Melkveehouders

“De vrijheid die een eigen bedrijf brengt is geweldig.” Theo van der Ham (32) werkt en woont samen met zijn vrouw Barbara (31) en de drie kinderen, Matirza (7), Sayente (4) en Bjarne (2 maanden), op een melkveehouderijbedrijf in Nieuwland. Hij is lid van de Christelijke Gereformeerde Kerk van Noordeloos.

”Van jongs af aan had ik het idee om boer te worden. Mijn vader is in 1972 begonnen op deze boerderij. Hij had vier zonen, van wie mijn drie broers het boerenleven niet zagen zitten. Dat gaf mij de keuze om boer te worden en de dankbare mogelijkheid om ons hier vanaf 2008 te vestigen. De boerderij is je leven. Je hebt het druk, je maakt veel uren, maar bent wel gezellig bij elkaar. Je kunt samen buiten een bakje koffie doen. Je kunt samen met de kinderen eten.

Koeien
Deze periode van de lente is voor ons de mooiste, m.n. als de koeien voor het eerst naar buiten gaan. Doordat je bijvoorbeeld de hekken aan het goed zetten bent, weten ze het al. Ze beginnen dan enorm te loeien. Dat is toch grappig? Je hoort wel eens de opmerking ‘zo dom als een koe’, maar dat gaat dus niet op. Je kunt koeien namelijk veel leren. Hoe een nieuwe melkstal werkt, hoe ze moeten lopen, hoe ze om moeten gaan met stroomdraad en het slootwater, bijvoorbeeld. Iedere koe is anders en ieder jaar is anders, dat is het mooie van dit samenwerken met de natuur.

We hebben 95 melkkoeien en zestig stuks jongvee, variërend van één dag tot twee jaar. Een koe kalft als hij twee jaar oud is. Een geboren koe heet de eerste zeven á acht maanden ‘kalf’, daarna noemen we deze een ‘pink’, totdat zij gaat kalven. Als ze gekalfd heeft, noem je het een vaars.
Als een koe minder goed beenwerk heeft, zoek je er een stier bij waardoor je grote kans hebt dat hij goed ontwikkelde poten vererfd aan het komende kalfje. Mensen denken wel eens dat koeien een soort robots zijn. Elke koe is echter anders, elke koe heeft andere aandacht nodig. Ze hebben elk een eigen karakter. De ene koe geeft veel melk, een ander wat minder, de ene koe is altijd de eerste, of juist de laatste. Je hebt zenuwachtige, bange, maar ook heel brutale koeien. Soms loop je erachter en heb je zoiets van ‘loop nou eens door’, maar toch blijven ze gewoon doorsjokken. Als ze verkeerd willen, ben je er nog niet zomaar mee klaar, want zo’n koe weegt gemiddeld zo’n zeshonderd kilo.

Afhankelijk
Je bent heel afhankelijk als boer. Als je slecht weer hebt, bid je echt voor droogte of juist voor de regen. Je bidt ook in dankbaarheid voor alle zegeningen Het is immers levend materiaal waar je mee omgaat.
We hebben wel eens gehad dat we ’s nachts wat hoorden en er een eigen koe op de weg bleek te lopen. Zeker als ze in de zomer buiten lopen, tel je ze twee keer op een dag. Het gebeurt ook wel eens dat we een koe of kalf uit de sloot moeten trekken. Je kunt je dan wel wat voorstellen bij de gelijkenis van het verloren schaap.

Je moet wel je uiterste best doen om boer te zijn. Als je geen liefde voor je vee hebt, kun je geen boer zijn. Die lange dagen en elke dag om vijf uur opstaan, vind je dan ook niets. Wij gaan wel altijd een weekje per jaar op vakantie. In die vakantie kan mijn vader dan weer ouderwets boeren. Als boer zit je ook aan allerlei regels vast, bijvoorbeeld de mestwetgeving en het melkquotum. Dat kun je zien als een belemmering, maar ook als een gegeven. Die regels zijn er en daar moet je mee leven.

Onvoorspelbaar
Nu is de melkprijs goed. Het jaar 2009 was wat dit betreft een dieptepunt. Daarnaast weet je niet van tevoren wanneer het gras goed genoeg is zodat de koeien naar buiten kunnen. Dat is het leuke, onvoorspelbare aan het boer-zijn: je kunt niet alles plannen.
Als boer moet ik zorgen dat ik eersteklasmelk heb.” Lachend: “Wij hebben dat nu achttien jaren achtereen gehad. De koeien doen het dus goed.”

“Het is een way of life, dus liefde voor het vak is onontbeerlijk, boer ben je immers zeven dagen per week.” Johan Zijderveld (30) is opgegroeid in het boerenleven van Zeewolde. En wel, zoals dat bij gezinnen op het platteland vaak gaat, op dezelfde boerderij die hij nu samen met zijn vader runt. Hij is lid van de Christelijke Gereformeerde Kerk van Zeewolde.

“Een koe geeft niet uit zichzelf melk. Dat gaat pas gebeuren op het moment dat ze een keer gekalfd heeft. Een moeder geeft immers ook pas borstvoeding als er een kind geboren is.

Flevopolder
Als boer ben je heel direct met Gods schepping bezig, dat is ontzettend mooi. Prachtig zoals nu in de lente de natuur weer opbloeit. Daar kan ik enorm van genieten. Wij hebben hier in de Flevopolder flink wat land om het erf liggen. Dat is een ideale vorm van boer zijn. Mijn opa en oma hebben zich destijds ingeschreven op deze locatie, in 1978 kwamen ze hiernaartoe. Dat was een tijd van pionieren. Tegen mijn oma werd gezegd: ‘een lot uit de loterij, dat je daarheen mag.’ Maar zij hadden er destijds biddend om gevraagd. Dan mag je achteraf de zegen van de Heere op je bidden en op je werken zien.

Natuur
De wisselwerking met de natuur is niet altijd even berekenbaar als was het een optelsom. Het is niet zo dat als wij maar hopen dat een koe drachtig is, de koe dat dan ook gelijk is. Dat blijft afwachten. Natuurlijk moet je de zaken wel met vakmanschap proberen in te plannen, niets gaat vanzelf. De laatste keer hadden we bij het melken een gemiddelde van 30.5 liter per koe, dat is voor ons erg veel. Vroeger molken we met de hand. Emmer eronder en gaan. Nu hebben we een melkstal met een melkmachine waarmee je zestien koeien tegelijk kunt melken. We hebben 250 koeien waarvan we er 120 melken. Onze oudste koe is achttien jaar oud, zij heeft meer dan honderdduizend liter melk gegeven.
De hoeveelheid en kwaliteit van de melk is aan de ene kant een kwestie van de juiste manier met de dieren omgaan, ze goed verzorgen. Ze voer toedienen met bijvoorbeeld de juiste hoeveelheid vitaminen en mineralen. Maar aan de andere kant is de ene keer het gras beter van kwaliteit dan de andere keer.

Wij kopen nooit melk in de winkel, maar drinken ons eigen gezonde product, puur uit de natuur. De prijs voor een liter melk ligt nu op veertig cent, een goede prijs. Ruim een jaar geleden kregen we 21 cent. Dan doet de situatie zich voor dat je aan het eind van de maand geen geld hebt verdiend, maar juist geld moet betalen. Dan kost het dus netto zelfs geld om boer te kunnen zijn.

Job
Hier gaan ook koeien dood. Meestal na een behoorlijke strijd. Je ziet zo’n koe dan lijden. Dan besef je wel eens dat die dood onze schuld is. Je staat daar niet altijd bij stil, maar het is wel werkelijkheid. Tijdens de MKZ-crisis in 2001 hebben ook wij de voorzorgsmaatregelen genomen. Ontsmettingsbakken zijn geplaatst, niemand mocht van buitenaf het bedrijf op komen. Je probeert alles zo hygiënisch mogelijk te houden. Het was een bijzonder spannende tijd die, hoe gek het ook klinkt, er één was om nooit te vergeten. Des te meer werd toen de hechte band in het gezin gevoeld. Je kon vanaf het ene op het andere moment alles kwijt zijn, zoals Job dat heeft meegemaakt. Ons is die ellende bespaard gebleven. Als je zoals Job God mag kennen, kun je wel met je zorgen en verdriet ergens naartoe.

Wij gaan in Zeewolde bij ds. Wüllschleger naar de kerk. Ik zit in het bestuur van de mannenvereniging en leidt ook de jeugdvereniging. Het is geweldig om het met de jeugd over belangrijke dingen in het leven te hebben. Wij proberen het woord te zaaien en we willen net als bij boerderij ook graag maaien en oogsten. Maar dat is in dit geestelijke werk niet aan ons, dat is aan God zelf.

De verhalen in de Bijbel staan dicht bij het leven van een boer. Ook bij de betekenis van de biddag ‘voor gewas en arbeid’ staan wij als boeren wat eerder stil. Eten is natuurlijk heel belangrijk, daar valt de melk ook onder. En die komt er niet vanzelf.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen