Toerusting is hard nodig

Is toerusting wel nodig?
Deze vraag wordt regelmatig aan mij gesteld. De achterliggende gedachte bij deze vraag is dat de kerk een gemeenschap van 'vrijwilligers' is waar iedereen zijn of haar beste beentje voor zet. Uit liefde voor de Here God en ten dienste van anderen verzetten gemeenteleden veel en zinvol werk in en voor de gemeente. Velen realiseren zich dat zij in dit werk volledig afhankelijkheid zijn van God. Is het dan nog wel nodig om tijd en geld te stoppen in de toerusting van ouderlingen of kringleiders, van mannen of vrouwen die werkzaam zijn in bijvoorbeeld pastoraat? Het is goed om deze vragen te stellen. In de praktijk zie ik dat aan deze vragen meestal twee bezwaren ten grondslag liggen. Omdat we ons niet altijd bewust zijn van deze onderliggende bezwaren, lijkt het me goed deze eens expliciet neer te zetten:

Allereerst een theologische gekleurd bezwaar. Dat bezwaar luidt als volgt: 'Hoewel kerkenwerk door mensen heen gebeurd, is het uiteindelijk is het Gods werk'. Als mens kunnen wij God voor de voeten lopen met onze eigen programma's en ideeën. Waar het om gaat is dat God Zelf met zijn Geest mensen verandert en in beweging zet. Als Hij daar niet de ruimte voor krijgt, zal Zijn gemeente niet werkelijk gebouwd worden. "Je kunt wel allerlei cursussen gaan doen", zei onlangs iemand tegen me, "maar het is nog veel beter om voor ieder bezoek te bidden om de leiding van de Heilige Geest". Bij dit theologische bezwaar is toch wel een kanttekening te maken. Het veronderstelt een of-of schema: óf God werkt, óf mensen zijn in de weer binnen de gemeente. Ik deel de geloofsintentie dat aan al ons kerkenwerk een diep besef vooraf moet gaan dat alles zich afspeelt voor Gods aangezicht en dat Hij door Zijn Geest in ons midden wil zijn. Tegelijk werkt God door mensen heen. Niet of-of, maar en-en. God schakelt mensen niet uit, maar in. En dan doet het er ineens toe, hoe we een gesprek voeren of een bijbelstudiekring voorbereiden.

Druk....
Het tweede bezwaar is praktisch van aard en geeft aan waardoor een gemeente niet aan toerusting toekomt. Dit bezwaar heeft te maken met de drukte die veel gemeenteleden bevangt. Naast het kerkenwerk is er meer dat ons roept: het gezin, een drukke baan, een avondje squashen. We komen tijd te kort en zijn al blij wanneer we aan het reguliere bezoekwerk toekomen en ook nog de nodige vergaderingen kunnen bijwonen. Dit is de realiteit van veel kerkenwerk.
Ook hier is wel iets op aan te merken. De drukte - die overigens een reëel probleem is! - lijkt een argument te zijn geworden om niet te investeren in bezinning en toerusting op ons kerkenwerk. Maar ... de drukte verhult eigenlijk vooral onze verlegenheid in dit werk voor de gemeente. Voor menigeen is hun ambt of taak binnen de kerk onbedoeld geworden tot iets 'dat ze er even bij doen'.

Wanneer we beide bezwaren onder de loep nemen keren zij om in hun tegendeel: het worden argumenten vóór toerusting. In het eerst punt heb ik duidelijk gemaakt dat God juist dóór mensen heen werkt en hen inschakelt met hun talenten en gaven. Het twee de punt geeft aan dat er juist behoefte is aan toerusting, omdat we anders in de valkuil vallen van onbezonnen activisme.

Behoefte aan toerusting
Lang niet iedereen stelt vraagtekens bij het belang van toerusting. Velen zijn gemotiveerd en toegewijd om een bijbelkring te leiden of om bezoekwerk te doen. Tegelijkertijd weten zij dat een goed gesprek niet komt aan waaien en dat het voorbereiden van een bijbelkring soms een hele klus is. Kun je dat leren? Er zijn vragen te over: hoe leid ik nu eigenlijk een gesprek? Hoe bereid ik een bijbelkring voor? Hoe stel ik goede vragen tijdens een gesprek? Welk bijbelgedeelte ga ik lezen? Hoe kom ik bij de ander over? Luister ik wel voldoende of praat ik te snel? Hoe motiveer ik mijn kringleden? Ouderlingen, kringleiders en anderen die betrokken zijn in het kerkenwerk staan hier vaak - bewust of onbewust - op een kruispunt. Goede toerusting en het uitwisselen van ervaringen zijn onmisbaar om gemotiveerd te blijven. Heel wat mensen haken af, omdat in de loop van het kerkenwerk de motivatie slinkt. "Ik heb het wel even gehad", is een veel gehoorde klacht. Toerusting is dus van belang om gemotiveerd te blijven én om te leren met het oog op wat we (kunnen) doen binnen de gemeente.

Wat is toerusting eigenlijk?
We hebben een taak, een ambt binnen de gemeente waarvoor we gemotiveerd zijn, maar nu komt de vraag op - hoe doe ik dat eigenlijk? Toerusting is zowel theoretisch als praktisch leren met het oog op het kerkenwerk. Toerusting heeft een aantal doelen:

1. Meer kennis van het werkterrein (pastoraat, bijbelkringwerk, evangelisatie). Bijvoorbeeld inzicht in communicatie, soorten vragen, thema's als rouw en verlies. Godsbeelden en mensbeelden in het pastoraat en verschillende bijbelstudiebenaderingen.

2. Oefenen in vaardigheden. Niet alleen het verwerven van kennis over soorten vragen is van belang, maar juist ook het oefenen daarmee. De meeste mensen leren door iets te doen. Dat kan gebeuren door middel van casussen en situatieschetsen. Ook een oefengesprek tussen twee mensen is bijzonder leerzaam. We kijken dan naar het soort vragen dat de 'bezoeker' stelt. Die vragen zijn nogal eens suggestief: "Vindt u ook niet dat u meer zou moeten bidden?". Voor de bezochte een weinig uitnodigende vraag...

3. Bewustwording van de eigen houding waarmee we kerkenwerk doen. In het pastoraat is het bijvoorbeeld van wezenlijk belang dat we de ander aanvaarden zoals hij of zij is. Zoiets is makkelijker gezegd dan gedaan. Als ik bij een ander De Telegraaf in de lectuurmand zie liggen, kan ik die persoon onbewust een stempel opdrukken en denken: "Dan zal het met zijn geloofsleven ook wel niet veel zijn". Het is goed om je daarvan bewust te zijn, deze processen voltrekken zich immers vaak ongemerkt in onze gedachten. Dat voelt de ander haarfijn aan, waardoor het gesprek vervolgens niet echt uit de verf komt.

Kortom: toerusting heeft dus te maken met het uitbreiden en verhelderen van specifieke kennis voor een bepaald terrein, het oefenen in vaardigheden en met bewustwording van onze houding. Bij trainingen en cursussen (ook van de De Wittenberg) komen al deze facetten aan de orde, maar de nadruk ligt op het oefenen van vaardigheden. Toerusting is het aanbieden van praktische handvatten. Bedenk daarbij dat het niet alleen maar gaat om een handjevol tips en gesprekstechnieken. Bezoekwerk is meer dan een aantal gespreksvaardigheden die ons helpen om het gesprek te sturen naar onderwerpen die wij willen bespreken. Dat zou neerkomen op het toepassen van een aantal 'trucjes' om een gesprek over koetjes en kalfjes om te buigen naar onderwerpen die er werkelijk toe doen. Wat we onder meer met toerusting willen bereiken is dat gemeenteleden zich ervan bewust worden hoe zij gewend zijn een pastoraal gesprek te voeren of een bijbelkring te leiden en hoe zij dat op bepaalde punten mogelijk beter kunnen doen.

Toerusten is investeren!
Toerusting helpt bij een aantal zaken: het verscherpt onze visie, geeft concrete handvatten om aan de slag te gaan en het maakt ons bewust van onze houding. Gemeente-zijn heeft alles te maken met heil voor en dienst aan mensen. Dat gaat niet vanzelf. Daar zullen we tijd, energie en ook geld in moeten stoppen. Dat is het ook beslist waard. We hebben in het verleden gemeenteleden die een taak of ambt op zich namen veel te weinig begeleid en toegerust. Dat is een gemiste mogelijkheid. Daarvan worden steeds meer gemeenten zich bewust. Welke visie heeft uw gemeente voor ogen als het gaat om toerusting?

(Drs. J Overeem is als toeruster verbonden aan Christelijke Hogeschool en Toerustingcentrum De Wittenberg te Zeist. Hij verzorgt cursussen op het terrein van o.a. pastoraat, bijbelstudievaardigheden en kringwerk en getuige zijn. (Tel.: 030-6924166 of info@dewittenberg.nl.) Onlangs verzorgde De Wittenberg een aantal lezingen voor de Vormingscursussen van de Christelijke Gereformeerde kerken.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen