend. We zouden vandaag zeggen, dat het Kind in de wereld onder het bestaansminimum kwam te leven.
We weten het en we vergeten het niet: die armoede was vrijwillig aanvaard. Zij behoorde ook tot de last die te dragen Hem opgelegd was. Zij was voor Hem zo schrijnend, omdat van Hem het vee is op duizend bergen en al het goud dat de aarde bevat. Hij is Heer en Meester van alles wat de schepping in zich bergt aan schatten, rijkdommen en heerlijkheid. Vrijwillig heeft Hij de armoede gekozen, niet slechts als teken, als verwijzing, als aanduiding slechts van onze nood. Hij droeg de armoede, die schrijnend was, omdat het een werkelijke nood was, een wezenlijk gebrek. Armer was Hij dan de vogels, die tenminste nog nesten hebben. Armer dan de vossen die in hun holen kunnen schuilen. De Zoon des mensen heeft niets...
Laten we de armoede van Christus niet gaan vergeestelijken. Want zij stelt ons op zichzelf reeds voor zulke onoplosbare vragen. Zo arm als Hij was, we kunnen het ons niet indenken. Maar die voor ons vreemde armoede van de Here Jezus Christus stelt ons ook voor andere vragen.

Het uitbundige Westen
We noemen er twee. Hoe komt het dat het Westen het Kerstfeest zo uitbundig viert, terwijl het buiten alle proporties rijk is geworden? Is het daardoor reeds op zichzelf niet een oppervlakkig feest geworden? Immers dat het uitbundig is vertellen ons de versierselen, waarmee alles opgetooid wordt. Uitbundig klinkt de muziek over de pleinen en wandelcorridors van de koopcentra. De banken hebben er ook iets van geroken. De slagers en de bakkers gaan gebukt onder banketstaven, vleesstaven voor de verandering, rijk versierd krentenbrood, met of zonder amandelspijs. En het gaat allemaal op. Uitverkocht, het is het mooiste wat een middenstander in zijn lang geopende winkel hoopt te kunnen zeggen. Helemaal leeg. Wie zou 't hun misgunnen?
Maar de rijkdom van het winkelende, en feestvierende Westen staat zo ver af intussen van wat het evangelie zegt omtrent het Kind in de kribbe. Het heeft ook geen gelijkenis meer met het „niet vele wijzen, niet vele edelen, maar het arme heeft God uitverkoren, opdat Hij het rijke zou beschamen en het dwaze en het onedele".
Het rijmt niet meer. En dit ongerijmde, maakt het Kerstfeest tot een onwerkelijk feest, het doet vreemd aan. Het is voor velen zo leeg. Het helpt niet de Kerstnachtdienst bij te wonen, als een opwarmer voor de gezelligheid van een paar vrije dagen. Het Westen, dat is ook ons eigen nabije arme land, het is geestelijk volstrekt beneden het bestaansminimum geraakt. Daarom kloppen de versjes ook niet meer. Rijk en verrijkt. Geens dings gebrek. En niet te weten wat en hoe armoede is, letterlijk te verstaan. Het maakt het Kerstfeest tot een vreemd, onbegrijpelijk feest.

Verkondig aan de armen het evangelie
Zou het daaraan toe te schrijven zijn, dat in deze zelfde wereld, niet in de buitenwijken van de stad, maar in de stegen en sloppen van de uitgewoonde binnenstad, de soms nijpende armoede de mensen heeft afgestompt voor het Kerstfeest? Hoe komt het dat in de arbeiderswijken en in de grote flats waar de buitenlanders wonen de deuren dicht blijven, lange tijd dicht blijven op de eerste Kerstdag. Dat er slechts een enkeling uit die buurt de weg naar de Kerstdienst ging? Men moet armoede hebben meegemaakt om er mogelijk iets van te begrijpen.
Het is de vraag naar het ongerijmde van een Westerse rijkdom die slechts een bovenlaag in staat stelt om het Kerstfeest op een manier te vieren die niet strookt met het kale hout van de koude kribbe. Zou die manier van vieren mogelijk de oorzaak kunnen zijn dat de werkelijke armen, die onder het bestaansminimum moeten leven, het niet meer meemaken? Wat is de oorzaak van de vervreemding die zich bij een groot deel van het volk heeft voorgedaan, nu de rijken feestvieren, alsof zij nooit van een kribbe hadden gehoord, terwijl de armen het voedsel uit de kribben van de rijken toegeschoven krijgen.

Te sociaal?
Of is dit te sociaal gesproken? Maar hoe komt het dan dat een groot deel van de wereld, het grootste deel zelfs in pure armoede leeft, waar van een minimum niet eens meer sprake is. Zou dat iets te maken kunnen hebben met de religie van rijk en arm?
Toen de rijke jongeling, dicht bij het Koninkrijk, toch heenging, vroegen de discipelen: wie kan dan zalig worden. En zij verbonden om zo te zeggen het sociale aspect met het religieuze. Een rijke, zegt Christus, kan niet ingaan in het Koninkrijk dan door het oog van een naald.
Maar tegen de onmacht van de discipelen plaatst Christus de mogelijkheden van God: wat bij de mensen onmogelijk is, is mogelijk bij God.
Als dat het evangelie is, dan zullen we op het Kerstfeest de diaconie goed bedenken en de zending ook. En het sociale vraagstuk zullen we na de Kerst met andere ogen bezien en we zullen het anders benaderen. Het is niet een kwestie van politiek maar van religie. Wat dacht u, dat er niets zou veranderen, wanneer rijken en armen elkaar ontmoeten bij de kribbe van Bethlehem? Wat ons onmogelijk is, heeft God daar mogelijk gemaakt.

W. van 't S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen