Andere liederen

Uit de radio- en televisie-uitzendingen van Chr. Geref. kerkdiensten blijkt dat er kerkenraden zijn die andere liederen laten zingen in de eredienst. Liederen die niet elke aanwezige uit het hoofd kent. De kerkenraad zorgt er echter voor dat er kopieën gemaakt worden van de tekst van de liederen die gezongen worden. Met het oog daarop is het van belang het kopiëren van liedteksten nader te bekijken.

Kopiëren
Het is niet moeilijk de tekst van een lied te kopiëren. Die tekst kan worden overgetypt, met een scanner ingelezen of van het internet gedownload. Vervolgens kan die tekst met een kopieerapparaat worden vermenigvuldigd.
Er zijn kerkenraden die liedteksten op een blad laten kopiëren en dat uitdelen. Andere kerkenraden laten een eigen liederenboekje samenstellen en kopiëren en stellen het ter beschikking van de leden van de gemeente. Een enkele kerkenraad maakt gebruik van een beamer om een kopie van de liedteksten te projecteren.

Het kopiëren van een tekst is toegestaan als de kopie uitsluitend bestemd is voor eigen, persoonlijk, gebruik. Het maken van kopieën voor anderen is niet geoorloofd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur, de uitgever of de eigenaar van de website.
Dat is niet geoorloofd: omdat de auteur de eigenaar is van de teksten die hij gemaakt heeft. Hij heeft het recht een geldelijke vergoeding te ontvangen voor het kopiëren en gebruik van zijn teksten; omdat een uitgever de toestemming van openbaarmaking en vermenigvuldiging van de tekst van de auteur heeft aangekocht. Hij heeft kosten gemaakt voor het drukken en inbinden van het drukwerk. Hij moet een deel van de prijs van het werk dat hij uitgegeven heeft aan de boeken/ of muziekhandel afstaan. Al die kosten en zijn winstmarge zijn in de verkoopprijs inbegrepen; omdat de eigenaar van de website allerlei kosten heeft gemaakt voor het maken en onderhouden van zijn website waarvan een tekst wordt gedownload.

De Auteurswet
Vóór de uitvinding van de boekdrukkunst kon de tekst van een geschrift alleen vermenigvuldigd worden door er met de hand een kopie van te maken. Dat was een kostbare en tijdrovende arbeid. Door deze wijze van kopiëren konden slechts weinig exemplaren van die tekst vervaardigd en verspreid worden. Door de komst van de boekdrukkunst konden er in korte tijd veel exemplaren van vervaardigd en verspreid worden.
Aanvankelijk werd door de vorst, later door de Staten van de Provinciën of de Staten-Generaal, aan bepaalde personen of drukkers het alleenrecht (privilege, octrooi) verleend een bepaalde tekst te (laten) drukken en verspreiden.

De geschiedenis van het drukken van de Statenvertaling van 1637 is daarvan een sprekend voorbeeld. De vier nog in leven zijnde vertalers, twee vertalers van het Oude Testament en twee van het Nieuwe Testament ontvingen van de Staten-Generaal voor de tijd van vijftien jaren het uitsluitende recht (octrooi, privilege) voor het drukken en uitgeven van de door hen vertaalde tekst. Die tekst zelf was en bleef het eigendom van de Staten.
Alle vier hebben hun octrooi verkocht aan de Leidse burgemeesters. Die sloten een contract af met de weduwe en erfgenamen van Hillebrandt Jacobsz. van Wouw. Daarin was bepaald dat het drukken uitgevoerd zou worden te Leiden door de Amsterdamse drukker Pauwels Aertsz van Ravesteyn. Die moest hiervoor zijn drukkerij verplaatsen van Amsterdam naar Leiden.

Tijdens de Franse bezetting van Nederland werden de privileges voor het uitgeven van geschriften afgeschaft. Het auteursrecht werd geregeld door de Franse wetgeving. Daarin werd bepaald dat niet de drukker maar de auteur het auteursrecht heeft. Nadien is het auteursrecht door de wetten van 1814, 1817 en 1881 bijgesteld. In 1912 werd een nieuwe auteurswet van kracht. De “Auteurswet 1912” wordt telkens opnieuw geactualiseerd.

Het auteursrecht
Artikel 1 van de Auteurswet 1912 luidt: “Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dat openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen bij de wet gesteld.”
Het kopiëren op cd’s, op cassettebandjes valt daaronder, evenals het kopiëren van (gedeelten) van boeken en het opnemen op videobanden. Onder openbaar maken valt het publiekelijk verspreiden van exemplaren of andere verveelvoudigingen, openbare op- of uitvoeringen, radio- en tv-uitzendingen.
Openbaarmaking en verveelvoudiging van het werk zonder toestemming van de auteursrechthebbende is verboden en kan worden gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de vierde categorie (een boete van ten hoogste € 7.400,–). De inbreuk op andermans auteursrecht is een misdrijf. Dat is een relatief zwaar strafbaar feit dat een strafblad oplevert.

Het teken © is het teken voor het auteursrecht (in het Engels copyright). Het is niet verplicht dit teken te gebruiken. Wanneer dat teken ontbreekt, betekent dat niet dat het auteursrecht niet is beschermd.
Om een lied of gedeelte daarvan te mogen kopiëren is altijd toestemming nodig van degene die het heeft gemaakt. Om omslachtig zoeken te voorkomen zijn door de regering instellingen aangewezen voor de ontvangst en de verdeling van de auteursrechten door de regering zijn aangewezen. De Vereniging Buma is aangewezen voor het uitvoeren van muziekkoren, muziekgroepen en dergelijke. De Stichting Stemra voor het vastleggen op beeld- en geluidsdragers zoals cd’s, cassettebandjes. De Stichting Reprorecht beheert o.a. het auteursrecht van de liedbundel “Tussentijds”. Bij de Stichting Christian Copyright Licensing International (CCLI) dienen kerken toestemming te vragen voor het kopiëren van de liedteksten uit Opwekking en van de meeste liedteksten uit de Evangelische Liedbundel.

Een kerkenraad die voldoende liedbundels heeft aangeschaft ten gebruike in de eredienst heeft de auteursrechten betaald bij de aankoop van die liedbundels. Een kerkenraad die dat niet heeft gedaan en toch teksten uit een liedbundel wil laten kopiëren is wettelijk verplicht de auteursrechten daarvoor te betalen.
Geert Wilders heeft illegaal verkregen kopieën in zijn film opgenomen. Al heeft hij nu die kopieën vervangen, hij loopt toch de kans veroordeeld te worden tot een flinke boete en een hoge schadevergoeding voor het illegale gebruik daarvan.

Er zijn helaas kerkenraden die illegale kopieën gebruiken voor de eredienst. Dat is volstrekt onjuist. Wij belijden immers dat wij gehouden zijn ons te onderwerpen aan de wetten van de overheid die door God over ons is aangesteld. Wie een wet onbillijk of onjuist vindt mag om die reden die wet niet schenden. Hij kan en mag in plaats daarvan ijveren voor de wijziging of afschaffing van die wet.

Het auteursrecht vervalt 70 jaren na het sterfjaar van de maker. Zijn er twee of meer gezamenlijke makers dan vervalt het 70 jaren na het sterfjaar van hem die het langst heeft geleefd. Daarna mag iedereen vrij beschikken over het werk en er mee doen wat hij wil.

W. van Heest
(Drs. W. van Heest is emerituspredikant en woont in Emmen.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen