Zij volgden en dienden Hem (3)

De enquête
De respons van de kerkenraden op de enquête was groot: 134 antwoorden, dat is plm. 70 procent. Waarom 30 procent van de kerkenraden niet reageerde, is niet duidelijk. Van vrouwenverenigingen en zusterkringen werden 175 antwoorden ontvangen, maar het percentage is niet goed vast te stellen. In sommige plaatsen, met meer dan één vrouwenvereniging, werd gezamenlijk één formulier ingevuld, in andere plaatsen, met maar één vereniging, werd het formulier gekopieerd en door elk lid ervan individueel ingevuld.
Ook al is het cijferwerk niet overal even helder, het beeld dat naar voren komt, is dat wel! Vrouwen zijn heel actief in onze kerken. Wat ze allemaal doen is bijna teveel om op te noemen: pastoraal werk, diaconaal werk, catechese, jeugdwerk, evangelisatie, bestuurlijk, beleidsmatig en organisatorisch werk. Niet in elke gemeente worden vrouwen voor al dit werk ingezet. Ik citeer het rapport:
'Uit sommige antwoorden zou men kunnen concluderen dat in enkele gemeenten een zodanig eenzijdig-traditionalistisch beeld van de man-vrouw-relatie leeft dat een optimale inzet van de zusters der gemeente verhinderd wordt... Uit de enquête blijkt... hoe delicaat de kwestie van de dienst van de vrouw is. Enerzijds spreken sommige antwoorden van frustratie en ontmoediging: waarom wordt voortdurend op de rem getrapt, waarom mogen de zusters niet in Gods dienst besteden wat ze van Hem ontvangen? Anderzijds klinkt de stem van de verontrusting: kijk uit met deze hele ontwikkeling, laat de dienst van de vrouwen geen opstapje zijn naar het bijzondere ambt. Het is in déze spanning dat onze kerken hun weg moeten zoeken, met alle plaatselijke variatie, luisterend naar de Schriften.'
Toch overheerst de indruk: wat wordt er in de gemeenten veel gedaan door vrouwen! Vooral op pastoraal en diaconaal gebied en in het jeugd- en evangelisatiewerk.
Uit veel antwoorden blijkt wel dat er zowel bij kerkenraden als bij de vrouwen behoefte is aan een goed benoemingsbeleid en aan een heldere regeling van taken en verantwoordelijkheden, zodat ook de gemeente duidelijk weet waar ze aan toe is. Zo moet een zusterkring bijvoorbeeld niet een Vriendinnenkring' worden die zichzelf benoemt en in stand houdt. Ook kan een officiële aanstelling door de kerkenraad voorkomen dat mensen die pastoraal of diaconaal werk doen binnen de gemeente 'bemoeizucht' wordt verweten. Een andere wens die uit de enquête naar voren komt, is dat vrouwen met hun eigen specifieke gaven zich kunnen inzetten voor specifieke pastorale taken, zoals bijvoorbeeld pastoraat met kinderen en pastoraat in verband met incest.

Conclusies en aanbevelingen
In de conclusies en aanbevelingen van het rapport van deputaten staat:
'dat in het licht van de Bijbel... zonder enige twijfel te stellen (is)' dat de dienst van de vrouw 'evident van belang is voor een goed functioneren van de gemeente in pastoraal, diaconaal en missionair opzicht... Tegelijk leidt een eerlijk historisch onderzoek ook tot de conclusie, dat bijtijden een praktijk van mannelijke hegemonie een goed functioneren van de vrouw in de kerk belemmerd heeft, waarbij soms zelfs wouw-onvriendelijke standpunten met een beroep op de Bijbel verdedigd werden.'
Nog een citaat:
'Aangezien we in de Schrift nergens een scherpe scheidslijn tussen gespecificeerde ambtelijke en niet-amhtelijke diensten aantreffen, is in de praktijk van ons gemeentelijk leven een dergelijke scheidslijn niet gemakkelijk te trekken... Meermalen zullen zij elkaar kunnen overlappen, en in elk geval wederzijds aanvullen. Buiten de taken die gerekend mogen worden tot de directe, specifiek ambtelijke werkzaamheden, kunnen mannen en vrouwen in alle mogelijke functies en diensten, onder leiding en verantwoordelijkheid van de kerkenraad, de hun verleende gaven benutten ten goede van allen. In de inrichting van het kerkelijk leven dient het aan de wijsheid van de plaatselijke gemeente overgelaten te worden om recht te doen aan het bijbelse gegeven dat de Heilige Geest ook de zusters der gemeente met vele gaven en diensten heeft toegerust. Praktische wijsheid, liefde en geestelijk denken zullen hierbij de toon moeten aangeven... Zo zal de gemeente van Christus in deze tijd haar eigen weg moeten gaan, met vermijding van een overheersend- mannelijk denken enerzijds en de in onze cultuur gangbare gelijkheidsideologie anderzijds.' 

De kerken worden opgeroepen - nog meer dan voorheen - gebruik te maken van de diensten van de zusters der gemeente. Om daar inhoud aan te kunnen geven, zullen kerkenraden moeten weten welke gaven in de gemeente aanwezig zijn. Vervolgens is het van groot belang duidelijke structuren aan te brengen zodat duidelijk is wie voor welke taak verantwoordelijk is. Goed overleg is nodig tussen ambtsdragers en gemeenteleden die een bijzondere taak verrichten. De mogelijkheid wordt geboden dat een zuster of broeder die een bijzondere taak ontvangt, in het midden van de gemeente wordt ingeleid tot haar of zijn dienstwerk. Dan is het goed, daarvoor een officiële tekst te gebruiken die als formulier in de breedte van de kerken wordt gehanteerd. Een voorstel voor zo'n formulier is als bijlage bij het rapport opgenomen.

De bespreking op de synode
Op de synode werd verschillende keren gevraagd naar de grens tussen ambtelijk en niet-ambtelijk werk en hoe zich dat verhoudt tot het 'ambt aller gelovigen'. Het behoeft geen betoog dat alle gemeenteleden de roeping hebben, oog en oor en hart voor elkaar te hebben, elkaar te vermanen, te bemoedigen en te vertroosten. Wat is dan het bijzondere van het ambt? Met formulier voor bevestiging van ouderlingen en diakenen geeft het aan; geestelijke leiding geven aan de gemeente, en zaken van opzicht en tucht. Al het andere is een gezamenlijke roeping van 'gewone gemeenteleden' en ambtsdragers. Ook al hebben ambtsdragers en gemeenteleden ieder een eigen plaats, toch kunnen ze niet zonder elkaar. Want Christus 'heeft zowel apostelen als profeten gegeven, zowel evangelisten als herders en leraars, om de heiligen toe te rusten tot dienstbetoon, tot opbouw van het lichaam van Christus' (Ef 4:11).
Ook kwam de vraag naar voren of het nodig is dat gemeenteleden die een bijzondere taak krijgen, daarvoor officieel worden aangesteld? Veel werk gebeurt nu al spontaan - kan dat niet beter zo blijven? Het is een niet genoeg te waarderen gegeven, dat veel werk in de kerken spontaan gebeurt. Het is ook niet de bedoeling dat door een officiële aanstelling tegen te gaan of te bemoeilijken. Verder leent zich ook niet elke taak voor een officiële aanstelling. Het gaat vooral om taken met een vertrouwelijk karakter. Zeker in een grote gemeente, waar niet iedereen elkaar kent, is het belangrijk dat de gemeente weet wie door de kerkenraad voor welke taak is aangesteld. Maar in kleine gemeenten is dat even goed van belang. Het moet duidelijk zijn dat iemand met een bijzondere en vertrouwelijke taak niet uit nieuwsgierigheid of bemoeizucht komt kijken. Ook moet men er zeker van kunnen zijn dat dingen die in vertrouwen worden verteld, ook vertrouwelijk blijven. Daarom is het goed dat de bezoeker of bezoekster officieel een belofte van geheimhouding heeft afgelegd.

Hoe nu verder?
Leiding geven aan de gemeente en zaken van opzicht en tucht blijven aan de ambtsdragers voorbehouden - maar wat het oog, oor en hart voor elkaar hebben betreft hoeven ambtsdragers niet alles alleen te doen. Er zijn vele mogelijkheden om mannen én vrouwen in te schakelen bij het dienstwerk in de gemeente van Christus. De Heilige Geest heeft velerlei gaven geschonken, ook aan de zusters der gemeente. De kerken zouden zichzelf tekort doen, wanneer daar geen gebruik van werd gemaakt.

De mogelijkheden die de synode aan de kerken biedt, wijzen naar mijn overtuiging een uitweg uit de cirkel waarin voor- en tegenstanders van vrouwelijke ambtsdragers elkaar gevangen houden. De houding van vrouwen die menen dat ze alleen tot hun recht kunnen komen als zij ambtsdrager kunnen worden, wordt met dit synodebesluit gecorrigeerd met argumenten aan de Schrift ontleend. Evenzeer wordt op grond van de Bijbel afgewezen een starre handhaving van een eenzijdig traditionalistisch beeld van de verhouding tussen man en vrouw die vrouwen de mond snoert. Alle nadruk ligt op het samen gemeente zijn, ieder op zijn of haar eigen plaats.

Om elkaar als kerken op de hoogte te houden van wat er met dit synodebesluit gedaan wordt, is er aan het reglement op de kerkvisitatie een vraag toegevoegd over de (niet-ambtelijke) diensten in de gemeente. De kerken zouden er m.i. wijs aan doen het gesprek hierover op de classis te voeren zodat uit de praktijk eventuele nadere regelingen naar voren kunnen komen. Het zou een gemiste kans zijn wanneer dit synodebesluit een 'papieren tijger' zou blijken te zijn.
De voorzitter van het deputaatschap, professor Peels, zei op de synodevergadering dat de voorstellen van het deputaatschap zijn als een veelkleurig boeket. Het zal van gemeente tot gemeente verschillen, welke bloemen uit het boeket worden gekozen. Laten we als kerken elkaar hierin dienen en niet dwingen.
Het gaat erom dat de gemeenten tot bloei komen, veelkleurig en tot eer van God!

J.W. van Pelt

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen