Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Wat is catechese? (Catechese in beweging 3)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Wat is catechese? (Catechese in beweging 3)

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

In de voorafgaande artikelen hebben we ons beziggehouden met ontwikkelingen in het onderwijs en met gegevens uit de Bijbel met betrekking tot leren en onderwijzen. Het heeft materiaal opgeleverd om te verwerken in een visie op catechese. Want wat is catechese eigenlijk?

Prof. dr. C. Trimp (GKv) die zich met deze vraag heeft beziggehouden, heeft catechese omschreven als: ‘Ambtelijke traditie van de leer der kerk aan de doopleden der gemeente met het oog op hun deelneming aan de viering van het heilig Avondmaal.’

Maar als je in het kort wilt zeggen wat catechese is, zullen we ook nog een paar andere dingen moeten zeggen en ook andere aspecten moeten benoemen. Een werkbare definitie, overigens voor verbetering vatbaar, is:

Catechese is: een onder verantwoordelijkheid van de kerk georganiseerde onderwijsleersituatie waarin de inhoud van de Bijbel centraal staat, de godsdienstige opvoeding van de ouders aanvullend, met de bedoeling dat de jongere onder de zegen van de Heilige Geest komt tot het gelovig verstaan van Gods beloften en tot het getuigenis dat hij/zij de Here Jezus wil navolgen.

Kerkelijk onderwijs
De predikant is veelal niet meer de enige catecheet. Vanwege deze praktijk kiezen wij voor de aanduiding: een op initiatief van de kerk(enraad) georganiseerde onderwijsleersituatie.
Deze onderwijsleersituatie is gezien de traditie in de eerste plaats bestemd voor jongeren die nog dooplid zijn. De catecheet is de vertegenwoordiger van de kerk en werkt onder de verantwoordelijkheid van de kerkenraad. Op deze manier wordt gestalte gegeven aan de ambtelijke verantwoordelijkheid.
Maar catechese kan ook plaatsvinden naar volwassenen toe die zich bij de kerk willen voegen.

Onderwijsleersituatie
In relatie tot catechese zijn het vaak de termen geloofsonderricht of geloofsoverdracht die gebruikt worden.
Deze woorden accentueren dat er iemand is die onderricht of overdraagt. Het gaat dan met name om de onderwijzende activiteit. Maar om het aspect van leren, ook van wederkerig leren, een plek te kunnen geven gaat onze voorkeur uit naar de meer neutrale term onderwijsleersituatie.
Het is geen model van een actieve zender en passieve ontvangers, maar een bewust geplande situatie waarin onderwezen en geleerd wordt, mogelijk door alle betrokkenen. Dit lijkt ons in lijn met de in het vorige artikel genoemd theologische overwegingen.

Bijbel centraal
In onze visie wordt de Bijbel centraal gezet. Dat is niet alleen bedoeld als een aanwijzing dat er een verschuiving is t.a.v. het gebruik van bijv. de Heidelbergse Catechismus (die komt in de nieuwe aanpak pas in de hogere jaren prominent naar voren), maar vooral om aan te geven dat de leefwereld van de jongeren of de jongeren zelf niet het uitgangspunt voor de catechese vormen, maar de Bijbel. Wat niet uitsluit dat in de manier waarop gewerkt wordt de vragen van jongeren een belangrijk aandachtspunt vormen.

In de godsdienstige opvoeding zijn de ouders de eerstverantwoordelijken. Uit empirisch onderzoek komt ook steeds overtuigend naar voren dat in de beleving van de jongeren ouders veruit de meeste invloed hebben op hun geloofsontwikkeling. Het zijn ook de ouders die in de Bijbel aangesproken worden op deze verantwoordelijkheid.
De catechese vervult een eigen rol. Het is een middel waardoor jongeren kennis krijgen van de inhoud van de Bijbel en de christelijke (gereformeerde) traditie (= leer, aspecten van de kerkgeschiedenis, moraal, kerkelijke gebruiken en het gereformeerde denken) en daarmee ingewijd worden in de geheimen van het geloof.
Om het eigene van dit kerkelijk onderwijs aan te geven, is gekozen voor de term aanvullend en bijvoorbeeld niet: ter ondersteuning.

Onder de zegen van de Heilige Geest
In de catechese ben je er sterk van bewust dat je voluit afhankelijk bent van Gods zegen. Een catecheet die handelt, werkt in dienst van God, die hem of haar wil gebruiken voor zijn zorg voor de nieuwe generatie.
Alleen door de Geest komen mensen tot geloof, hoop en liefde. De Bijbel spreekt over wedergeboorte door de Geest, over ‘Abba’ zeggen door de Geest, over geloven door de Geest, over belijden door de Geest, over de vrucht van de Geest, over gaven van de Geest. Daarom is het gebed om Gods zegen door de Geest rondom de catechese onmisbaar.

De catechese wordt in het algemeen gegeven aan kinderen die gedoopt zijn en daarmee tot het verbond behoren. God heeft zich in Jezus Christus aan hen verbonden. Zij zijn het eigendom van Jezus Christus. Hij is de bron van hun leven. De catechese mag er aan bijdragen dat catechisanten tot erkenning komen van deze waarheid, die bepalend is voor het leven

Het doel van de catechese gaat verder dan de overdracht van kennis van Gods Woord. Inhoudelijke kennis is voorwaarde voor de vorming van eigen waarden, normen en houding (attitude) en voor een eigen keuze in zelfstandigheid voor God en zijn gemeente. Het doel van catechese is dat jongeren op basis van wat hun in Christus gegeven is, komen tot ‘navolging van de Here Jezus’.
In navolging komt naar voren het leerling willen zijn, het persoonlijk verbonden zijn met de Here Jezus, en het vertalen van het geleerde in gedrag. In navolging komt het verlangen naar voren in het avondmaal de band met Christus en zijn gemeente te vieren.

Werken naar eigen keuze
Bekeken vanuit de jongeren zelf is catechese een van de middelen waardoor zij steun ontvangen voor de ontwikkeling en vorming van hun eigen geloof.
De keuze voor het afleggen van openbare geloofsbelijdenis is een belangrijk moment in deze ontwikkeling, omdat de jongere hiermee getuigt dat hij/zij zich verbonden weet met de Drie-enige God en met de kerkelijke gemeenschap waarin hij/zij belijdenis doet.
Wie kiest voor leren als aangrijpingspunt bij het nadenken over catechese, praat ook over de geloofsontwikkeling van de jongere zelf. Over het toenemen in het verstaan van de beloften die met de doop gegeven zijn. Ondersteuning geven bij die ontwikkeling is een van de kerntaken van de catechese. Een mooie taak voor catecheten, die zelf ook nog midden in dit leerproces zitten! En wat is catechese dan belangrijk!

C. van Atten en J. Meerveld
Drs. Hans Meerveld is docent didactiek van de catechese in Kampen (Theologische Universiteit) en Zwolle (Gereformeerde Hogeschool) en projectleider van het catecheseproject Follow Up. Drs. Kees van Atten is predikant van de Chr. Geref. Kerk ’s-Gravenhage-Rijswijk en lid van de kernredactie van Follow Up.

 

1 C. Trimp, Inleiding in de ambtelijke vakken, Kampen, 1989, pag. 90

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 17 augustus 2007

De Wekker | 16 Pagina's

Wat is catechese? (Catechese in beweging 3)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 17 augustus 2007

De Wekker | 16 Pagina's