Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De risico's van het ambt (Risico's van het ambt I)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De risico's van het ambt (Risico's van het ambt I)

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Het kost moeite om te voldoen aan het verzoek over dit onderwerp iets te schrijven. Het is een delicaat thema om méér dan één reden en naar méér dan één kant. Een feit is dat aan het bijzondere ambt in de kerk, aan de uitoefening ervan in het midden van de gemeente, risico's zijn verbonden. Voor de ambtsdrager zelf, voor een kerkenraad die voor een goede gang van zaken in de gemeente verantwoordelijkheid draagt en niet in de laatste plaats naar de kant van de gemeente als geheel en die van elk lid van die gemeente persoonlijk.
Niet dan zorgvuldig en discreet kan over dit gevoelige onderwerp worden gesproken en geschreven. Omdat in de gemeente van Christus aan het eerste nog wel eens iets mankeert, willen we proberen er in deze rubriek iets over te schrijven, in een poging antwoord te geven op vragen die rond dit onderwerp in de kerken leven, zeker op plaatsen waar men er heel direct mee werd geconfronteerd.
In alle kerken heeft men met de hier bedoelde risico's te maken. In welke mate is niet uit statistieken afleesbaar, maar uit publicaties van de laatste jaren is wel duidelijk geworden dat in de Rooms-Katholieke kerk niet weinig priesters en in de protestantse kerken vrij veel predikanten en soms ook ambtsdragers van andere orde, er moeite mee hebben om in het pastoraat de grens in het oog te houden tussen geestelijke bijstand en affectieve gevoelens voor degene aan wie die bijstand wordt verleend. Die grens is snel overschreden, dikwijls alleen maar in het gevoel, dat dan gelukkig beheersbaar blijft, soms op een wijze die het onmogelijk of bijna onmogelijk maakt nog weer achter die grens terug te gaan. Soms blijft het naar buiten toe verborgen, dikwijls komt het op enig moment in de openbaarheid.

Meer dan vroeger!
Ook onze kerken hebben in de voorbije jaren en in heel haar geschiedenis op verscheidene plaatsen met de gevolgen van zulke situaties te maken gehad.
Allereerst iets over de vraag of het zich in onze tijd méér voordoet dan vroeger, zeg in de jaren tussen 1930 en 1990.
Statistische gegevens zijn niet beschikbaar, maar wie als oudere enigszins ingewijd is in de geschiedenis van de kerken, zal deze vraag alleen maar ontkennend beantwoorden. De hier bedoelde risico's van het ambt waren er vroeger evenzeer en even sterk als nu. De menselijke zwakheden op dit punt waren toen in elk geval niet anders dan in onze tijd. Misschien is vroeger meer verborgen gebleven en in sommige gevallen nog tijdig gestuit.
Ouderen in sommige gemeenten herinneren zich nog zeer wel dat èn voor de gemeente èn voor de aan die gemeente verbonden dienaar van het Woord, het beroep naar een andere gemeente als een afgebeden oplossing werd gezien voor het probleem dat tussen herder en een enkel schaap van de gemeente een te vertrouwelijke omgang dreigde te ontstaan, die op termijn tot vervelende complicaties zou hebben kunnen leiden. Goddank bleven deze dingen voor de brede kerkelijke massa in de regel in de verborgenheid en hebben ze geen afbreuk gedaan aan het respect dat de betrokken en soms vooraanstaande dienaren der kerk (terecht) genoten. Blijvend mag er nu al en straks met eerbied over hun nagedachtenis worden gesproken, zij het wel met een zekere ingehoudenheid, omdat ook zij, evenals wij allemaal, mensen van vlees en bloed en geen heiligen waren. Van veel mensen, ook van pastores, geldt dat alleen God - en misschien enkele intimi - weten wat in hun leven omging.

Oorzaken en aanleidingen
Daarop diep ingaan zou veel ruimte vragen. Het zijn er namelijk veel. Een korte aanduiding van de voornaamste.
Mèt mensen die in sectoren van de samenleving werken, waarin de benadering van en de meer dan gewone ontmoeting met de enkele mens regel is, heeft de predikant gemeen dat hij geroepen is en zich soms sterk gedrongen voelt zich de levenssituatie van de ander goed in te leven en te tonen dat hij in de vreugden, verdrietigheden en zorgen van de ander deelt. Er wordt dikwijls vertrouwen gevraagd en gegeven. Men komt dicht bij de ander en tegelijk dient men afstandelijk te blijven. Welke opstelling de ambtsdrager daarin kiest is afhankelijk van méér dan één factor. Hoe is zijn eigen dispositie (gesteldheid, vatbaarheid)? Weet hij evenwichtig om te gaan met mensen die hem de diepste geheimen van hun leven toevertrouwen? Blijft hij zichzelf als zusters in de gemeente hem deelgenoot maken van levensomstandigheden en gevoelens daaromheen, waarin hij iets van zichzelf en van problemen uit zijn eigen directe omgeving herkent?
In méér dan één geval is het gevoel van lotsverbondenheid met de ander een pastor in de uitoefening van het pastoraat fataal geworden.
Disharmonie in het huwelijk van een vrouw in de gemeente en stoornissen in de eigen huwelijksrelatie, kunnen voor een pastor gevaarlijk zijn en als het niet wordt verhoed, leiden tot een situatie, waarin de herkenning van eigen positie in de problemen van de ander in een mengeling van pastorale bewogenheid en groeiende affectie met de persoon in kwestie, uitgroeit tot het verkeerde verlangen om de wederzijdse moeiten en de eenzaamheid die men daarin ondervindt, in een onwettige en zondige verhouding samen in het geheim te compenseren.
In de gemeente van Christus is men snel geneigd in situaties als deze aan slechtheid van karakter te
denken, aan schijnheiligheid, aan hypocrisie, als wat in prediking en pastoraat werd en wordt gedaan in scherp contrast blijkt te staan met de levenspraktijk van de ambtsdrager. En natuurlijk is het niet goed te praten. In een gemeente waarin het zich voordoet, heeft het desoriëntatie en discontinuïteit tot gevolg. Om over de directe omgeving van een pastor maar niet te spreken.
Wat door een pastor in een voorafgaande periode aan pastorale inspanning, toewijding en inzet ten beste werd gegeven, verschrompelt in de waardering bij mensen soms tot bijna nul komma nul. Enerzijds begrijpelijk, anderzijds niet terecht. Het laatste, omdat dikwijls te weinig wordt beseft hoe groot de kwetsbaarheid van pastores en ambtsdragers is, deels misschien vanuit hun eigen karakter en instelling, deels door risico's van buitenaf, risico's die binnen de gemeente liggen en waarvoor de gemeente als geheel en elk lid individueel verantwoordelijkheid dragen.
Vanuit de gemeente en vanuit parochies komt soms op pastores een stuk verleiding af, waartegen de sterksten soms niet bestand blijken te zijn. Bijzonder kwetsbaar is de pastor wiens uiterlijke verschijning en uitstraling door vrouwen in de gemeente als charmant en karakteristiek worden ervaren; wiens manier van optreden in prediking en in het pastorale gesprek overtuigend overkomt, wiens wijze van benadering en wiens toonhoogte van stem een gevoel van geborgenheid geven.
Daarin kan bedoeld of onbedoeld een groot stuk raffinement zitten, waarvan in de geschiedenis van de kerk meerderen het slachtoffer zijn geworden.
In de volgende aflevering iets over de verantwoordelijkheid van kerkenraden over preventie in deze sfeer, over de zorg voor de gemeente als zich calamiteiten op dit vlak voordoen en over de waarlijk christelijke wijze van omgaan met ambtsdragers die in deze sfeer „uit het roer liepen".

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 4 april 1997

De Wekker | 16 Pagina's

De risico's van het ambt (Risico's van het ambt I)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 4 april 1997

De Wekker | 16 Pagina's