Heilig Avondmaal: de praktijk in gereformeerd Schotland (2)

De avondmaalsviering op zondag
De avondmaalsdienst op zondagmorgen was een plechtige traditie. Tot voor kort werd de wijn rondgedeeld met één of meer gemeenschappelijke bekers. Pas sinds de Tweede Wereldoorlog zijn kleine bekertjes, voor elke deelnemer één, in gebruik genomen. De preek in de avondmaalsdienst behandelde een aspect van Christus’ lijden en zoendood voor zondaars (de ‘action sermon’). Nadat de predikant zijn preek afgerond had, ging hij over tot het ‘van de tafels weren’ (‘fence the tables’). Hij zette duidelijk uiteen wie wel en wie niet naar de tafel des Heren mochten komen. Hij benadrukte dat het om de maaltijd van de Here ging: je bent welkom als je door genade de Zijne bent. Hij vertelde duidelijk dat dit niet gold voor ongelovigen of onbekeerden.

Geen ‘gesloten avondmaal’
Er is nooit sprake geweest van ‘gesloten avondmaal’ bij de presbyterianen in Schotland. Als je ‘belijdend lid’ bent, heb je toegang tot het avondmaal. Mensen die hun geloof willen belijden en deel willen nemen aan de tafel des Heren, melden zich bij de kerkenraad voor een onderzoek van hun geloof in Christus en hun gehoorzaamheid aan Hem. Als zij worden toegelaten tot het doen van belijdenis, mogen ze daarna meedoen met elke avondmaalsviering, in hun eigen gemeente of (als gast) in een andere gemeente – behalve uiteraard wanneer zij onder tucht staan.

Geen ‘gesloten avondmaal’ dus, maar ook geen ‘open avondmaal’. De predikant en ouderlingen zien toe op de deelname aan de sacramenten, dit college is verantwoordelijk voor de toelating tot het avondmaal. Dat wil zeggen: wie deelneemt, moet belijdend lid in volle rechten zijn van de gemeente. Leden van een andere gemeente in het kerkverband moeten zich voor de viering melden bij de predikant en de ouderlingen. Als zij belijdend lid in volle rechten in hun eigen gemeente zijn, zullen ze ook worden toegelaten tot de avondmaalsviering. Een belijdend lid in volle rechten van een ander gelijkgezind kerkverband zal in het algemeen ook kunnen deelnemen.

Uitnodiging
Na het ‘van de tafel weren’ brachten de ouderlingen het brood en de wijn de kerkzaal in. De gemeente zong dan een geschikte psalm (vroeger werd in geen enkele Schotse presbyteriaanse kerk een gezang gezongen!). Vervolgens werden broeders en zusters die aan wilden gaan uitgenodigd naar voren te komen en plaats te nemen aan de tafel. De deelnemende broeders en zusters gaven hun ‘muntjes’ of ‘kaartjes’ bij het aangaan aan de toezichthoudende ouderlingen

Op dit punt in de dienst las de predikant die de tafel voorzat 1 Corinthiërs 11 voor en bad hij om de zegen van de Here over brood en beker. Daarna sprak hij een kort stichtelijk woord (een ‘table address’) om de mensen aan tafel op te wekken stil te staan bij de Here en de liefde die Hij schenkt in Christus’ dood. Dan overhandigde hij brood en beker aan één van de assisterende predikanten zodat die het brood en de beker plechtig rond konden delen aan de deelnemers.

Als er sprake was van gemeenschappelijke bekers, waren er dikwijls verscheidene tafels, zodat de bekers bijgevuld konden worden, en er steeds een andere groep deelnemers naar de tafel kon komen. Dit zorgde vaak voor zeer lange diensten, niet zelden van twee uur of meer! Nadat iedereen van het brood gegeten en uit de beker(s) gedronken had, ontving de predikant die de tafel leidde zelf brood en wijn van een andere predikant (of als er geen andere predikant assisteerde, van een ouderling). Hij hield tot besluit een toespraak waarin hij de deelnemers aanspoorde op Christus te blijven zien ook nadat ze van de tafel waren opgestaan.

Dankzegging en appel
De avonddienst op de avondmaalszondag was vanouds speciaal afgestemd op de onbekeerden in de gemeente, een dienst met een evangeliserend karakter. De avondmaalsviering als geheel betekende vaak een grote zegen voor het volk van God en deed een krachtig appel op de onbekeerden. Na de opwekkingen in de 18e eeuw, werd het min of meer gebruik in de Schotse presbyteriaanse kerken om op maandag nog één of meer dankdiensten te houden (‘Thanksgiving service’). In deze dienst ging de prediking in op de verantwoordelijkheden van de gelovigen die aan het avondmaal hadden deelgenomen; ze werden opgeroepen de Here te dienen als ze teruggingen de wereld in. Het raakte in zwang om op de maandag van dankzegging te preken over de wederkomst van de Here; dit in verband met het vieren van het avondmaal ‘totdat Hij komt’.

John W. Keddie
(Ds. John W. Keddie (59) is predikant van de Free Church of Scotland (Continuing) in Bracadale op het eiland Skye. Dit artikel schreef hij voor Lux Mundi (maart 2006), het Engelse kwartaalblad dat de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) uitgeven voor hun buitenlandse contacten. De bewerking is van ds. R. ter Beek (Soest-Baarn), deputaat voor de betrekkingen met buitenlandse kerken voor de GKv en redacteur van Lux Mundi.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen