God aanbidden

Tegelijk doen zich op dit punt in veel gemeenten spanningen voor tussen jongeren en ouderen. Jongeren stellen hun vragen bij de rustige, ingetogen manier waarop ouderen de Here (zittend en zingend) eren. Is dat bijbels, vragen ze. Ouderen op hun beurt hebben soms grote moeite met de uitbundigheid van jongeren. Waar is de eerbied en de ootmoed gebleven, zo zeggen zij.

Is er in deze spanning toenadering te bereiken? Is er tussen ouderen en jongeren meer begrip mogelijk?
In ieder geval is het de moeite waard een poging daartoe te doen. Vooral door samen stil te staan bij het bijbelse spreken over de aanbidding van God. Want alleen het onderwijs uit Gods Woord kan tegenstellingen overbruggen en tot meer onderling begrip leiden. Maar is tegelijk ook een spiegel om eigen opvattingen te toetsen. Daarom in dit artikel een paar opmerkingen over de aanbidding van God. Eerst geef ik een paar algemene lijnen uit de Bijbel. Daarna sta ik stil bij een concreet woord van Jezus.

Aanbidding
Om te beginnen: aanbidding is een door en door bijbels thema. Wie de Bijbel op dit punt naslaat ontdekt dat Gods Woord honderden malen spreekt over aanbidding en aanverwante woorden. Het is dus geen thema aan de rand van de Godsopenbaring. Maar een thema uit het hart van de Schrift.

Vervolgens de vraag wat aanbidding dan is. Dat laat zich op hoofdlijnen samenvatten in drie opmerkingen.
God aanbidden is allereerst de Here grootmaken om Wie Hij is. En let daarbij op dat laatste: om Wie Hij ís! God aanbidden is dus hetzelfde als Hem prijzen, loven of eren. Daarbij is er een duidelijk verschil tussen ‘danken’ en ‘aanbidden’. God danken is Hem erkennen om wat Hij geeft. In de dankzegging gaat het om de gaven van Gods hand. God aanbidden is Hem prijzen om wie Hij is. Dan gaat het dus om Gods hart. En daarin gaat de aanbidding boven het danken uit. De onvergetelijke prof. dr. J.P. Versteeg schreef ‘aanbidding is de heilige spits van het gebed’. Vergelijk het met wat kinderen zeggen. Als het kind zegt ‘mam, wat heb je lekker gekookt’ dan is dat waardering voor iets dat moeder doet. Maar als datzelfde kind zegt ‘mam, ik hou van u’ is dat waardering voor wie moeder is. En zo is in de Bijbel de aanbidding gericht op wie de Here ís in Zijn heiligheid, majesteit, rechtvaardigheid en genade.
Ondertussen moeten we daar gelijk bij bedenken dat deze aanbidding in de Bijbel niet beperkt is tot muziek en zang. De aanbidding van God strekt zich uit over het hele bestaan. En krijgt gestalte in woord en daad, in gedachten en gebeden. Laten onze opvattingen over aanbidding dus niet beperkt blijven tot het gezongen lied. Dat is echt een versmalling van het bijbelse onderwijs.

Heilige roeping
God aanbidden is in de tweede plaats geen vrijblijvende aangelegenheid, maar een heilige roeping voor ieder. De aanbidding van God is geen passie van een enkeling die daar zijn vreugde in vindt, terwijl anderen dan afzijdig zouden kunnen blijven. Nee, God roept ieder mens tot aanbidding. Daarin ligt zelfs het doel van ons leven. De mens is niet allereerst geschapen om gelukkig te worden. Of om een fijn bestaan op te bouwen. De mens is geschapen om God te eren. En daarom staat ons aller leven – jong of oud – onder de aansporing van de Psalm: aanbidt Hem nederig al uw leven!
Zonde is in dat verband dan ook God de lof onthouden die Hem toekomt. Zonde kan dus ook in nalatigheid bestaan. Namelijk als de aanbidding van God in ons leven ontbreekt. Dan moet de Here vragen: waar is Mijn eer?

God aanbidden is in de derde plaats helemaal het werk van de Heilige Geest. Om God te leren aanbidden moeten we opnieuw geboren worden. De natuurlijke mens heeft geen zuiver besef van Wie God is en kán God daarom niet aanbidden. Dat moet de Here Zelf ons leren door Zijn Geest. En dat doet de Geest als Hij het hart opent en vernieuwt. Als Hij ons doet beseffen wie de Here is en wie wij zijn. Als Hij ons doet belijden dat God echt God is. Laten we ook dat vasthouden. De waarachtige aanbidding van God ontstaat echt niet door het creëren van een bepaalde sfeer, of dat nu geluidseffecten op een praise-avond of de romantische orgelklanken bij een gedragen Psalmmelodie zijn. De waarachtige aanbidding ontstaat daar waar de Heilige Geest door het evangelie ons hart opent en aan Christus verbindt. Dan is aanbidding een zaak die levend wordt in ons hart en die ons doet zeggen: hoe groot zijt Gij! En dat bindt in de christelijke gemeente ook echt samen, al gaan soms in persoonlijke opvattingen de wegen uiteen.

Spits en verdieping
Dat alles krijgt nog een persoonlijke spits en verdieping als we nadenken over een woord van Jezus. Want ook de Heiland heeft gesproken over aanbidding. Vooral in het gesprek met de Samaritaanse vrouw (Johannes 4) staat dit thema centraal. Voor de Samaritaanse vrouw is met name de plaats van de aanbidding belangrijk; voor haar en de andere Samaritanen is dat de berg Gerizim. Maar Jezus stoot door naar de kern van de aanbidding. Hij zegt: ‘de ure komt en is nu dat de waarachtige aanbidders de Vader aanbidden zullen in geest en waarheid’ (Joh. 4: 23). En dat is een tekst die iedereen, die zich met het thema aanbidding bezig houdt, altijd bij zich moet dragen. Want hier gaat ’t om. Hier komt ’t op aan: op de waarachtige aanbidding van de Vader in geest en waarheid.

Allereerst vraagt Jezus hier aandacht voor de echtheid van de aanbidding. Zoals vaker in het Johannesevangelie gebruikt de Heiland het woord ‘waar’ of ‘waarachtig’. En daarmee geeft Hij een tegenstelling aan met ‘onwaar’, ‘vals’ en ‘onecht’. Er is dus ook aanbidding die niet waarachtig, niet echt is. Dat kan aan de buitenkant heel wat lijken. Maar de Here prikt er doorheen. Zulke aanbidding is vals. De Vader wordt er niet door verheerlijkt.
De grote vraag bij het thema aanbidding is dus: is het echt? Is het waar? Wat dat betreft mogen we het onderwijs van Jezus wel goed ter harte nemen. Wij maken ons gewoonlijk druk om de vormen van aanbidding (hele of halve noten, orgel of muziekgroep, staan of zitten). Maar belangrijker dan de vormen is de vraag naar de echtheid.

Hart
En wat is dan die wáre aanbidding? Dat is, zegt Jezus, de aanbidding ‘in geest en waarheid’. Dat zijn woorden die in het Johannesevangelie een diepe betekenis hebben. Kort samengevat en enigszins versimpeld kun je zeggen: het gaat om ons hart. Dat is het beslissende criterium. De waarachtige aanbidding van de Vader is de aanbidding vanuit en met ons hart.
In het Oude Testament horen we de Here klagen: ‘Dit volk eert Mij slechts met de lippen, terwijl het zijn hart verre van Mij houdt’ (Jes. 29: 13). Dat wijst de Here dus af. Wat Hij zoekt zegt Jezus in Johannes 4: aanbidding vanuit en met ons hart als het innerlijke centrum van ons leven.
En wat is dat leerzaam voor onze bezinning. Wij zijn rond de aanbidding van God vaak bezig met aspecten van sfeer, gevoel, stemming en omstandigheden. We zoeken een bepaalde emotie. We verlangen naar een devote sfeer. We willen – zeggen jonge mensen soms – ‘geraakt worden’. Maar de Here richt de schijnwerper allereerst op ons hart. Wat leeft er in ons hart? Eren we God met de lippen of met ons hart?

De Vader zoekt aanbidders ‘in geest en waarheid’. Waar ze zijn zullen ze elkaar herkennen, jongeren en ouderen. Daar wordt het getwist over vormen minder, neemt het begrip voor elkaar toe en wordt de eenheid van de gemeente gediend. Om in de gemeente ons sámen te oefenen voor de aanbidding van de eeuwigheid. Als God zal zijn alles en in allen. En alle verlosten uit één mond God groot zullen maken

Aanbidt de Vader in het Woord;
Aanbidt de Zoon, aan ’t kruis doorboord;
Aanbidt de Geest uit beiden!

G. van Roekel
(ds. G. van Roekel is predikant in Putten)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen