Eenheid en missie

Citaat:
Buiten de Kerk is geen heil

Wie:
Cyprianus (±200 – 14 september 258)

Waar:
Epistula (=brief) 73,21

Wanneer:
Rond 255

Kunt u ons iets vertellen over de persoon van Cyprianus?
De precieze geboortedatum van Cyprianus kennen we niet. Wel weten we dat hij in het jaar 246 gewonnen werd voor het christelijk geloof. Hij schrijft jubelend over zijn doop aan een goede vriend, Donatus, en dat boekje is net in een mooie vertaling verschenen. Al twee jaar later werd hij aangesteld als bisschop. Op 14 september van het jaar 258 is Cyprianus gestorven als martelaar voor de zaak van het evangelie.

De uitspraak van hem die hier voor het voetlicht gehaald wordt, is behoorlijk stevig. Wat is de aanleiding voor Cyprianus om dit zo te zeggen?
Wij horen deze woorden vooral tegen de achtergrond van onze multiculturele en multireligieuze samenleving, maar Cyprianus zegt dit allereerst in een andere context. In die dagen was er een strijd gaande binnen de kerk en sommigen scheidden zich af van de kerk, omdat ze vonden dat er binnen die kerk teveel halfheid en lauwheid was. Cyprianus richt zich vooral tot hen als hij zegt dat er buiten de kerk geen heil is. Hij bedoelt daarmee de katholieke kerk, die concreet zichtbaar wordt rond een bisschop. Daar werkt de Heilige Geest. Buiten de kerk niet.

U zei: hij zegt het allereerst in een andere context. Maar dat is – zo begrijp ik u – niet het hele verhaal. Heeft het in onze multireligieuze samenleving iets te zeggen?
Jazeker! We moeten natuurlijk niet vergeten dat het christendom ten tijde van Cyprianus een bedreigde en vervolgde minderheid was. De keizers Decius en Valerianus vervolgden de christenen en deden dat natuurlijk ook omdat zij meenden dat hun Romeinse goden vereerd dienden te worden. Met andere woorden: op de markt van godsdienst was ook in die dagen van alles te koop. En al maakt Cyprianus zijn opmerking dan allereerst in verband met kerkscheuringen – zijn woorden betekenen evenzeer een afwijzen van al die andere goden die vereerd werden in die dagen.

Als ik erover nadenk, dan zou ik zeggen: dat moet u alle twee aanspreken: Cyprianus die enerzijds op de bres staat voor eenheid van de kerk en anderzijds in de richting van andere godsdiensten zegt: daar is geen heil te vinden. Deputaten eenheid en werk in de zending hebben dan alles te maken met dit woord van Cyprianus. Of zie ik dat niet goed?
Absoluut. Als we niet kerk zijn om gestalte te geven aan de roeping om allen discipelen te maken, dan zijn we met andere dingen bezig. En dan heb je tijd om te kijken naar je buren om vervolgens de verschillen uit te vergroten. En zo hangen die twee zaken van kerkelijke eenheid en missionair bezig zijn ook nauw samen. Als ik Cyprianus hoor met zijn nadruk op de eenheid en op het heil dat binnen de kerk te vinden is, dan denk ik dat de eenheid ons wel eens wat zwaarder op de maag zou mogen liggen. Cyprianus zou ons dat tenminste wel vragen. Al zou hij waarschijnlijk eerst aan ons vragen waarom wij niet meer in de katholieke kerk zijn. Nu kunnen we dat goed uitleggen, maar tegelijk is het wel van belang dat we ook de ongemakkelijke vragen die vanuit de kerkgeschiedenis op ons afkomen niet te gemakkelijk wegmasseren. We mogen ons nooit gemakkelijk bij een scheur door de kerk neerleggen.

Is er nog iets dat u treft bij Cyprianus?
Men zegt wel dat zijn gedachten weinig oorspronkelijk waren. Dat zal mogelijk zo zijn. Maar ten tijde van de vervolging van zijn gemeente in Carthago heeft hij vanaf een onderduikadres uitvoerige brieven aan zijn gemeente gestuurd. In die brieven proef je de pastorale toon. En wanneer gemeenteleden bezweken waren voor de druk van de vervolgers en geofferd hadden aan de keizer, dan was er voor hen een lang traject van boete – maar als tijdens die periode van boete een nieuwe vervolging kwam, aarzelde Cyprianus niet om ook hen aan de maaltijd des Heren te laten deelnemen, om zo gesterkt te worden met het oog op de vervolging. Pastoraat is dus voor Cyprianus wezenlijk voor de bisschop; bij de mensen zijn en oog hebben voor hun nood. Laten zijn gedachten dan niet heel vernieuwend zijn geweest – dit is toch wat uiteindelijk telt?

Meer weten en verder lezen:
• Cyprianus, Bidden in een boze wereld. Twee pamfletten uit het vroege christendom (Vert. door Vincent Hunink), Budel 2006
• E.P. Meijering, Geschiedenis van het vroege Christendom. Van de jood Jezus van Nazareth tot de Romeinse keizer Constantijn, Amsterdam 2004
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Cyprianus
• J.N. Bakhuizen van den Brink, Cyprianus van Carthago: 258 - 14 september - 1958, 1958

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen