Terug naar elkaar? (I)

De jonge broeder die mij belde is nog maar vier jaar getrouwd. Na de geboorte van zijn eerste kind is zijn vrouw van hem weggegaan. Op één of andere manier was er geen basis meer om samen verder te gaan, door welke oorzaak dat dan ook zo is geworden. De zegen van een kind, dat in de meest intieme beleving van de liefde tussen twee mensen werd verwekt, vermocht een breuk niet te verhinderen. Onder medeneming van het kind is de vrouw ergens anders gaan wonen. Zij wil scheiden. Hij niet. Er mag veel stuk zijn, in zijn opvatting is er altijd een weg terug naar elkaar. Die weg is, vanuit het Evangelie gezien, nooit geblokkeerd, hoeveel er ook is voorgevallen en hoezeer de verhouding ook verstoord kan zijn. Zelfs al zou er sprake zijn van ontrouw en “vreemdgaan” dan nog moet er in zijn visie een scheiding worden ontgaan. Dan nog dient eerst de weg van vergeving en hernieuwde trouw te worden beproefd.

De vrouw en haar familie denken hier anders over. Als wederzijds of aan één kant, door welke oorzaak dan ook, de afkeer en de verstoordheid zò groot is, dat elke mogelijkheid om in wederzijds respect en in hernieuwde liefdevolle verbondenheid verder te gaan uitgesloten is, dan moet het huwelijk worden ontbonden. Terug naar elkaar is bij voorbaat tot mislukking gedoemd. De vrouw mist ten opzichte van de man die zij verliet elk gevoel, waarbij voor een herstel van de relatie zou kunnen worden aangeknoopt. “Doorzieken” op de manier waarop het nu al enige tijd gaat, betekent een blokkade naar nieuwe kansen en mogelijkheden, als men daarvan al gebruik zou willen maken. In alle nuchterheid stelt de familie van de vrouw vast dat de relatie tussen mensen dermate verstoord kan zijn, dat zelfs vanuit het Evangelie geen wonderen meer te verwachten zijn. Uit elkaar, zegt de familie van de vrouw. Nooit van mijn leven, zegt de man. God bracht ons bij elkaar en daarom behoren wij bij elkaar te blijven. Wilt u hierover eens iets schrijven was zijn vraag.

Wat heeft de kerk erover gezegd
De richtlijn die men in artikel 70 van onze kerkorde terugvindt, luidt:
de kerk zal nooit mogen aandringen op echtscheiding, noch die adviseren; zij zal in tegendeel moeten wijzen op de noodzakelijkheid van bekering ten opzichte van datgene wat het huwelijk heeft ontwricht of dreigt te ontwrichten, opdat verzoening tot stand kome; de kerk zij verkondigster van de vergevende liefde Gods in en door Jezus Christus, en van de mogelijkheid van huwelijksherstel door de vernieuwde kracht van Gods Geest en genade; pastorale bearbeiding en adviezen kunnen hier, onder Gods zegen, leiden tot herstel van gebroken verhoudingen;

Het laatste woord is hier niet mee gezegd
Wie zou het met het vorengaande niet eens kunnen zijn? Maar weinigen denk ik.
Maar alles is er niet mee gezegd. In gebroken huwelijksverhoudingen kan van de boodschap van het Evangelie in vorenbedoelde zin onder Gods zegen zeker heilzame invloed worden verwacht. Dat zal met name zo kunnen zijn in gevallen, waarin de zonden duidelijk kunnen worden aangewezen, waarbij aan de betrokkene(n) dus kan worden voorgehouden op welke punten zij zich onder de correctie van het Evangelie moeten stellen. Er kan sprake zijn van ontrouw, van jaloezie, van een al te dominante opstelling van één van beide partners, van misverstanden, van verschil in inzicht met betrekking tot de opvoeding van de kinderen. Als ambtdragers er in zijn geslaagd achter de gebroken situatie te kijken, wanneer het hen is gelukt op behoedzame en discrete wijze achtergronden en oorzaken te inventariseren, dan kunnen zij vanuit de aanwijzingen die het Evangelie aanreikt, trachten wat scheef ligt recht te trekken en wat gebroken is te helen. In de hoop dat daarvoor bij de betrokkenen ontvankelijkheid zal zijn. De kracht van het Evangelie is groot. Maar de onwil van het hart evenzeer.

Oorzaken liggen soms dieper dan aanwijsbare zonden
Met de tuchtoefening ligt het overigens allesbehalve eenvoudig. De gemeente van Christus wordt namelijk ook geplaatst voor gevallen van gestoorde huwelijksverhoudingen, waarbij de oorzaak dieper ligt dan duidelijk aanwijsbare zonden of tekortkomingen van één of van beide huwelijkspartners. In hoeveel gevallen hangen de moeilijkheden niet samen met een zekere onvolgroeidheid van de persoonlijkheid van één der partners, hierin uitkomend dat men er niet in geslaagd blijkt te zijn het vermogen te ontwikkelen met de ander en met anderen warme en gelijkwaardige relaties aan te gaan. Men mist de instelling om de ander als een unieke persoonlijkheid te accepteren, zonder hem of haar naar eigen model te kneden. Men zou het gebrek aan sociale intelligentie kunnen noemen. Dat kan dan overigens een kwestie van karakter zijn. De opvoeding in de kinderjaren kan de vorming van de persoonlijkheid op dit punt kwaad hebben gedaan. En nu kan het Evangelie in mensenlevens veel tot stand brengen, maar totale omvorming van het karakter is lang niet altijd haalbaar. Er zijn heel wat gebroken huwelijksverhoudingen die vanuit het Evangelie niet meer onder schot zijn te krijgen. De complexiteit van de verstorende factoren kan zo groot zijn dat herstel onmogelijk is. Al moet daartoe wel altijd het uiterste worden ondernomen.

Tot het laatst naar openingen zoeken
Tot scheiding mag de kerk nooit aanzetten. Natuurlijk niet. Tot het laatst zal zij naar openingen moeten zoeken die de mogelijkheid van herstel bieden. Maar er kan een moment aanbreken waarop langer voortleven in de bestaande situatie onverantwoord en zelfs het Evangelie onwaardig is. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer er ook kinderen bij betrokken zijn. Er zijn gezinnen met huwelijksmoeilijkheden, waarbij de situatie thuis zo onhoudbaar wordt (overigens zonder dat vader en moeder vechtend over straat rollen) dat de kinderen aandringen op een scheiding, omdat alleen die oplossing weer een leefbaar klimaat voor hen kan scheppen. De kerk mag die oplossing niet aanmoedigen. Wel zal zij in een uiterste situatie bij de onontkoombaarheid ervan zich moeten neerleggen. Met die onontkoombaarheid kan men als kerk bijvoorbeeld al zeer sterk worden geconfronteerd wanneer de verstoring van het huwelijk teruggaat op ernstig psychische afwijkingen bij één van de partners. De medisch indicaties kunnen zo zijn, dat uiteengaan, gerekend naar alle omstandigheden, als enig juiste oplossing kan worden gezien. Nogmaals gezegd, de kerk mag die beslissing nooit zelf nemen. Wel zal zij op grond van een zorgvuldige weging van alle omstandigheden in bepaalde gevallen moeten durven concluderen dat andere oplossingen praktisch gezien niet te realiseren waren. En misschien ook niet verantwoord zijn.

Preventie van het Evangelie
Te weinig zijn we ons in de gemeente van Christus bewust hoeveel huwelijksmisère te voorkomen zou zijn als we ons méér de preventieve werking van het Evangelie bewust zouden zijn. Even terug in deze bijdrage gebruikte ik het begrip “sociale intelligentie”. Daaronder is onder meer te verstaan het vermogen – ook bij huwelijkspartners – om aan te voelen welke opstelling men tegenover elkaar moet innemen als er verschillen van mening ontstaan, inzichten in dingen van gemeenschappelijk belang niet meer sporen, wederzijdse wensen, verlangens en eisen en het vermogen daarin tegemoet te komen uit balans dreigen te raken of situaties waarin van elkaar méér wordt gevraagd dan geboden kan worden. Wat wordt er dan gezegd en in welke toonzetting wordt er dan gereageerd? Veel onherstelbaarheid, ook binnen christelijke huwelijken, gaat terug op woorden en kwalificaties waarmee de een de ander de diepste vernedering toebracht, waarbij de ander (of beiden) in het meest eigene van zijn of haar persoonlijkheid werd beschadigd. Een gebroken servies of een spiegel die het moest ontgelden is minder erg dan dat. In mijn ambtelijk bezig zijn door de jaren heen heb ik in menig geval van huwelijksconflicten waarmee ik te maken kreeg, moeten vaststellen dat door diep beledigende woorden men zich in zijn persoonlijke eer en waardigheid zò geschonden en vernederd voelde, dat de weg terug naar elkaar er volstrekt door geblokkeerd was.
Door met elkaar om te gaan, ook in moeilijke huwelijkssituaties, in een combinatie van evangelische wijsheid en gewoon menselijk fatsoen kan veel leed worden voorkomen. Dan is er soms nog veel te herstellen. Maar ja, hoe houdt een mens zich in toom. Daarover zegt het Woord van God overigens ook het een en ander. Maar naar dat Woord plegen we in de regel nogal selectief te luisteren…
Het zou overigens interessant zijn te mogen vernemen welke invulling men in Veendam aan de voorgestelde cursus voor scheidende echtelieden denkt te geven.

(br. D. Koole is ouderling te ‘s-Gravenhage-Zuid)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen