Kerkvisitatie

Het doel van kerkvisitatie
Het is niet het minst bij kerkvisitatie dat de waarde van ons samenleven in een kerkverband tot uitdrukking komt.
We worden in onze plaatselijke gemeenten „geregeerd" door de kerkenraad. De dominee met de ouderlingen, en voor een aantal aspecten ook de diakenen, hebben een belangrijke verantwoordelijkheid. In onze gereformeerde kerkregering wordt altijd heel nuchter omgegaan met die verantwoordelijkheid. De ambtsdragers zijn vertegenwoordigers van Christus. Hij is het immers die de Koning en het Hoofd is van de kerk. Om dié heerschappij zal het altijd moeten gaan. En op die manier zijn ambtsdragers ten diepste alleen maar dienaars. Dienaars van Christus en van Zijn Woord en dienaars van de gemeente. De gereformeerde nuchterheid bestaat daarin, dat onder ogen wordt gezien dat ambtsdragers wel moeten regeren, maar niet mogen heersen. Met andere woorden: er mogen geen menselijke willekeur, en geen aan Christus vreemde motieven een rol gaan spelen in de leiding die de kerkenraad geeft. Dat dat gebeuren kan is nooit uit te sluiten. Ook ambtsdragers zijn mensen, zondige mensen met zwakheden en eenzijdigheden. Daarom is het al van groot belang dat een kerkenraad uit een aantal mensen bestaat. Er is geen sprake van hiërarchie, alsof een van de ambtsdragers de hoogste is en het meeste voor het zeggen heeft. In geen geval. Men is met meer broeders die samen dienen.
Om nog duidelijker te maken dat een kerkenraad niet de „baas" is in de gemeente is er ook nog de betekenis van het kerkverband. Op classisvergaderingen wordt gevraagd naar de gang van zaken in de gemeente. Een kerkenraad brengt op de classisvergadering verslag uit van het wel en wee van het gemeentelijk leven en de ambtelijke taakvervulling bij de „rondvraag naar art. 41". Volgens de kerkorde wordt echter eenmaal per jaar - in plaats van die „rondvraag" tijdens de vergadering - kerkvisitatie gehouden. In de praktijk zal het niet zo vaak echt met die frequentie gebeuren. Als het goed wordt gedaan is het ook niet best mogelijk dat aangewezen visitatoren op één avond bij meer dan een gemeente die visitatie verrichten. En er zijn nog zoveel meer taken... In het algemeen zal er wel mee geleefd kunnen worden als het eenmaal in de twee jaar gebeurt. Ik waag daarbij de opmerking te maken, dat het oprekken van de regel niet verder moet gaan dan dat. Deze aanscherping van de verantwoordelijkheid zoals iedere ambtsdrager die heeft, en zoals een kerkenraad die in gezamenlijkheid heeft, is te waardevol voor het kerkelijk leven dan dat daar de klad in mag komen.
De zaken die tijdens de „ondervraging" van de kerkenraad aan de orde komen staan uitvoerig in de kerkorde omschreven. Bij heel wat vragen die in het reglement te vinden zijn kan een zinvol gesprek ontstaan over het werk in en voor de gemeente, zowel het werk dat de ambtdragers doen als het werk dat de Here doet! Daarom is het zinvol als een kerkenraad tevoren vast een verslag maakt en opstuurt waar aan de hand van de desbetreffende vragen voor de visitatoren heel wat informatie vastligt. In een gesprek voor het aangezicht van de Koning van de kerk kan dan rustig over een aantal zaken worden doorgesproken.

Wat hebben gemeenteleden ermee te maken?
Dit hele verhaal speelt zich dus af in de vergadering van de kerkenraad. De beide visitatoren - twee ervaren predikanten of een predikant met een (niet minder ervaren) ouderling - spreken binnen die vergadering, en ze brengen daarvan later in de classisvergadering schriftelijk verslag uit. Maar wat hebben gemeenteleden daarmee te maken? Eigenlijk heel wat!
Volgens de regel die in de kerken geldt wordt voorafgaand aan de kerkvisitatie aan de gemeente meegedeeld dat deze zal plaatsvinden. Waarom? Het bleek mij dat gemeenteleden zich dat soms ook afvragen bij een dergelijke afkondiging. Wat gaat hun dat aan?
Daar zijn toch wel een paar dingen bij te noemen. In de eerste plaats is het goed te weten met wat voor zaken een kerkenraad soms bezig is, dan kunnen gemeenteleden des te gerichter voor hun ambtsdragers bidden.
In de tweede plaats is juist de afkondiging erop gericht dat gemeenteleden die een bepaalde zorg hebben over de gang van zaken in de gemeente, de mogelijkheid geboden wordt daarover met deze vertegenwoordigers van de classis te spreken. En dat kan dus. Natuurlijk niet op zo'n manier, dat een broeder of een zuster in de gemeente denkt: Laat ik eens wat bedenken waar het wel leuk van zou zijn er de mening van die visitatoren eens over te horen. De eerste vraag die een visitator aan het binnengekomen gemeentelid stelt, zal immers moeten zijn: „Hebt u daar al eerder met de kerkenraad over gesproken?" De visitatoren zijn er niet voor om voor een avondje op de stoel van de kerkenraad te gaan zitten! Dit kan dus alleen betrekking hebben op zaken waar de kerkenraad al eerder over is benaderd, en waar naar het gevoelen van een broeder of zuster onvoldoende serieus op is ingegaan, zodat er een probleem in de gemeente is blijven liggen. In dat geval kunnen visitatoren inderdaad hulp bieden, iets helpen opklaren, een advies geven, een oordeel over een zaak geven, of zelfs een vriendelijk vermanend woord spreken, in de richting van de kerkenraad of in de richting van degene die van de geboden gelegenheid gebruik maakte.
Zou het ooit wel eens gebeuren dat een kerkenraad voor het gemak vergeet de mededeling van kerkvisitatie te doen, met het tijdstip waarop iemand daar zou mogen aankloppen? Dat zal wel niet het geval zijn. Wat ik eerder vermoed is dat er gemeenteleden zijn, die niet weten dat juist die mededeling de mogelijkheid biedt ook als gemeentelid daarbij belet te vragen.
Wil een dergelijk bezoek zin hebben, dan zal op een eerder moment, hetzij schriftelijk, hetzij eveneens via een bezoek aan de kerkenraad de zaak of de zorg waar iemand mee zit, aan de kerkenraad moeten zijn voorgelegd. En alleen wanneer er dingen niet zijn opgelost of beantwoord, is het zinvol zich vervolgens naar de kerkvisitatie te begeven.
Wanneer dat ergens gebeurt, hoeft niemand te denken dat er dus wel een hevig conflict aan de hand is. Welnee, dominees, ouderlingen, diakenen, en dus ook kerkvisitatoren, zijn toch allen per definitie niets anders dan dienaars? Dienaars van de Here Jezus, en dienaars van de gemeente? Van hen mag daarom verwacht worden dat ze met grote liefde en welwillendheid openstaan voor alles wat het welzijn van de gemeente dient. En wanneer een gemeentelid ook daarop uit is, is er bij voorbaat eensgezindheid. Wat natuurlijk niet altijd hetzelfde hoeft te zijn als „je zin krijgen". Maar dat is dan eigenlijk niet waar het om gaat!
Als we dat goed beseffen, hoeven de vergaderingen waarin deze dingen gebeuren, zeker niet met hoge drempels omgeven te zijn.
Daarom dacht ik dat het voor deze en gene nuttig kon zijn over kerkvisitatie te schrijven.

J.W. Maris

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen