Kwartet

Gebroken wit
Ik heb het lam van God zien lopen. Het liep te grazen in een weitje, in de Zak van Zuid-Beveland. Dat zit zo. In 1432 voltooide Jan van Eijck het beroemde altaarstuk: De aanbidding van het Lam Gods. Het is te bezichtigen in de St. Baafskathedraal van Gent. Internet (www.statenvertaling.net/kunst) is wat dit betreft trouwens ook een zegen. Naar Openbaring 5: 6 schilderde van Eijck een lam, dat stáát als geslacht. Het wordt rondom aanbeden door engelen. Maar van alle kanten en uit alle tijden stromen ook mensen toe, om het Lam van God hun eer te bewijzen. Nu heeft voor dat lam het Zeeuwse melkschaap model gestaan. Kunsthistorisch onderzoek heeft het uitgewezen. In de late Middeleeuwen kwam het ras algemeen voor van de Waddenkust tot aan Calais. Vandaag alleen nog in Zeeland en, in een enkel geval, Friesland. Als ik wandelend door mijn eigen omgeving, mijn zonden loop te overdenken, en ik zie dan zo’n Zeeuws melkschaap – dan ontroert mij dat. Van Eijck trok het trouwens ook in zijn eigen omgeving: het Lam van God in een landschap met Vlaamse steden aan de horizon. Het Zeeuwse melkschaap heet zo, omdat het uitzonderlijk veel melk geeft: 600 liter per jaar. Van Eijck’s Lam geeft geen melk. Het geeft Zijn bloed. Uit een halswond. Gebroken wit.

Scharlakenrood
Nog een altaarstuk: de kruisafname van Christus, in 1612 geschilderd door Peter Paul Rubens (zie blz. 271). Nog dichterbij te bewonderen: in de kathedraal van Antwerpen. Was Van Eijck een vertegenwoordiger van de Noord-Nederlandse Renaissance, Rubens belichaamt de Vlaamse Barok. Zijn figuren komen ons nu wat mollig voor. Maar door meer natuurlijk dan strak te schilderen wil Rubens juist bevorderen, dat de toeschouwer deelnemer wordt. Dat die zich bij voorkeur identificeert met de discipel Johannes, die bij de afname zijn gestorven Meester opvangt en draagt in zijn armen. Bij Van Eijck komt het bloed van het Lam terecht in een (avondmaals)kelk. Bij Rubens kleurt het Johannes’ kleed scharlaken rood. Dieper rood dan dat waarmee Rubens Johannes’ mantel kleurde, is er niet. De lijdenstijd vraagt om gescherpte zintuigen. Vasten, op welke manier dan ook, kan daarbij helpen. Het geloof blijft uit het gehoor. Zonder het Woord van God is een schaap een schaap. En een schilderij een schilderij. Maar als ik lees, dat diezelfde Johannes later een lam zag staan, als geslacht – dan zal ik toch ook mijn ogen wel de kost mogen geven?
Aan het Avondmaal maar ook in de kunst. Nee, een misoffer, daar zie ik geen heil in. Maar voor zo’n altaarstuk mag ik graag één van de veertig dagen tot een dagje België maken.

J.G. Schenau

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen