Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Autisme en geloven, een onmogelijke opgave? (1)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Autisme en geloven, een onmogelijke opgave? (1)

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Ongeveer 1% van de bevolking – zon 190.000 Nederlanders – heeft een autisme spectrum stoornis (ASS). ASS is een verzamelnaam voor (klassiek) autisme, het syndroom van Asperger en PDDNOS. De moeiten die kenmerkend zijn voor deze stoornissen, hebben gevolgen voor de geloofsbeleving, het Bijbellezen, bidden en het bijwonen van een kerkdienst.

Martine heeft autisme. Er zijn biologische processen in haar hersenen verstoord. Normaal gesproken worden alle ‘prikkels’ of signalen die binnenkomen in de hersenen met elkaar in verband gebracht. Bij Martine gaat dat niet goed. Dit beïnvloedt de manier waarop zij waarneemt, denkt en voelt, dus de cognitieve processen die zich in haar hoofd afspelen. Ze heeft moeite met samenhangend denken en neemt in de eerste plaats losse details waar. Het is lastig voor haar om een ‘totaalplaatje’ te zien. Als ze in de kerk zit, lukt het haar nauwelijks om zich te richten op wat er voorin gebeurt en te letten op wat de dominee zegt. Ze ervaart alle prikkels als even belangrijk.

Als je moeite hebt met samenhangend denken, is de wereld erg ingewikkeld, verwarrend en onvoorspelbaar. Martine hecht daarom aan vaste patronen, ze wil steeds weer hetzelfde. Als het in de kerkdienst een keer anders gaat dan normaal, bijvoorbeeld tijdens een doopdienst, wordt Martine onrustig en bang. Overigens is het al een hele opgave voor Martine om op tijd in de kerk te komen, want ze heeft moeite met plannen en organiseren. Op zondagmorgen staat ze soms een uur voor de kast, omdat ze niet weet wat ze moet aantrekken.

Martine heeft niet zoveel contacten in de kerkelijke gemeente. Ze vindt het moeilijk om een gesprek te voeren met iemand. Als Martine een praatje met iemand maakt, vertelt ze vooral over zichzelf en is niet geïnteresseerd in wat anderen te vertellen hebben. Sociaal-emotionele wederkerigheid bestaat bij Martine niet. Ze voelt ook niet aan wat anderen denken, voelen of willen. Haar verbeeldingsvermogen is beperkt. Fantaseren kan ze niet en nadenken over een sociale situatie en alvast bedenken hoe het verder zal gaan, lukt evenmin.

Martines beperkte verbeeldingsvermogen maakt geloof moeilijk. Je kunt de Heere niet zien, hoe weet je dan dat Hij er toch is en hoe kun je merken dat Hij toch voor je zorgt? Dat is lang een vraag voor haar geweest. In het dagelijks leven voelt ze zich vaak heel onzeker, is ze bang dat ze het niet goed doet, omdat ze niet kan beantwoorden aan de verwachtingen die mensen van haar hebben. Daarom is ze blij dat ze één ding zeker weet: dat ze gedoopt is toen ze een baby was. Toen heeft de Heere haar beloofd dat Hij wil dat ze Zijn kind is en dat de Heere Jezus haar foute dingen (zoals haar woede-uitbarstingen) wil vergeven om zo alles weer goed te maken. En wat heel zeker is: God doet altijd wat Hij zegt!
Martine heeft wel lang moeten nadenken over het kruis van de Heere Jezus. Eerst begreep ze helemaal niet dat ze daar blij om waren in de kerk, want aan een kruis hangen doet toch pijn! En het bloed van de Heere Jezus … De nieuwe dominee die ze hebben, vertelde aan de kinderen bij het doopvont dat het bloed van de Heere Jezus ons schoon wast van onze zonden, zoals water je schoonwast als je bijvoorbeeld vieze handen hebt. Daar snapte Martine echt niks van. Bloed wast helemaal niet schoon, en bloed is eng! Door haar stoornis is ze namelijk geneigd om taal letterlijk te nemen. Abstracte taal, symbooltaal en woorden met een dubbele betekenis begrijpt ze maar moeilijk (net als grapjes). Bij de gelijkenissen heeft ze nu bijvoorbeeld geleerd wat de betekenis is. Ze begreep niets van die verhalen.
Martine heeft, net als anderen, dingen waar ze heel goed in is. Ze heeft bijvoorbeeld een fotografisch geheugen. Als de dominee op catechisatie een Bijbeltekst overhoort, is Martine graag aan de beurt. Zonder fouten zegt ze de tekst op en weet ook feilloos te noemen waar de tekst in de Bijbel staat. Zo weet ze inmiddels heel veel over de Bijbel. Op jeugdvereniging wordt daar dankbaar gebruik van gemaakt. Ook is Martine heel trouw. Haar afspraken komt ze altijd na èn ze is stipt op tijd.

Tussen mensen met autisme bestaan veel verschillen. In de beperkingen die ze ervaren en in hun geloofsbeleving. Op een aantal punten zijn mensen met en zonder autisme gelijk. Kinderen en jongeren zonder ASS bijvoorbeeld hebben net zoveel behoefte aan duidelijke, concrete taal in de kerk als hun leeftijdgenoten met ASS. Volwassenen met en zonder ASS kunnen het beiden moeilijk vinden om te bidden. In de volgende artikelen beschrijven we de mogelijkheden die er zijn om het meebeleven van een kerkdienst, het persoonlijk Bijbellezen en het bidden gemakkelijker te maken.

Jannine van Schothorst­*
Jannine van Schothorst-van Roekel is lid van de Chr. Geref. Kerk van Urk-Maranatha.
Zij heeft met dr. Hanneke Schaap-Jonker voor Eleos onderzoek gedaan naar de geloofsbeleving van mensen met autisme en naar aanleiding van dit onderzoek een richtlijn geschreven voor professioneel begeleiders.
Ze is betrokken bij projecten in de gezondheidszorg vanuit haar eigen organisatie ‘Emendo Training & Advies’.

* Met dank aan dr. Hanneke Schaap-Jonker, psycholoog en theoloog aan de Protestantse Theologische Universiteit in Kampen.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 2 april 2010

De Wekker | 20 Pagina's

Autisme en geloven, een onmogelijke opgave? (1)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 2 april 2010

De Wekker | 20 Pagina's