Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Neutraliteit

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Neutraliteit

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

De toenemende spanningen in ons land stellen ons voor vragen. Oude vragen die om nieuwe antwoorden roepen. Een van die vragen is: kan een land, kan een overheid neutraal zijn? Neutraal betekent hier: geen keuze doen voor welk geloof en welke geloofsrichting dan ook. Maar hoe vul je zo'n neutraliteit, zo'n niet kiezen in? Is neutraliteit ook niet uitvloeisel van een keuze? Van een keuze die doorgedacht niet neutraal is?

Scheiding kerk en staat
In Nederland kennen we de scheiding tussen staat en kerk. Van die scheiding is veel goeds te zeggen zolang staat en kerk de grenzen van hun optreden erkennen. Dat zijn de grenzen die ons door het Woord van God worden aangewezen. Kerk en overheid hebben beide een ambt te vervullen. Ze respecteren elkaar in de uitoefening van het ambt dat hun door God is gegeven. De overheid heeft te zorgen voor recht en gerechtigheid, voor orde en veiligheid en voor nog veel meer. De overheid is er voor het belang en het welzijn van alle burgers. Maar alle burgers hebben zich te voegen binnen de kaders en de grenzen van de wetgeving. Het heimelijk verzet plegen tegen de wetgeving, het de wetgeving van binnenuit ondermijnen kan door de overheid niet getolereerd worden.

De gehoorzaamheid aan de overheid kent een uitzondering en die komt in beeld wanneer de overheid zo ver gaat dat zij mensen verplichten zou om dingen te doen die ze naar hun geloofsovertuiging niet kunnen doen. Dat is op dit moment in Nederland niet aan de orde. Dat betekent niet dat er geen kritiek op het overheidshandelen is te maken. De overheid regelt zaken die christenen (en ook andere gelovigen) afwijzen. Maar we moeten ook weer niet te gemakkelijk oordelen. Het kwaad is een werkelijkheid. Het kwaad is niet weg te organiseren. Soms is het nodig om een kwaad te reguleren om groter kwaad te voorkomen. Te denken is aan de prostitutie, de wetgeving rond het drugsgebruik, regelingen rond het begin en het einde van het leven. Als de overheid op een aantal terreinen een keuze maakt die een gelovige voor zichzelf in zijn en haar geweten niet kan volgen, kan niemand verplicht worden om goedkeuring te hechten aan wat de overheid besluit. Dat vraagt van de overheid dat ze niemand dwingt om die goedkeuring te geven. We behouden het recht van nee zeggen zonder in revolutie te vervallen en een bedreiging voor de overheid te worden. Een christen heeft een eigen houding tegenover de overheid. Hij respecteert het ambt van de overheid en tracht waar mogelijk daar invloed op uit te oefenen langs de wettige kanalen. Van haar kant zal de overheid het ambt dat aan de kerk van Christus is toevertrouwd, respecteren en de ruimte geven. Beide, kerk en overheid, worden rechtstreeks aangesproken door het Woord van God.

Christelijk land
Tot nu toe zeg ik niets nieuws en iemand van de lezers denkt: je zet een openstaande deur alleen wat verder open. Ons land is stellig eeuwenlang beïnvloed door het christelijk geloof De invloed van het evangelie van Jezus Christus is een bewarende en ordenende kracht geweest. De vraag wordt gesteld of ons land nog een christelijk land is. In zekere zin is een land geheiligd in zijn christenen! Dat is een sterke uitspraak. Maar het wordt wel moeilijk om te zeggen dat de Nederlandse natie een christelijke natie is. Er wonen veel christenen in dit land. Zij zijn, bijbels gesproken, van enorme betekenis voor een land. Alleen al door hun gebeden dragen ze een natie en dragen ze een overheid. Ik schrijf dit alles vanuit een keuze en daarom zal dit mensen, die andere keuzes laten voorafgaan aan hun denken en handelen, niet overtuigen. Voor een christen hoeft niemand bang te zijn. Christenen moeten daarom alles doen om vooroordelen tegen hen en hun geloof te voorkomen en zo veel mogelijk weg te nemen.
In ons land herinnert veel aan een christelijk verleden. Maar de tijden gaan door en kennen een ontwikkeling die vooral geestelijk van aard is. Hoe meer het evangelie en de beïnvloeding die van het zuivere Woord van God uitgaat, uit de maatschappij - en dus ook uit de harten - wordt weggedrongen, hoe meer er een leegte zal ontstaan. Wat uit het midden wordt weggedrongen, verplaatst zich naar de randen! Dat brengt op de duur extremisme en hardheid voort. Dat zet revolutionaire krachten in gang, die door niemand beheerst kunnen worden. Daarop verliest de overheid op de duur haar greep. Of zich dit in ons land gaat voltrekken is niet te zeggen. Er is wel voor te vrezen. Dat de overheid als overheid geen keuze doet voor een bepaald geloof is wel te begrijpen. Maar men moet wel doorzien dat dit niet alleen te maken heeft met het karakter van de overheid. Want Gods Woord heeft ook wat te zeggen over de overheid en tegen de overheid. In de overheid dienen ook veel gelovige mensen. Het vraagstuk van de theocratie blijft, als je het eenmaal goed hebt gezien, altijd boeiend. Deze wereld blijft Gods wereld. Aan Jezus Christus is alle macht gegeven ook op de aarde! Hij is de Here van alle heren en de koning van de koningen. En al is Zijn Rijk niet uit deze aarde en niet van deze wereld, Zijn Rijk is wel degelijk een heerschappij die bedoeld is voor de gehele wereld en voor alle mensen. Dat mogen we nooit opgeven. Dat heeft gevolgen voor onze keuzes. Dan is neutraliteit niet meer mogelijk.

Machteloosheid van neutraliteit
Een land en een overheid die zich zogenaamd neutraal opstelt ten opzichte van geloofsrichtingen doet dit op grond van keuzes. Dat stelt de neutraliteit op zich al onder spanning en ter discussie. Het is te begrijpen dat een overheid in haar wetgeving aan al haar burgers, gelovigen en ongelovigen en allen die er tussen in zitten, dezelfde ruimte en mogelijkheden wil geven. Dat mag ook niet anders. Maar wanneer een overheid vanuit het uitgangspunt van de neutraliteit daarbij behorende normen en waarden wil propageren, zal ze spoedig ontdekken dat die weinig uitwerking zullen hebben. Religie - een vaag woord overigens! - is een grote kracht in het leven van honderdduizenden mensen. Het is ten enen male onmogelijk om een diepe geloofsovertuiging te bewaren alleen voor de privé-sfeer. Geloven stempelt je hele leven. Het is het zuurdesem dat altijd van binnenuit blijft werken.

Dit geldt niet alleen van het christelijk geloof Het geldt binnen de kaders van die richtingen ook van de Islam, het Boeddhisme, het Jodendom, het Hindoeïsme enzovoort. Ik las een uitspraak van B.J. van der Vlies (fractieleider van de SGP) dat een overheid, die neutraal wil zijn, in levensbeschouwelijk opzicht geen adequate antwoorden heeft op uitgesproken en opkomende religies. Een neutrale overheid zal dus in levensbeschouwelijk opzicht tamelijk machteloos staan tegenover een eventueel toenemende islamisering van ons land. Dit zal spanning opbouwen. Hoe zich dat gaat ontwikkelen, is een open vraag. Ik waag me niet aan voorspellingen. Maar de innerlijke spanning hier is met zekerheid aan te wijzen.

Christen zijn
Van christenen wordt gevraagd dat ze voluit christen zijn! Discipelen, navolgers van Jezus. Een neutrale houding is hen onmogelijk. Maar het geweldige is dat hun keuzes juist heilzaam zijn voor de gehele samenleving. Die pretentie hebben we! We hebben die pretentie niet omdat een christen een beter mens zou zijn dan welk ander mens ook. Op geen enkele wijze! Maar de geboden en verboden van God zijn tot in alle uithoeken heilzaam voor alle mensen. Mensen komen daar dikwijls door schade en schande heen achter. Zelfs christenen. Het evangelie is een echte reddingsboodschap. Daar hoeft niemand zich voor te schamen. Het christelijk geloof brengt een alles omvattende levens- en wereldbeschouwing mee! Want de gehele werkelijkheid is in Jezus Christus. Dit zullen we allereerst binnen de kerken en christelijke groeperingen krachtig belijden. Wee ons indien we dit niet meer doen. Wanneer we slap worden. Wanneer er geen gloed van de liefde, geen gloed van Christus en de eeuwige Geest meer in ons is.

Het zal heel moeilijk blijken om vanuit de neutraliteitsgedachte open en tolerant te blijven tegenover religieuze opvattingen. We zien dat pogingen ondernomen worden om alles wat aan een christelijk verleden herinnert, weg te masseren. Er zullen nieuwe aanvallen komen op de vrijheid van onderwijs en dan met name op de vrijheid van het bijzonder onderwijs. Als er al onderwezen wordt in "religie" dan moet het geloofsneutraal zijn. Vanuit de neutraliteitsgedachte kun je zulke pogingen wel verklaren en volgen. Maar er gaat wel een vraag achter schuil. Een vraag waarvan men zich al of niet bewust is. Deze vraag: wat wil ik voor antwoord als de waarheidsvraag wordt gesteld? Wil ik die stellen? Wat is onze opvatting van waarheid? Als men geen antenne heeft voor gevoelens die met geloof te maken hebben, zal men, als men al de waarheidsvraag wil stellen, voortdurend blijven botsen met mensen die met een innerlijke overtuiging leven. Maar zo'n overtuiging heeft toch (bijna) iedereen? Stellig. Maar de vraag is: waar halen we onze overtuiging, onze waarheid vandaan? Mag God daar ook wat over zeggen? Mag God het beslissende woord spreken?

Strijd van de geesten
Een overheid, een politieke partij, een samenleving, die afrekent met de wortels van een min of meer christelijk verleden, zal niet in de neutraliteit blijven steken. Neutraliteit zal overgaan in intolerantie. Het zal blijken welke geesten dan werken. Ik waag de stelling dat er geen deugdelijk blijvend alternatief is voor een christelijke identiteit. U mag op deze stelling afdingen. In ieder geval hebben de overheid, ons land en volk de gebeden van hen, die van de neutraliteit zijn verlost, hard nodig. En wat heeft onze regering en volksvertegenwoordiging een wijsheid nodig. Het zijn boeiende tijden. Maar deze tijden zijn geestelijk gezien niet neutraal. Er is een strijd van de geesten gaande om ons land en volk en in ons land.

J. Jonkman
(Ds. J. Jonkman is predikant van de kerk te Drachten.)

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 december 2004

De Wekker | 16 Pagina's

Neutraliteit

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 december 2004

De Wekker | 16 Pagina's