Kleine profeten geven geestelijke leiding (De actualiteit van de kleine profeten 3)

Wat staat er?
Juist bij deze Bijbelboeken is het gevaar groot van “klankexegese”, waarbij niet eerst grondig gekeken wordt wat er staat en waar het staat en tot wie het gezegd wordt. Eerbied voor de Schrift brengt met zich mee dat de Schrift zelf aan het woord komt. Dat geldt ook op het punt van geestelijke leiding vanuit het Woord. Het Woord is zelf geestelijk genoeg. Het komt er op aan dat de Geest door het openen van het Woord licht geeft.
Misschien kan ik met een paar voorbeelden verduidelijken wat ik bedoel.

Allereerst wijs ik op een opmerkelijk verschil tussen Hosea en Joël, de twee profeten die de rij van kleine profeten openen. In het begin van Hosea 1 lezen we uitvoerig in welke tijd Hosea profeteerde. Merkwaardig genoeg dateert deze profeet die optrad in het tienstammenrijk Israël zijn optreden met de namen van koningen van Juda. Dat laat ons zien hoe de Heere oordeelt over de koningen van Israël in die tijd. Maar we weten dus wanneer Hosea’s boodschap klonk. Vervolgens gaan we naar Joël en ontdekken dan dat daar elke tijdsaanduiding ontbreekt. We horen van een grote sprinkhanenplaag, maar dat verschijnsel kwam vaker voor. Het gevolg is dat sommige exegeten Joël heel vroeg in de geschiedenis van Israël plaatsen en anderen weer veel later. Waarom dat verschil tussen Hosea en Joël? Calvijn heeft al opgemerkt dat wij voor het verstaan van de boodschap van Hosea blijkbaar een tijdsaanduiding nodig hadden en voor het verstaan van Joël niet. Beide profeten hebben een boodschap. De geestelijke leiding die zij geven heeft niets aan actualiteit ingeboet. Maar wie luistert naar Hosea moet steeds voor ogen houden wanneer dit woord van de Heere tot het volk kwam.

Vervolgens wijs ik op Zefanja 2: 1, een vers dat heel moeilijk te vertalen is. De SV heeft hier: “Doorzoek uzelf nauw”. Dit woord wordt nogal eens op de klank af geciteerd met het oog op de zelfbeproeving waartoe wij geroepen worden, al dan niet in verband met de voorbereiding op het Heilig Avondmaal. Maar wat staat er eigenlijk? Het werkwoord dat gebruikt wordt heeft te maken met wat wij “sprokkelen” noemen. U weet wel, wat mensen vroeger deden als ze op zoek waren naar brandbaar materiaal voor de kachel. Zefanja roept ertoe op in verband met Gods brandende toorn, die hij op het volk ziet afkomen. Wat moet het volk dus doen? Alles wat niet tegen het vuur bestand is in hun leven bijeenbrengen. En de vraag is: blijft er iets over dat bestand is tegen het vuur van Gods toorn? U zult het met me eens zijn: een indringende vraag, ook voor mensen van de 21-ste eeuw.

U voelt wel: we hebben de wijsheid van de Geest nodig Die ogen en harten opent voor het wonderlijke Woord van de Heere. Hij leert ons te lezen wat er staat en te laten staan wat we lezen. Maar waar dat gebeurt, merken wij dat die kleine profeten niet alleen een boodschap hadden in een ver verleden. En dat zij niet alleen een boodschap hebben voor een verre toekomst. Maar dat zij ook vandaag een boodschap hebben voor het leven met de Heere, het leven door en uit de Heilige Geest. Uit de overvloed die wij hier vinden, willen we een paar dingen aanwijzen, in de hoop dat u zo op het spoor wordt gezet en er zin in krijgt om meer te ontdekken.

Verbondsverhouding
De boodschap van Hosea, de eerste van de kleine profeten, is wel aangeduid als de oudtestamentische pendant van de gelijkenis van de verloren zoon. Op een indrukwekkende manier moet Hosea in zijn huwelijk met Gomer, de vrouw die hij bemint maar die hem keer op keer ontrouw wordt, laten zien hoe Israël omgaat met de Heere. De Heere heeft Zijn huwelijksverbond met Israël gesloten, maar het volk loopt steeds weer vreemde mannen, afgoden achterna. De Bijbel noemt dat hoererij. Gomer krijgt kinderen waarvan Hosea niet de vader is. Ze speelt met andere mannen mooi weer met goederen die ze van haar eigen man gekregen heeft. Ze loopt weg van de man die haar liefheeft en zoveel geduld met haar gehad heeft en zo raakt ze aan lager wal. Als een sexslavin moet ze met haar lichaam geld verdienen voor haar baas. En het wonder is: Hosea gaat haar achterna, zoekt en vindt haar en koopt zijn eigen vrouw vrij voor de prijs van een slaaf.
In Hosea biedt de Heere indringend geestelijk onderwijs. In het optreden van Gomer wordt immers niet alleen aan Israël de spiegel voorgehouden, maar ook aan het verbondsvolk van het Nieuwe Testament. De Heere wist wat voor mensen het waren, met wie Hij Zijn verbond oprichtte. Wat een verdriet heeft de Heere er aan beleefd. U hoort de pijn in de naamgeving van de kinderen in Hosea 1. U hoort de klachten en de verwijten in Hosea 2. U ziet Hem achter dat volk aangaan in de ellende waarin zij zichzelf gebracht hebben.
Vol geestelijk onderwijs is de wijze waarop Hosea het handelen van de Heere met dat ontrouwe volk tekent in hoofdstuk 2 en 3. De Heere, Die Zijn volk voert in de woestijn, waar ze alles kwijtraken en waar Hij alleen overblijft. Waar Hij herinnert aan wat Hij voor hen gedaan heeft in het verleden en waar Hij naar het hart van dat volk spreekt. U moet eens op u laten inwerken, wat de Heere zegt over het dal van Achor (Hos. 2: 14), over het zingen in de dagen van haar jeugd. U moet eens letten op de tekening in Hosea 3. U ziet daar hoe zonde geen vrijheid betekent maar tot slaaf maakt; wat een actuele boodschap! U ziet daar in oudtestamentische beelden een tekening van het verlossende werk van Christus. U ziet daar hoe de Heere handelt met Zijn volk dat Hij uit de slavernij verloste en dat Hij leert Wie Hij voor haar is. Prachtig! En op een ontroerende wijze laat de Heere het geheim zien dat achter dit heilshandelen schuilt: “Ik zal hen vrijwillig liefhebben”.
De boodschap van Hosea blijft actueel.

Waarom?
Omdat de vraag naar het “waarom” actueel blijft in de gebrokenheid van de bedeling waarin wij leven, blijft ook de boodschap van de profeet Habakuk actueel. Deze profeet zet zijn boodschap in met zijn eigen vragen: “hoelang?”, “waarom?” Hij doet dat in opdracht van de Heere. U vindt er een afdoende verweer in tegen mensen, die beweren dat wij niet mogen vragen “waarom”.
Mogelijk betekent de naam van deze profeet “Handenwringer”. Welnu, handenwringend loopt deze man door de straten van de stad. Het gaat niet goed. En wanneer de Heere laat zien dat Hij gaat ingrijpen en dat Hij de Chaldeeën verwekt om Zijn oordeel te voltrekken, wordt het alleen maar erger. Is dat de oplossing? Handelt de Heere zo?
Dan gaat deze handenwringer zijn handen vouwen en in die weg krijgt hij antwoord: “De rechtvaardige zal door zijn geloof leven.” Door dat geloof leert hij dwars door alles heen juichen in de Heere. U hoort aan het slot van zijn aangrijpende levensechte worsteling het ‘nochtans’ van het geloof dat in de Heere van vreugde opspringt.
Door alle eeuwen heen vindt de gelovige in zijn aanvechting en temidden van de raadsels van het leven hier heerlijk geestelijk onderwijs.

En verder?
Het zou niet moeilijk zijn om – zoals het hierboven gebeurde – in elk van de twaalf boeken van de kleine profeten voorbeelden te vinden van onderwijs voor het geestelijke leven.
Te denken valt aan de manier waarop Micha spreekt over de komende Christus als de Doorbreker, de Belhamel van de kudde, Die voor de schapen de weg baant (Micha 2: 13); over de Heere Die met Zijn volk in het gericht gaat en dat volk uitnodigt om te getuigen tegen Hem (Micha 6: 1-3); over de wijze waarop de Heere vergeeft (Micha 7: 18, 19).
Ik zou kunnen wijzen op de nachtgezichten van Zacharia met hun indringende boodschap over de Heere, Die voor Zijn eigen werk zorgt, Die zondaren rechtvaardigt en Wiens Geest in stilte werkt, niet door kracht of door geweld.

Maar het mag duidelijk zijn: ook dit deel van het Oude Testament heeft niets aan actualiteit ingeboet, ook niet als het gaat om het werk van de Heere in het leven van zondaren en hun leven met de Heere. De gemeente van het Nieuwe Testament doet zichzelf tekort, wanneer zij dit deel van Gods Woord dicht laat.
Ook van de twaalf kleine profeten zegt Petrus (2 Pt. 1: 19): “Wij hebben het profetische woord dat zeer vast is, en gij doet wel dat gij daarop acht hebt als op een licht, schijnende in een duistere plaats”.

J. Westerink
(ds. J. Westerink is predikant van Urk (Maranathakerk).)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen