Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Naar aanleiding van de verkiezingsstrijd

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Naar aanleiding van de verkiezingsstrijd

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

De verkiezingscampagnes zijn weer voorbij. In de afgelopen week zijn de verkiezingen voor de Tweede Kamer gehouden Het is wel wat mosterd na de maaltijd om een aantal gedachten te geven naar aanleiding van de campagnes van de politieke partijen. De woorden waren dikwijls groot maar de realiteit na de verkiezingen is een andere. En wat blijft er van de beloften over?

Je moet van politiek houden om de verschillende lijsttrekkers te volgen in hun campagne en hun uitspraken te wegen op hun inhoud en werkelijkheidsgehalte. Je moet ook het spel doorzien voorzover het te doorzien is. Want leidende figuren in de politiek laten zelden het achterste van hun tong zien. Er worden in het vuur van het debat soms uitspraken gedaan waarvan je op afstand aanvoelt dat het zo niet kan zijn of dat de zaak een stuk genuanceerder ligt. Een voorbeeld daarvan is het opblazen van bepaalde misdragingen van onze militairen in Irak. Als men uit zulke gevoelige – en af te keuren – handelingen politieke winst wil halen, begeef je je op een hellend vlak. Zorgvuldigheid in zowel berichtgeving als interpretatie is altijd geboden.

Om de geloofwaardigheid en consistentie
Een van de kernpunten in de politiek is de geloofwaardigheid. In dat opzicht is er ook al niets nieuws onder de zon. Let erop: het gaat in de politiek altijd over de toekomst. Evaluatie met terugwerkende kracht tref je zelden aan. Ik herinner me nog levendig – als voorbeeld – de debatten rond Bestek 81. Dat was dus in 1981 toen Van Agt minister- president was. Ook toen ging het over de toekomst van ons land. Terecht. Maar zodra een regering is beëdigd blijkt te vaak dat de toekomst van korte duur is. De korte termijn politiek krijgt de overhand en de regering heeft de handen vol aan de zaken van het moment. Wij leven nu, in het begin van de eenentwintigste eeuw, in de toekomst van bijvoorbeeld 1981. Wie trekt eens inhoudelijke lijnen van toen naar nu en van nu naar toen? Zijn daar consistente, politieke lijnen in aan te wijzen? Het consistente, dus het leidende beginsel is en blijft de gang van zaken in de economie en die loop van de economie is nauwelijks te sturen en te beïnvloeden door politieke ideologie. Er zit een zekere eigenwettelijkheid in de loop van de economie. Het consistente door de loop van de jaren heen is vooral te zoeken en gelukkig nog steeds te vinden in de rechtsstaat. De rechtsstaat gaat boven de ideologie uit al betekent dat niet dat ideologie geen invloed uitoefent op de inrichting van een rechtsstaat. En een bepaalde politieke opvatting heeft ook wel degelijk enige doorwerking in het economisch verloop.

Werkelijkheid is complex
Hoezeer de politici ook hun best doen, hun geloofwaardigheid blijft onder druk staan. Althans in de beleving van veel mensen. Veel mensen reageren wat cynisch op krachtige statements en one-liners van politici. Hun korte, krachtige uitspraken doen het goed. En je moet ze als politicus ook wel hebben want je concurrenten bedienen zich er ook van, maar veel mensen denken of zeggen: dat zeg je nu wel, maar wat breng je ervan terecht als je aan de macht komt? Het gaat niet aan om politici van bewuste onbetrouwbaarheid te betichten. Je moet bewijzen hebben als je iemand van onbetrouwbaarheid en ongeloofwaardigheid beticht. Maar wanneer men met korte, puntige uitspraken de complexe werkelijkheid te lijf gaat, ontstaat er altijd mistigheid. De werkelijkheid is te ingewikkeld en de thema’s zijn te groot dan dat ze in korte puntigheden kunnen worden neergezet. Dat wil nog niet zeggen dat goed in het gehoor liggende puntigheden niet een bepaalde waarde kunnen hebben. Maar als je daar de werkelijkheid aan ophangt en vanuit die ideologie politiek in de praktijk wilt bedrijven, komt gegarandeerd de teleurstelling. De realiteit blijkt toch net iets anders te zijn. Er zijn al of niet plotseling bepaalde ontwikkelingen die je niet had voorzien en waarop je toch moet reageren. En je ideologie heeft op dat moment geen pasklaar antwoord in voorraad. Dus: dan moet er gezocht worden naar een compromis, naar een oplossing van het moment. Er is geen enkele regeringscombinatie te bedenken die hieraan ontkomt. Wie daaraan voorbijgaat in de campagnes, trekt een mist en een wolligheid op waardoor mensen heenprikken. Dat roept alleen maar cynische geluiden op. Al zou er een regering van CDA, SGP en CU zijn – en dat is een utopie – dan nog kan zo’n kabinet op ethische terreinen niet alles zo maar terugdraaien. Democratie en wetgeving zijn te nauw aan elkaar verbonden dan dat dit verband door welke opvatting ook zo maar kan worden doorbroken.

Luisteren en vertalen
Daarom is politiek bedrijven een moeilijke zaak. Politici mogen dat best hardop zeggen. Ze winnen er alleen maar mee. En hoewel ze goed moeten luisteren naar wat er onder de mensen leeft, ze moeten hun oren niet laten hangen naar wat mensen allemaal zeggen. Je moet door opmerkingen van mensen heen luisteren en dat vertalen op een hoger niveau. Men moet wel luisteren naar de mensen in hun huizen en op de straat. Want politiek en beleid raken hen direct. Maar wie af wil gaan op wat mensen allemaal willen, die wordt er dol van. Het viel ook op hoeveel niet ter zake doende opmerkingen door mensen werden gegeven op vragen die de verkiezingen en de politici raakten. Dit geldt overigens ook voor het geestelijk leiding geven aan de kerkelijke gemeenten. Ambtsdragers dienen te luisteren naar wat leden van de gemeente denken en zeggen maar ze moeten er zich – over het algemeen – niet door laten leiden. Het pastoraat is de methode om op goede wijze met deze spanningsboog in het kerkelijke leven om te gaan en dreigende spanningen te signaleren en te vertalen in de richting van bijbelse ontspanning.

Inhoud en stemadviezen
Hoewel in de verkiezingstijd wel degelijk inhoudelijke thema’s werden benoemd, miste men toch node opvattingen en principes die boven de politiek van het moment uitstijgen. Echte staatsmannen en staatsvrouwen zijn er niet zo veel. Wat mij betreft, ere wie ere toekomt – en we respecteren ambtsdragers in de kerk en in de maatschappij om hun ambt – de meeste diepgang kwam toch van de woordvoerders van de (kleine) christelijke partijen. Het blijkt voor de zoveelste keer dat de ‘bijbelse beginselen’ verreweg het beste de werkelijkheid benaderen en weergeven. Beginselpolitiek hoeft niet te drijven op de krachten van de tijdgeest. Al zal beginselpolitiek wel dienen in te gaan op de geesten van het moment.

Dat christenen opkomen voor zulke beginselen, ook wanneer ze ambtsdrager zijn, is een zaak waar niets mis mee is. Dat ambtsdragers, met name predikanten, zich uitspreken voor het stemmen op een bepaalde politieke partij, is een zaak waarbij vragen te stellen zijn. Iedere ambtsdrager in de kerk mag zijn politieke opvatting hebben. Hij mag er ook wel voor uitkomen. Maar of het zo ver moet gaan dat je een heel duidelijk stemadvies geeft of nog sterker oproept om op een bepaalde partij te stemmen, dat gaat mijns inziens net een stap te ver. Je moet als dienaar van het Evangelie boven alle politieke partijen kunnen staan. Het Evangelie is altijd meer dan welke politiek beginsel ook en christelijke politiek, dus politiek gedragen door bijbelse beginselen, is niet gelijk aan het Evangelie. Dat weet iedereen en niemand zal het denk ik tegenspreken. Maar daarom zit er een gevaar in wanneer dienaren van het Woord zich te veel vereenzelvigen met een politieke partij. En nogmaals, ze hebben uiteraard wel het recht van voorkeur en keuze voor een bepaalde partij. Maar als leidende ambtsdragers oproepen om op de ChristenUnie te stemmen en hun broeders op de SGP en hun broeders op het CDA dan wringt er iets. Daar moeten we met elkaar nog eens over doorspreken. En nog sterker gezegd: de christelijke politiek in Nederland hoort één te zijn. Ik weet heel goed dat dit (nog) een onbereikbaar ideaal is. Maar het moet wel. We mogen dit doel niet uit het oog verliezen. Ook de christelijke politiek moet in haar uitgangspunten volstrekt betrouwbaar en geloofwaardig zijn en de christelijke beginselen van een politieke partij mogen geen andere zijn – op onderdelen na die met de toepassing te maken hebben – dan van een andere christelijke partij.

De grote ‘Politicus’
Wat voor regering we krijgen is nog onduidelijk. Het zou kunnen zijn dat de kabinetsformatie een moeizame klus gaat worden. Het kan ook meevallen. We kunnen voorlopig alleen maar afwachten en bidden om echte wijsheid voor de direct betrokkenen. Maar laat de politiek vooral geloofwaardig zijn. Liever kleine woorden en die waar maken dan grote woorden en achteraf voor de zoveelste keer moeten constateren dat er weer weinig of niets van terecht is gekomen. En ieder mag voor zich een politicus in het klein zijn. Maar wees het dan wel bij een open Bijbel en naar de mate waarin God het ons geeft Zijn Woord te mogen verstaan. Daar hebben we elkaar bij nodig, in de christelijke politiek, in de gemeente van Christus. Over de ideologische politiek, los van Gods Woord, spreek ik niet eens. God geve ons dat wij bewaard blijven voor het immense gevaar dat de regering van Jezus Christus voor ons geen ter zake doend item zou zijn.

Wat voor soort politiek er ook zal zijn, niets houdt tegen dat het naar Zijn wederkomst gaat. Dat doet ons aan de ene kant de politiek serieus nemen, want ook daarvan moeten we rekenschap geven, en tegelijk brengt het ontspanning aan en een zekere relativering van allerlei gewichtige thema’s van het jaar. Je kunt als christen en als politicus ontspannen en blijmoedig zijn omdat je van genade mag leven. Het leven wordt ons als geschenk en opdracht toevertrouwd. En blijmoedigheid en ernst gaan goed samen, dicht bij het Evangelie van Jezus Christus. Geen betere ‘Politicus’ dan Hij! Hij is volstrekt geloofwaardig in al Zijn woorden en daden.

J. Jonkman
(ds. J. Jonkman is predikant te Drachten)

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 24 november 2006

De Wekker | 16 Pagina's

Naar aanleiding van de verkiezingsstrijd

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 24 november 2006

De Wekker | 16 Pagina's