Een christelijke begrafenis in een heidense wereld

Een van de situaties waar je het duidelijkst die botsing tussen christelijk geloof en heidense cultuur ziet is rond sterven en begrafenis. Vaak zijn er hele rituelen te volbrengen door de familie, die niets te maken hebben met geloof in Christus, maar die voorgeschreven zijn door de toverdokter, om er voor te kunnen zorgen dat de geest van de overledene geen problemen zal geven naderhand. Je hebt dan als predikant de Bijbel geopend, er is gezongen en gebeden, en bij tijden worden, terwijl het grootste deel van de begrafenisgangers geestelijke liederen zingt, de ingewanden van een koe, de huid van een geit en eventuele andere zaken in het graf gelegd, om de "reis" van de overledene voorspoedig te maken. Vaak is dat zo bij mensen die oud zijn geworden, en die wel al tijden bij de kerk zijn maar die nog met een been in de heidense traditie bleven. Oud hout buigt niet meer, en oude bomen verplanten gaat ook niet zo eenvoudig.
Onlangs was ik gevraagd voor de begrafenis van een zeer oude zuster uit een van de posten. In die post zijn nog regelmatig wrijvingen vanwege de botsing tussen onvoorwaardelijk geloof in Christus en vasthouden aan de oude cultuur.
Ik had dus mijn bedenkingen toen ik 's morgens vroeg naar het huis van deze overleden zuster reed.
Begrafenissen vinden in de zwarte gemeenschap als regel op zaterdagmorgen plaats, en van de vrijdagavond daarvoor wordt er een nachtwake gehouden, waarbij onze kerk de gewoonte heeft om veel aandacht te geven aan verkondiging en zang. Bij het huis wordt dan een grote tent opgezet, waar het hele gebeuren plaats vindt. 's Nachts staat de kist in huis, en is de naaste familie daaromheen te vinden, terwijl de nachtwake in de tent plaatsvindt, 's Morgens in alle vroegte wordt de kist naar de tent overgebracht, en komt de familie daar ook, en dan volgen er een reeks toespraken, waarna je als predikant de gelegenheid krijgt om nog een kort woord te spreken.
Meestal zijn de toespraken van weinig meer inhoud, dan dat de overledene zo'n goed mens was, en dat we haar zo zullen missen. Het was mij nog niet overkomen, dat er door kinderen of kleinkinderen iets werd gezegd. Vaak is het een oud lid van de familie die wat onverstaanbaars mompelt.
Bij deze begrafenis vermeldde het programma, dat de kleinkinderen (er waren er 24, en dan waren er nog 48 achterkleinkinderen en 8 achter-achterkleinkinderen) zouden zingen en spreken. Het lied dat ze zongen was een voor mij bekende wijs, al had ik het in de kerk nog nooit gezongen: Dula le nna (Blijf mij nabij). Daarna nam een van de kleinzonen het woord, die getuigde hoe zeer oma van belang was geweest voor zijn geestelijk vorming. Altijd als je bij oma kwam, deed ze de Bijbel met je open, en vaak liet ze je Psalm 23 opzoeken, en wees ze je er op, dat je in je leven die Herder moest volgen en dienen. Uit de instemmende reakties vanuit de tent kon je merken, dat anderen dit herkenden. De kleinzoon eindigde zijn woorden met een heldere oproep om in het spoor te blijven wandelen, dat oma gewezen had.
Ik vond het ontroerend om dit te horen! We zingen in de psalm: Zijn heil omsluit de komende geslachten. Dat blijkt ook zo te zijn in een situatie waar je vaak nog spreekt van eerste of tweede generatie gelovigen.
Ik hoefde niet zoveel meer toe te voegen. Ik had er al voor gekozen om ook Psalm 23 te lezen, dus dat sloot mooi aan.
Op de begraafplaats werd veel gezongen. Het is hier de gewoonte om "echt" te begraven, dat wil zeggen: de aanwezige mannen zorgen ervoor, dat na het laten zakken van de kist, het graf ook weer direkt gedicht wordt. Ondertussen zingt de aanwezige familie en de gemeente het ene lied na het andere.
Veel bekende liederen werden gezongen: Gott ist die Liebe, Nader, mijn God tot u, en andere liederen.
De overleden zuster was oorspronkelijk lid in de Lutherse kerk, maar toen ze in het begin van de tachtiger jaren in KwaNdebele kwam wonen, en daar geen Lutherse kerk was, bleef ze niet thuis zitten (want mijn kerk is hier niet...), maar sloot ze zich aan bij de Gereformeerde Kerk, omdat daar ook het Woord van de Here centraal stond, en ze had die Here liefgekregen om wat Hij in Christus ook voor haar had gedaan. En ze had dat doorgegeven. Aan haar kinderen, kleinkinderen en het volgende geslacht.
Ik ging die ochtend bemoedigd, en ook wel een beetje beschaamd, weer naar huis. God werkt. In KwaNdebele. Tot zegen van velen.

Siyabuswa, W. van 't Spijker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen