Evangelisch licht over het geld

Op het „Nader Bekeken" van vrijdag 10 juli j.l. gaf een broeder uit de kerken een reactie, die ik graag wil verwerken. Ik gaf in dat „Nader Bekeken" enkele (persoonlijke) overpeinzingen over de heerschappij van „koning" voetbal. Ik ging daarbij ook in op de enorme bedragen die door clubs voor topspelers worden betaald en maakte enkele opmerkingen over de zelfverrijking van bepaalde topmensen uit het bedrijfsleven en zei dat het over het algemeen nog niet zo gemakkelijk is om miljonair te zijn. Ik sprak het vermoeden uit dat er in onze kerken niet veel leden zijn die miljonair zijn. De reagerende broeder meent dat er wel degelijk velen in onze kerken tot de categorie van miljonairs gerekend kunnen worden. Hij wijst op succesvolle ondernemers en hardwerkende boeren. Zij kunnen zich door mijn „overpeinzingen" negatief geraakt voelen. Mocht dat het geval zijn, dan wil ik hier uitspreken dat geenszins bedoeld te hebben. Ik gun een ieder dat het hem en haar in de maatschappij goed mag gaan.
Al heb ik niet alle verstand van optieregelingen - wat nog wat anders is dan er niets van af te weten! - en erken ik dat het niet het terrein is waarop een predikant zich hoort te bewegen - hetgeen ik verder dan ook niet doe - dat wil nog niet zeggen dat er niet bepaalde opmerkingen over gemaakt mogen worden. Het ging mij er voornamelijk om een trend in de samenlevingen te signaleren waarin het geld inderdaad het een en het al is in dit leven. Het gaat om een trend die tegelijk praktijk is. Deze trend is overigens al duizenden jaren werkzaam en zal er zijn zo lang deze wereld bestaat. Ook in dit opzicht is er niets nieuws onder de zon.

Ik ben niet de enige die argwanend aankijkt tegen bepaalde vormen van zelfverrijking die er wel degelijk zijn. Tot in de hoogste politieke kringen toe zijn kritische woorden gesproken over de optieregelingen die aan een selecte groep van topmanagers veel voordeel kunnen aanbrengen. Ik blijf dit, met alle buitensporig hoge salarissen, een slechte zaak vinden. Het is niet zo maar dat er steeds weer indringend gewaarschuwd wordt voor een dreigende tweedeling in onze samenleving. Ik weet dat dit een ingewikkeld proces is die je niet met een paar kreten kunt afdoen. Hier liggen serieuze problemen, waar de politiek zich mee bezig houdt en zo moet het ook. Ik blijf er op wijzen dat men de macht van de Mammon niet moet onderschatten. Ik heb zeer recent (weer eens) gepreekt over de gelijkenis van de onrechtvaardige rentmeester uit Lucas 16. Jezus noemt de Mammon onrechtvaardig! Die uitspraak is voor ons persoonlijk bedoeld en het is inderdaad niet de bedoeling deze woorden op anderen toe te passen. Maar Jezus' woorden hebben uiteraard wel een algemene strekking en bevatten een boodschap voor iedereen, voor rijken en armen. Wij moeten met de onrechtvaardige Mammon omgaan maar er geen onrechtvaardige dingen mee doen. Met de onrechtvaardige Mammon kunnen wij op rechtvaardige, voor God en mensen verantwoorde wijze omgaan en waar daarvan de grenzen liggen in het leven van ieder persoonlijk is aan ieder zelf om dat voor God en mensen te bepalen.
En het is onmiskenbaar dat het Nieuwe Testament indringende waarschuwingen laat horen tegen de rijkdom. Ik noem slechts enkele voorbeelden zonder op de exegetische details in te gaan. In Lucas 18:24 en 25 zegt Jezus: „Hoe moeilijk kunnen zij, die geld hebben, in het Koninkrijk Gods ingaan. Want het is gemakkelijker, dat een kameel gaat door het oog ener naald, dan dat een rijke het Koninkrijk Gods binnengaat". Een rijk mens kan dus wel het Koninkrijk Gods ingaan, maar Jezus zegt dat het voor hem of haar wel moeilijk is. Want de zuigkracht van het geld is groot. Jezus roept de mensen - rijk en arm - op om zich schatten in de hemelen te verzamelen, Mattheüs 6:19-21 en ook Lucas 19:22 (tegen de rijke jongeling!). In 1 Timotheüs 6 schrijft Paulus over het gevaar van de rijkdom. Rijkdom kan bijbels gesproken gevaarlijk zijn. Een mens kan met al zijn geld zijn leven voor eeuwig kwijtraken. In vers 10 staat het: De wortel van alle kwaad is de geldzucht. Het was voor mij schokkend toen ik voor de eerste keer mensen ontmoette die onomwonden te kennen gaven dat hun leven maar één doel had: geld verdienen en rijk willen worden in deze tegenwoordige wereld. Ik was nog zo naïef te denken dat het niet voorkwam dat mensen geen ander levensdoel zouden hebben dan alleen het geld najagen. Die naïviteit ben ik inmiddels kwijt.

Het ging mij er niet om rijke mensen aan te vallen. Dat is een goedkope manier van doen. Het Evangelie is geen maatschappijkritiek maar men mag de stelling niet omkeren en zeggen dat het Evangelie geen maatschappijkritische noties bevat. De grondlijnen van de politiek - en nu laat ik zelfs het bijvoeglijk naamwoord „christelijke" even weg - zijn wel degelijk te ontlenen aan Gods wet en aan het Evangelie. Een predikant mag maatschappijkritische noties in zijn preken verwerken mits hij zich niet laat leiden door bepaalde ideologieën van welke richting ook maar zich baseert op de duidelijke teksten van Gods Woord. Dat daarbij wijsheid en voorzichtigheid geboden is, is duidelijk. Maar de vermaningen van het Evangelie zijn altijd concreet en kunnen in bepaalde situaties van ons leven confronterend zijn en tegen bepaalde praktijken waaraan wij ons gewend hebben ingaan.

God heeft de mens aangesteld als rentmeester. „Doe verantwoording van uw beheer", zegt de rijke man in de gelijkenis uit het begin van Lucas 16 tegen zijn rentmeester. Dat woord gaat ons allen aan. Doe verantwoording van uw beheer. De Bijbel kent ook aardse rijkdom als een zegen van God. Als de Heere ons werk zegent en wij mogen hier in dit korte leven het goed tot zeer goed hebben wat geld en goederen betreft, dan zullen wij God er voor danken en Hem nodig hebben om blijmoedig een rentmeester met een verantwoord beheer te mogen zijn. We zullen ons vrienden maken met behulp van de op zichzelf onrechtvaardige Mammon. Dat beheer heeft een uitwerking tot in de eeuwige tenten!! Bij het rentmeesterschap behoort mededeelzaamheid. Een mens mag dus nooit door het bezit bezeten zijn. Heel eenvoudig: bezit ik het geld en goed of bezitten geld en goed mij? De dankzegging is de grens aan het gebruik. Woord en gebed wijzen de weg naar de grens van de dankzegging bij het gebruik. Zijn wij in gebruik en genot vreemdelingen in het voorlaatste? Tot het voorlaatste behoren geld en goed. Wie eigen hart leerde kennen in het licht van Gods Woord, weet dat het veel strijd kost om vreemdeling in het voorlaatste te blijven. Hoe het ook zij, God ziet het hart aan en hij kent de overleggingen van ons hart. Dan heb ik inderdaad de handen vol aan mij zelf. En wat is het rijk dat ik mij dan niet verheug in mijn geld en goed maar in het Evangelie van een rijke Christus voor een arme zondaar, zelfs voor een arme zwerver en een arme (multi)-miljonair. Dan gaan wij onbekommerd en zorgzaam, met dankzegging, om met wat God ons toevertrouwde.

J. Jonkman

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen