Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Maakt geloof ziek? (V)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Maakt geloof ziek? (V)

(over geloof en depressie)

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Schuldgevoelens. Bij depressie is vaak sprake van schuldgevoelens. Hoe kunnen we daar pastoraal mee omgaan?

Ons geweten als alarmsysteem
Schuldgevoelens ontstaan daar, waar een norm overtreden is. En zo kunnen ook niet gelovigen allerlei schuldgevoelens hebben, omdat zij ingegaan zijn tegen wat ze zelf als norm en wet beschouwen.
God heeft de mens geschapen met een geweten. Een geweten werkt als een alarmsysteem. Het waarschuwt, wanneer er iets verkeerd gaat. Daarom is het maar goed, dat na de zondeval het geweten nog een functie heeft ook bij niet gelovige mensen. Maar er is dikwijls iets grondig fout met dit alarmsysteem. Bij sommige mensen waarschuwt het veel te laat of helemaal niet. Deze mensen handelen gewetenloos. Bij anderen werkt het alarmsysteem bij het minste en geringste: „men voelt zich schuldig om de kleinste dingen". Dat maakt wel duidelijk dat het geweten een zeer feilbare instantie is geworden. En bij vernieuwing van hart en geest hoort ook vernieuwing van het geweten. De Geest moet ook dit alarmsignaal vernieuwen. Dan gaat het meer en meer reageren op Gods normen en waarden. Nu is het vaak ontregeld.

Schuldgevoelens en schuld
Vooral bij depressieve mensen ontstaan dikwijls schuldgevoelens om zaken, die in bijbels licht bekeken een mens niet schuldig hoeven te stellen voor Gods aangezicht.
Daarom is het de grote vraag: zit achter elk schuldgevoel reële schuld! En om dat na te gaan moeten we weten, wat schuld is. Schuld is daar, waar Gods norm overtreden wordt. Zijn norm is: God liefhebben bovenal en de naaste als jezelf. Zijn norm: dat zijn de concrete geboden, zoals we die vinden in de wet des Heren.
En dan is er bij ieder mens een berg van schuld, van tekort en nalatigheid. Daar zou een mens zich schuldig onder moeten voelen. En daarom wordt in de verkondiging de schuld concreet aangewezen. Het gaat er niet om om mensen op schuld vast te pinnen, maar om ze daarmee naar Christus te lokken. Hij alleen kan de schuld wegdoen.

Reële schuld
Er is veel reële schuld en daarom zijn er ook reële schuldgevoelens. In een bevrijdend pastoraat worden mensen naar Christus geleid. Geen heerlijker werk dan de Borg en Middelaar aan te prijzen!
De bijbel laat zien, hoe zonde en schuld van God vervreemden. Adam en Eva duiken in schaamte voor God weg, David komt na de zonde met Bathseba onder zware druk. Hij wordt er letterlijk ziek van. Toen hij zweeg, kwijnde zijn gebeente weg. Dus is het zeer belangrijk een mens aan het praten te krijgen. Waarover voelt men zich schuldig? Laat het maar eens heel duidelijk verwoord worden. Zo kan puin geruimd worden en kunnen de scherven bij Hem worden ingeleverd, die voor ons verbrijzeld werd.

Ongegronde schuldgevoelens
Nu kunnen er ook ongegronde schuldgevoelens zijn, waar vooral de depressieve mens mee tobt. Hoe daar mee om te gaan?
We zullen eerst nauwkeurig moeten nagaan, wat een ongegrond schuldgevoel is. Jef de Vriese (Actuele problemen in het licht van de bijbel) definieert het als volgt: „Ongegronde schuldgevoelens zijn een emotionele uiting van een subjectieve overtuiging van strafbaarheid wegens overtreding van een norm, die niet te vereenzelvigen is met Gods wet, zodat er geen grond is voor objectieve strafbaarheid"
Met andere woorden: iemand voelt zich schuldig, terwijl hij het in feite naar Gods normen niet is.
Ja, waar kan een mens zich niet schuldig over voelen, terwijl er ten diepste geen reden toe is!

Voorbeelden
Ik noem een paar voorbeelden:
Een vrouw voelt zich schuldig, omdat zij na jarenlange verzorging thuis van haar demente man het op heeft moeten geven en de beslissing moest nemen om hem op te laten nemen in een verpleegtehuis. Het ging haar draagkracht te boven. En nu ze haar man daar zo ziet zitten, voelt ze schuld. Had ze toch niet alles op alles moeten zetten? Wie weet, was het haar gelukt? Het maakt haar depressief!
Een moeder wil graag een bijbaantje, zonder de kinderen daarmee te kort te doen. Haar man is ertegen! En dominee verkondigt ook vrij massief de mening, dat een vrouw alleen in het gezin hoort. Toch gaat ze voor een aantal uren werken. Maar één van de kinderen krijgt een ongeluk, juist als zij buitenshuis werkt. Ze voelt zich onmiddellijk schuldig. Had zij nou maar niet die beslissing genomen. Uiteraard begrijpen we, dat dat kind net zo goed een ongeluk had kunnen overkomen, als zij geen bijbaan had gehad. Maar nu worstelt ze met een onbijbels schuldgevoel. Het is haar aangepraat door haar man en door een bepaalde ongenuanceerde lijn in de verkondiging.
In een sterk wettisch klimaat wordt het zelfregulerend omgaan met gezinsvorming als uit de boze gezien. Een mens moet vertrouwen hebben. Maar de vrouw, die van haar arts te horen krijgt, dat gezinsuitbreiding risico's met zich meebrengt, voelt zich in een klem terechtkomen. Gaat ze toch de weg op van het vermijden van een volgende zwangerschap... dan stapelen schuldgevoelens zich op.
In een sterk charismatisch klimaat wordt zondags gehamerd op mededeelzaamheid. Alles moet gegeven worden aan zending en evangelisatie. En dagelijks getuigen en stille tijd houden is een „must". Het evangelie is bijna een nieuwe wet geworden.
Er is iemand, die zegt: „Ik moet zoveel stille tijd houden, anders ben ik geen goed christen". Er komen schuldgevoelens bij nalatigheid. Ook getuigen... het wordt dwangmatig. O, als ik nu niets tegen die of die gezegd heb over Jezus... dan...!
Of de vrouw voelt zich schuldig om een mooie jurk, die ze gekocht heeft... want in christen-zijn past bescheidenheid. Je kunt beter aan de zending geven.
Er is een jongen, die gaat studeren. Maar hij redt het niet. Oorzaak: faalangst. Het is als een echo in zijn opvoeding meegegaan: „Met jou wordt het toch niks". Gevolg: een kramp om zich toch waar te maken. Gevolg: schuldgevoelens, dat hij de aan hem gestelde eisen niet heeft kunnen volbrengen.
En dan de schadegevallen bij echtscheiding en incest:
De jongen, die zich altijd schuldig heeft gevoeld aan het uit elkaar gaan van zijn ouders! Het meisje, dat maar blijft denken, dat zij aanleiding was voor die incestsituatie.
En zo kun je een lange reeks noemen van schuldgevoelens, die onterecht zijn! Een volgende keer willen we met elkaar nagaan, hoe hiermee om te gaan.

A. Wagenaar

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 5 juni 1998

De Wekker | 16 Pagina's

Maakt geloof ziek? (V)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 5 juni 1998

De Wekker | 16 Pagina's